Demokratik yönetimlerde sıradan vatandaşlar yaşadıkları toplumun veya ülkenin gereksinimlerine hizmet eden bağımsız gruplar kurabilir ve hükümetin çalışmalarını tamamlar, hatta sorgular ve ek çalışmalarda bulunur. Genellikle sivil toplum kuruluşları veya STK’lar olarak bilinen bu tür kuruluşlar hükümet dairelerinin devamı niteliğinde değildir.
STK’lar önemli kamu meselelerini destekleyerek, bunlar konusunda halkı eğiterek, bunlara dikkat çekerek ve resmi ve özel girişimlerin yönetimini denetleyerek vatandaşların toplumlarını geliştirmesine olanak tanır.
STK’lar farklı kesimlerden gelen vatandaşların birlikte çalışmayı öğrenmesini ve iyi bir yönetim için gerekli beceri, ilişki ve güveni geliştirmesini sağlar.
STK’lar vatandaşların çok çeşitli çıkarlarına hizmet eder. Sosyal hizmet sağlayıcıları, çevre, yaşam ve iş standartları savunucuları ya da demokratik değişim yanlısı olarak görev yapabilirler.
STK’lar aksi takdirde ulusal politik münazaraların dışında kalabilecek bu vatandaşların çıkarlarını temsil eder. Toplumdaki bütün ekonomik ve sosyal sınıfların ve kadın ile azınlıkların kamuyu ilgilendiren görüşmelere katılmasını sağlarlar.
STK’lar özel bağışlar, özel vakıf fonları, hayırsever kuruluşlar, kurumlar, dini kuruluşlar, uluslararası kuruluşlar, diğer STK’lar, ürün ve hizmet satışları ve hatta hükümet tarafından desteklenir.
Hükümetler ve STK’lar sık sık birlikte çalışırlar. STK’lar hükümetin finanse ettiği projelerin uygulanmasında yerel ve bölgesel uzmanlık hizmeti ve personel sağlayabilir. STK’lar politik olarak bağımsızdır ya da bazı partilerin siyasi ideallerine dayanabilir ve kamu yararıyla ilgili belirli bir amaç veya amaçlar için gelişim arayışı içinde olabilir. Her iki durumda da kilit nokta STK’ların devlet tarafından en asgari düzeyde kontrol edilmesidir.
STK’lar aşağıda belirtilenler dâhil olmak üzere demokrasi ilkelerinin geliştirilmesine katkıda bulunan hemen hemen her alanla ilgili yerel ve uluslararası programlar düzenler.
° İnsan hakları: uluslararası standartlar geliştirilir, şiddet ve suistimal eylemleri denetlenir.
° Hukukun üstünlüğü: düşük maliyetli ya da ücretsiz yasal yardım sağlanır, vatandaşlar hakları konusunda eğitilir ve yasal reformlar desteklenir.
° Kadınların siyasete atılması: kadınlar siyasi sürece katılmaları için hazırlanır ve sosyo-ekonomik ayrımcılığa karşı korunur.
° Vatandaşlık eğitimi: demokratik ve farklı kültürlerden oluşan bir toplumda vatandaşlık rolü odaklı eğitim programları düzenlenir.
° Özgür basın: bağımsız medya desteklenir, gazeteciler eğitilir ve etik gazeteciliğin standartları belirlenir.
° Siyasi parti gelişimi: yerel, eğitimli gözetmenler ve tarafsız seçmen kaydı kampanyası aracılığıyla seçimler denetlenir.
° Hükümetin hesap verebilirliği: politika analizi yapılır ve hükümet eylemleri denetlenir.