Demokratik bir toplum bireysel hak ve özgürlükleri korumak için kendi tercihleri konusunda hükümeti yönlendirmek için işbirliği yapmalıdır. Bunun başlıca yolu siyasi parti kurmaktır.
Siyasi partiler halkı ve hükümeti birbirine bağlayan gönüllü kuruluşlardır. Partiler aday toplar ve resmi göreve seçilmeleri için kampanya düzenler ve halkı hükümet liderlik seçimlerine katılmaya teşvik eder.
İktidar parti (ya da hükümet görevlerini kontrol etmek üzere seçilen parti) farklı politika ve programları yasallaştırmaya çalışır. Muhalefet partileri iktidar partinin siyasi fikirlerini eleştirmekte ve kendi tekliflerini sunmakta özgürdür.
Siyasi partiler vatandaşlara, seçilmiş parti görevlilerini hükümetteki eylemlerinden dolayı sorumlu tutma olanağı tanır.
Demokratik siyasi partiler demokrasi ilkelerine inanır böylece kendi parti liderleri iktidarda olmadığında bile seçilmiş hükümetin yetkisini kabul eder ve saygı duyar.
Bütün demokratik hükümetlerde olduğu gibi her bir siyasi parti üyesi kendi kültürünü yansıtır böylece mecliste kültürel çeşitlilik görünür. Bazı partiler küçüktür ve bir dizi siyasi inanç çerçevesinde kurulur. Diğerleri ekonomik çıkarlar veya ortak bir geçmiş etrafında organize olur. Bazıları da sadece seçim zamanı bir araya gelebilen farklı vatandaş gruplarının sınırlı ittifakı çerçevesinde kurulur.
İster küçük bir oluşum olsun isterse ulusal bir koalisyon, bütün demokratik partiler uzlaşma ve hoşgörü gibi ortak değerlere sahiptir. Sadece diğer siyasi parti ve örgütlerle yapacakları geniş bir ittifak ve işbirliği ile halkın desteğini kazanabilecek liderliği ve ortak vizyonu elde edebileceklerinin bilincindedirler.
Demokratik partiler siyasi görüşlerin değişken olduğunun ve barışçıl, özgür ve kamusal bir münazaradaki karşıt fikir ve değerler sonucu oybirliğinin sağlanabileceğinin farkındadır.
Sadık muhalefet kavramı bütün demokrasilerin temelidir. Bu demek oluyor ki siyasi münazarada taraflar birbirlerinden çok farklı olsalar da, ifade ve inanç özgürlüğü ve yasalar karşısında eşit olma gibi temel demokratik değerleri paylaşır. Seçimleri kaybeden ve muhalefet görevini üstlenen partiler siyasi sistemin organize olma ve seslerini duyurma haklarını koruyacağından emindir. Zaman içinde kendi partileri fikirlerini sunmak ve halktan oy toplamak için tekrar kampanya düzenleme şansına sahip olacaktır.
Demokratik bir sistemde siyasi partiler arasındaki çekişmeler ayakta kalma savaşı değil halka hizmet etme yarışıdır.