Yaşar Çalışkan ve M. Lütfi İkiz tarafından tarafından kaleme alınan bu eser (İstanbul 1983), 126 sayfadır. Eser, Kültür Bakanlığı tarafından açılan Ahilik kültürünü araştırma yarışması mansiyon ödülünü almıştır.
Eser, 25 ana başlıktan oluşur. İlk kısımda; Ahi Evran’ın menkıbeleri, hayatı, kerametleri, şahsiyeti ve inancı üzerinde durulur. Akabinde, Ahiliğin ahlak, edep, sanat, dürüstlük anlayışından, ince zevk ve nüktelerinden çizgiler sunulur. Bunu başlıklar halinde Ahiliğin koruyucusu olarak nitelendirilen Osman Gazi’nin Orhan Gazi’ye vasiyeti, Ahilere rehber olan hadislerden bazıları, Ahiliğin prensipleri, Ahiliğin kıyafetleri ve renkleri, Ahiliğin menşei ve Ahilik’te orta sandığı kısımları takip eder. Üçüncü kısımda Ahilere ait çeşitli vakıflardan bahsedilir.
Ayrıca Fatih Sultan Mehmed’in tıp ve temizlik ile alakalı vasiyetnâmesiyle birlikte, Guraba Hastanesi ve Hamamları, imaretler v.s. gibi konularla ilgili kısa bilgiler verilir. Baciyan-ı Rum yolunda İsnanbul’daki kadın su hayratı anlatıldıktan sonra Artukoğulları zamanında yapılan robotlardan bahsedilir. Ahiliğin hayattaki yansımaları ise çerağ (çırak) olmak, terzilik, misafir, mühürcülük, Tuzcular esnafı, fırıncılar esnafı ve benzeri meslek gurupları altında verilir. Akabinde Ahiliği anlatan kitaplar tanıtılır. Ahilikte merasimlerin anlatıldığı bölümde esnafların bu merasimlere nasıl destek verdikleri belirtilir. Loncaların vazifelerinden de bahseden eser, esnafların birbirlerini nasıl kontrol ettiklerini çarpıcı ifadelerle anlatır.
Bekir ŞAHİN