Hükümetin hesap verebilirliği, seçilmiş ya da seçilmemiş kamu görevlilerinin, aldıkları kararlar ve faaliyetleriyle ilgili vatandaşlara açıklama yapma yükümlüğünün olmasıdır. Hükümetin hesap verebilirliği, yolsuzluğu önlemek ve kamu görevlilerinin hizmet ettikleri insanlara karşı sorumlu ve ulaşılabilir olmalarını sağlamak amacıyla tasarlanmış politik, yasal ve idari olmak üzere çeşitli mekanizmaların kullanılmasıyla başarılır. Bu tür mekanizmaların olmadığı yerlerde yolsuzluk tırmanır.
Birincil değerdeki politik hesap verebilirlik mekanizması, özgür ve âdil seçimlerdir. Meclisin ve seçimlerin belirli dönemlerde olması, seçilmiş görevlilerin performanslarıyla ilgili hesap verebilir olmalarını ve vatandaşlara alternatif politika tercihleri sunmaları için rakiplerine fırsatlar sunmalarını zorunlu kılar. Eğer seçmenler herhangi bir görevlinin performansından memnun değilse, meclisteki görev süreleri sona erdiği zaman onlara oy vermeyerek seçmeyebilirler.
Hangi kamu görevlilerinin siyasi olarak hesap verebilir olduğunun ölçüsü, seçilmiş ya da atanmış pozisyonda yer almalarına, yeni seçimler için ne kadar sık aday olduklarına ve ne kadar dönem hizmet edeceklerine bağlıdır.
Hukuki hesap verebilirlik mekanizmaları arasında anayasalar, yasalar, kararnâmeler, kurallar, düzenlemeler ve kamu görevlilerinin yapabildiği ve yapamadığı eylemler ile vatandaşların, yönetimini tatmin edici bulmadıkları görevlilere karşı bulundukları hareketleri yasaklayan hukuki araçlar vardır.
Vatandaşların hükümete karşı suçlamalarını yaptıkları bir mahkeme yeri olarak hizmet eden bağımsız yargı, hukuki hesap verebilirliğin başarılı olması için vazgeçilmez bir gerekliktir.
Hukuki hesap verebilirliğin mekanizmaları arasında aşağıdakiler bulunur:
İdari hesap verebilirlik mekanizmaları arasında kurumlarda ve bakanlıklardaki birimler ile kamu görevlilerinin aldıkları kararların ve yürüttükleri faaliyetlerin vatandaşların yararına göre olmasını sağlamak amacıyla tasarlanmış idari işlemler kapsamındaki uygulamalar bulunur.İdari hesap verebilirliğin mekanizmaları arasında aşağıdakiler yer alır: