Amerika Gazetesi

Arapça, canlılık, dirilik manasınadır. Bir şeyin kendi nefsi sebebiyle varlığı, onun tam hayat sahibi olmasıdır. Kendinden başkası sebebiyle varolanın hayatı, izafî (bağıntılı) dir. Allah kendi nefsinden dolayı vardır, ve O, diridir. (Hay),…

Arapça, düş, görüntü, aslı olmayan görüntü manasına gelir. Vahdet-i vücud felsefesinde, hayal vücudun aslıdır. Hayal sebebi ile olmadıkça, Hakk’ın esma ve sıfatı olmaz. Hayalde, Ma’bûdun ortaya çıkışının olgunluğu vardır. Hayal, bütün âlemlerin…

Arapça, seçkinler özel kişiler demektir. Tasavvuf yoluna girmiş, Allah’a vasıl olmaya yönelmiş kişi. Gerçeğe vuslata erene de, Ahassu’l-Havas, Hâssü’l-Hâs denir. Bunun mukabili avamdır. Sensiz iki cihan benim zindan görünür gözüme Senin aşkınla…

Arapça, korku manasınadır. Allah’ın kahrından korkarak dinde sabit olmak. Bunun zıddı recâ (umma, ümidli olma)’dır. Diğer bir tarife göre havf, yasaklanan şeylerden ve günahlardan utanmak ve bu hususta üzüntü duymak demektir. Hz.…

Arapça, yüzük ve mühür manalarına gelen bir kelimedir. Kâşânî’ye göre, hâtem, bütün makamları geçip olgunluğa ulaşmak demektir. Hâtemü’n-Nübüvve: Allah’ın peygamberliği kendisiyle sona erdirdiği kişidir, ki bu, Hz. Muhammed (s)’dir. Ahzab/40’da buyurulduğu gibi…

Arapça, dönmek, meyletmek anlamına gelen bir kelime. Tasavvufî anlamda, Hakk’ın, kulunu, bazı ibarelere muhatap kılmasıdır. Cifr ilmiyle uğraşanlara göre; harfler, nuranî ve zulmanî olarak ikiye ayrılır. Nuranî harflere Hakk’ın harfleri, zulmanî harflere…

Arapça, sıkıntı, harabelik yerler manasına gelen bir kelime. Sûfinin, maddi ve nefsî dediğimiz yönünü yıkmasından, kendisinde dünyalık bir şey kalmamasından hareketle bu tâbir kullanılır olmuştur. Meyhane kelimesi de aynı mânâda kullanılmıştır. Tasavvuf…

Farsça, tekke manasında bir kelime. Tekkenin büyüğüne denir. Âsitane de aynı anlamı ifâde eder. Zaviye, tekkeden daha küçüktür. Bu durumda, sûfilerin toplandığı yerler, küçükten büyüğe, zaviye, tekke ve han-gâh şeklindedir. Bektaşîlerde ve…

Farsça, tekke manasında bir kelime. Tekkenin büyüğüne denir. Âsitane de aynı anlamı ifâde eder. Zaviye, tekkeden daha küçüktür. Bu durumda, sûfilerin toplandığı yerler, küçükten büyüğe, zaviye, tekke ve han-gâh şeklindedir. Bektaşîlerde ve…

Sultan Abdülaziz’in yâverliğini yapmış ve Erzurum mevki kumandanı iken ölen Mirlivâ Mehmed Said Paşa’nın oğlu olarak İstanbul’da doğan Hüseyin Rahmi, annesini küçük yaşta kaybettiği için babasının görevi dolayısıyla bulunduğu Girit’te 1868 –…

Gökalp tarafından “Yalavaç” titriyle taltif edilen Hüseyinzâde Ali, 1864 yılında Bakü’nün Salyan kasabasında doğdu. İlköğrenimini burada tamamlayan Ali, yükseköğrenimi için Petersburg’a gitti. Burada Ulum-u Tâbiiye Fakültesini bitirdikten sonra İstanbul’a gelerek Askerî Tıbbîye’ye…

Mısır modernleşmesinin ünlü ismi ve bir Osmanlı Vâlisi iken yeni bir hânedânın müessisi olarak Mısır Türk târihinde önemli bir yer işgâl eden Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın torunu olarak Kâhire’de doğmuş ve 1870’te…

İ. H. Ertaylan’ın, “nevinde yegâne, vâdisinde müstakil, halkçı bir muharrir (…) popüler bir edib, bir halk yazıcısı” olarak tavsif ettiği Ahmed Râsim, İstanbul Fâtih’te doğmuştur. Küçük yaşta babasını kaybeden ve Sofular ile…

Bir kolu İzmir’de yer alan Uşaklı Helvacızâde âilesinin, aynı ticârî faaliyetler dolayısıyla İstanbul’da mukîm çocukları Hacı Halil Efendi’nin oğlu olarak Eyüp’te dünyaya gelmiştir. Eğitimine İstanbul’da başlayan; lâkin babasının bozulan durumu dolayısıyla taşınmak…

