Kastamonu’da Ahi Ali adında bir mahallenin varlığına 1530 yılı tahririnde rast gelinmektedir. Bu mahallenin 1487 yılındaki tahrirde yer almaması, 1487 ile 1530 yılları arasında ortaya çıkmış olduğunu gösterir. Ahi Ali’nin kim olduğuna ve ne işle iştigal ettiğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Kendi adıyla bir mescid inşa ettirecek gelirinin olması, şehrin önde gelenlerinden ve esnafından olduğuna işaret eder. Ahi Ali tarafından tesis edilen mescid, evkaf defterlerinde ve bir sicilde Küpçüğez Mahallesi Mescidi olarak kayıtlıdır. Şer‘iyye sicillerinde ise Ahi Ali Mescidi şeklinde kayd olunmuştur. 1487 tarihli tahrir defterinde mescid kaydının bulunmaması ve sadece Küpçüğez mahallesi kaydının yer alması, mescidin bu tarihten sonra yapılmış olabileceğini düşündürür. 1530 tarihli tahrir defterinde Küpçüğez mahallesi yanında bir de Ahi Ali mahallesi kaydının bulunması, mescidin 1487 ile 1530 tarihleri arasında inşa edildiğini ortaya çıkarır. XVI. yüzyıl ortalarında mescidin vakıf kayıtları arasında nakit 3.900 akçelik bir meblağ bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 1582 tahririnde bir aydınlatma yağı, Frenkşah Hamamı yakınında altı adet dükkân ve bir de bahçe kayıtlıdır. Ahmet Gökoğlu, Kastamonu Müzesi’nde bulunan mermerden bir mezar taşının üzerinde 909 (1503) yılında vefat eden Çelebi bin Ahi Ali kaydının bulunduğunu yazmaktadır. Şayet burada geçen mescidin bânisi Ahi Ali ise ve oğlu 1503 tarihinde öldüğüne göre, kendisinin bu tarihten önce mescidi yaptırmış olması lazım gelir. Bu durumda mescid XV. yüzyıla ve Osmanlı dönemine ait olmalıdır. 1272 (1855-56) tarihinde Rabia Hatun adında bir hayır sahibi tarafından tamir ettirilen mescid, Cumhuriyet döneminde vakıflar idaresince Halk Partisi’ne satılmış ve parti tarafından semt ocağı olarak kullanılmıştır.
Ahilik Ansiklopedisi