Ilgın’da Lâlâ Mustafa Paşa tarafından 1576’da yaptırıldı. Birbirine bitişik iki büyük han, açık ve kapalı bölümlerinden oluşan arasta, merkezdeki cami, tabhane, imaret, sıbyan mektebi, hamam ve helâlardan oluşan külliye, Mimar Sinan tarafından yapıldı. Halk arasında kapalı çarşı olarak da anılır.
Lâlâ Mustafa Paşa külliyesinin kuzeyini bütünüyle kaplayan arastanın kuzeyi ana caddeye, doğusu ve batısı sokağa, güneyi de iç avluya açılmaktadır. Vakfiyede sınırları belirtilen birbirine bitişik 25 dükkândan söz edilmektedir. Bu dükkânlar arastanın kapalı bölümünü oluşturmakta olup açık bölümün muhtemelen XVII. yüzyılda kapalı kısma eklendiği sanılmaktadır. Açık ve kapalı iki farklı kısımdan oluşan arastaya yakın zamanda yapılan onarımla açık kısım doğuya doğru uzatılmıştır.
Genel hatlarıyla arasta, karşılıklı olarak iki sıra dükkânlardan oluşan 110.00×17.00 m boyutlarında bir yapıdır. Dört yöne doğru açılan kapılarla, hem dışarı hem de külliyenin diğer yapılarıyla bağlantı içindedir. Kapılardan doğu ve batıdaki ana giriş şeklinde düzenlenmiştir. Arastanın orta ve batı kısmını oluşturan kapalı bölüm, eksende yer alan bir koridorun kuzey ve güneyine karşılıklı olarak yerleştirilen dükkânlardan meydana gelmiştir. Arastanın doğusunda aynı eksen üzerinde yer alan açık bölüm, üzeri örtülmemiş bir koridorun yine kuzey ve güneyine karşılıklı olarak yerleştirilmiş bir dizi dükkândan oluşmuştur. Doğu-batı yönünde kapalı kısma bağlanan açık bölümde mekânlar daha küçük olup beşik tonozla örtülmüştür. 2010 yılındaki restorasyon sırasında bu kısmın üzeri de örtülmüştür.
Ali BORAN
KAYNAKÇA
Ali Boran, “Ilgın ve Köylerindeki Tarihi Eserler”, Geçmişten Günümüze Bütün Yönleriyle Ilgın, İstanbul 2001, s. 24–57; aynı yazar, Ilgın Kültür Envanteri, Konya 2013, s. 110-111.