Ana-babasına iyilik edene müjdeler olsun! Allah Onun ömrünü uzatır.  (Buhârî) Ana-babası, yanında yaşlandığı halde, [onların rızalarını alamayıp] Cenneti kazanamıyanın burnu sürtülsün. (Tirmizî) Allahu Teâlânın rızası, ana-babanın rızasında, gadabı da, ana-babanın gadabındadır (Tirmizî) Cihâd, fîsebîlillah…

Biz insana anne ve babasını tavsiye ettik anası onu zayıflık üstüne zayıflık çekerek karnında taşımıştır.Onun (memeden) ayrılmasıda 2 sene içinde olmuşdur onun için biz insana bana ve ana babana şükret dönüş banadır…

Arapça, birinin yerine geçen, arkasından gelen vekil olan kişi anlamlarına gelir. Bu kelime, Kur’an-ı Kerim’de Bakara Suresi’nin 30, Sâd Suresi’nin 26. âyetinde geçer, ilk âyette, “yeryüzünde bir halife yaratacağım”, ikincisinde ise “Biz…

Farsça olan bu ifade, yerle bir olmak, toprak gibi olmak anlamlarını ihtiva eder. Allah’a vuslat için sülûka giren, ölmeden önce ölen, gönlünde dünyaya yer vermeyen tekke sakinleri, hankahta bulunanlar ve dervişlere haksâr…

Arapça, gizli olana hafî derler. Tehânevî bunu, mahiyeti gizli olması nedeniyle ruha, hafî denilir, diye tarif etmektedir, insanın madde planında göğüs üzerinde beş noktaya taalluku bulunan ve zikir mahalleri olarak gösterilen letaif-i…

Arapça, vaki olmak, yok iken var olmak manasınadır. Bazı sufîler, Allah’ın toplumu uyarmak üzere, âlemde bir takım âyetler ortaya çıkardığını, belli kişileri uyarmak için de, kalblerindeki kötü duyguları giderdiğini söylerler.…

Arapça’da, sınır, derece, rütbe, işlenen suç karşılığı verilen ceza gibi manaları, ifâde eder. Konu ile ilgili bazı atasözleri, şu şekildedir: “Haddini bilmeyene haddini bildirmek, öksüze kaftan giydirmekten yeğdir”: Aşırı gidenlere gereken karşılığı…

Arapça, akla veya hatıra gelen şeye hâcis denir. Çoğulu hevacis’tir. Kâşânî hâcis’i, nefsanî düşünceler olarak tanımlar. Kalbe gelen ilk his veya düşünceye de, hâcis denmiştir. (Hâtır-ı Evvel). Buna, genellikle iyi ve hayırlı…

Arapça, taş demektir. Tasavvufta, insandaki latifeden ibarettir. Hacer-i Esved’in siyah rengi alışı, tabîî gereklilik sonucu, değişimi sebebiyledir. Bir hadis-i şerifte Hz. Rasûlullah (s) şöyle buyurur: “Hacer, sütten daha beyaz renkte olmak üzere…

Farsça, hoca, âlim, bilgin demektir. Çoğulu Hâcegân veya hocagân’dır. Nakşîliğin erken dönemlerinde, Orta Asya’daki şeyhlerin bilim adamı oluşu sebebiyle, onlara hoca, hâce gibi isimler verilmiştir: Hoca Bahâeddin Nakşbend, Hoca Abdülhalık Gucdevanî, Hoca…

Arapça, tane manasına gelir. Habâb, su üzerinde oluşan kabarcıklara denir. Fındık büyüklüğünde veya daha küçük, akîk veya Necef taşından yapılmış tanelere denir. Bunlar yuvarlak veya kesme olur. Bu taneler ince ve gümüş…

Farsça’dır, Türkçe’mizde de aynen kullanılır. Kadiri tabiridir. Kadirîlerin başlarına giydikleri arakiyenin tepesine, çuhadan daire şeklinde bir parça dikilirdi. Bu gül, Bağdat gülü, havuzlu, kafesli, kız gülü gibi çeşit çeşitti. Genellikle güller, bir…

Arapça, aldanma demektir. Gurur, helak olmanın başta gelen sebeplerindendir. Çoğu insanlar gurur içindedirler. Gururlu kişiler her kesimden olabilir: Âlimler, âbidler, mutasavvıflar (daha doğru mustasvıflar), ticaret erbabı, zenginler, politikacılar, yöneticiler vs. gibi. Dış…

Kalb’in Türkçe karşılığı. Bu kelime ile ilgili çeşitli atasözleri vardır. Bunların bir kısmı şöyledir: Can ü gönülden dua, niyaz : Bütün bir manevî güçle, kendini vererek Allah’a yapılan duadır. Can u gönülden…

Arapça, dedidoku demektir. Birinin ardından, olumsuz yanlarını başkalarına söylemeye gıybet denir ki, haramdır. Allah’ın Settâr isminin, kulların ayıplarını örtmekte ilgili oluşu, bu konuda İlâhî bir örnektir. Hucurat suresinde dedikodu yapılan kişinin, ölü…

Arapça, örtü, perde demektir. Kalp aynasının, nefs ve nevadan gelen olumsuz etkilerle kararması, bu durumda kalp katılaşır, basiret bağlanır, körleşir.…