Müftü Salih Efendi’nin oğlu olarak Denizli’nin Buldan ilçesinde doğan hekim ve siyâsetçi Behçet Uz, ilköğrenimini Buldan’da bitirdikten sonra, yükseköğrenimine kadar geçecek tahsil aşamalarını İzmir’de tamamlamış, ardından Dârülfünûn Tıp Fakültesi’ne girerek, Balkan Savaşı sırasında eğitimi bir süre akim kalmakla berâber, 1918’de buradan mezun olmuştur. 1919’da Fakülte’nin Çocuk Hastalıkları Kliniğinde Dr. Kadri Râşid Paşa’nın yanında müderris muavini olarak göreve başlayan Behçet Uz, buradaki ihtisas eğitimini tamamlamasını müteâkiben, İzmir Memleket Hastânesi’ne Çocuk Hastalıkları Servisi Şefi olarak atanmıştır.
Sâdece görevli olduğu hastânede hekimlik hizmetini sürdürmekle kalmayıp başka kurumlarda da aynı hizmeti veren ve 1922’de İzmir Verem Mücâdele Cemiyeti’ni kurarak aynı şehirde Tabip Odası Başkanlığını da uhdesine alan Behçet Uz, 9 Eylül 1922’de Türk ordusunun şehre girişini gören mesut kalabalık arasında bulunmuştur. Uz, 1930 yılında meclis üyesi olarak İzmir Belediyesi’ne girmiş, 1932’de ise İzmir Belediye Başkanı olmuştur. 1942’de milletvekili olmasına değin on yıl boyunca İzmir’i yöneten bu çalışkan hekim, belediye başkanlığı boyunca, hem işgâl yılları ve şehrin istirdâdı esnâsında çıkan büyük yangının izlerini ortadan kaldırmak hem de şehre modern bir kimlik kazandırmak üzere pek çok îmâr faaliyetini yürütmüş, çok sayıda park ve bulvarın yapımı dışında, bugün bile İzmir’in en önemli eserlerinden olan ve kökleri 1923’teki ilk İktisat Kongresi’ne uzanan İzmir Enternasyonal Fuarı’nı, 1936’da Kültürpark içinde kurarak şehir ve ülke ekonomisine hâlâ süren mühim bir maddî ve kültürel katkı sağlamıştır. Ayrıca şehirde bir çocuk hastanesine yönelik ihtiyâcı gidermek üzere, 1938’de temellerini attığı ve 1947’de, yâni kendisinin Sağlık Bakanı olduğu dönemde, Başbakan Recep Peker tarafından açılışı yapılan ve bugün Behçet Uz’un adıyla anılan Çocuk Hastalıkları Hastânesi de bu süregelen hizmetlerinden bir diğeridir.
Parlamentonun VI. dönem ara seçimlerinde Denizli milletvekili olarak seçilen ve Birinci Şükrü Saraçoğlu hükûmetinde Ticâret Bakanı olarak 1942 – 1943 yılları arasında görev alan Behçet Uz, 1946’da tekrar milletvekili seçilmiş, Recep Peker ve Hasan Saka hükûmetlerinde 1946 – 1948 yılları arasında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı olarak çalışmıştır. Bu dönemde, sağlık hizmetlerinin hükûmet tabiplerinden her kırk köy için oluşturulacak sağlık merkezlerine aktarılması, tedâvi edici sağlık hizmetleriyle koruyucu sağlık hizmetlerinin birlikte verilmesini öngören ve “1. On Yıllık Sağlık Plânı” veya “Behçet Uz Plânı” olarak bilinen sağlık tasarısını hazırlamış; fakat bu plân yasalaşmadan bakanlıktan ayrılmıştır. 1953’te Demokrat Parti’ye katılan ve 1954 seçimlerinde bu defa İzmir milletvekili olarak tekrar girdiği Meclis’te, 1954 – 1955 yılları arasında yeniden Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı görevini uhdesine alan Dr. Uz, önceki bakanlığı döneminde hazırlattığı plânı uygulamak için tekrar girişimde bulunmuştur.
Karatepe’den öğrendiğimize göre, 9. Millî Türk Tıp Kongresi’ne de sunulan bu sağlık plânı özetle, köylerde kurulacak sağlık merkezleri hâricinde, ülkeyi yedi sağlık bölgesine ayırarak her bölgede bir tıp fakültesi açıp hekim ve sağlık personeli sayısını artırmayı öngörmesi hâricinde, tam teşekküllü çeşitli ihtisas hastânelerinin ve başka kuruluşların elindeki hastânelerin tek elden idâre edilmesi, halkın sağlık güvencesi için sigortalanması, imkânı olmayanlar için özel idâre veya kurulacak bir sağlık bankası bütçesinden gereken finansmanların sağlanması gibi geniş ve ayrıntılı bir sosyal programa dayanıyordu. Bu plânın, yerel idârelerin denetiminde bulunan yataklı tedâvi merkezlerinin tek elden yönetimi ve bâzı ilçe merkezlerinde kurulan sağlık merkezleri dışındaki tüm ülke sathına yayılacak geniş kapsamlı hedefleri ne yazık ki yasalaştırılıp uygulanamamıştır. M. Karatepe’ye göre, koruyucu hekimlik ve tedâvi hizmetleri, böyle erken bir dönemde bu plânın öngörü ve hedefleri doğrultusunda sağlanmış olsaydı, halkın sağlık düzeyinin daha iyi bir gelişme göstermesi mümkün olabilirdi.
1957’de yeniden İzmir milletvekili seçilen Behçet Uz’un hâtırâları, Atatürk’ün İzmir’i. Bir Kentin Yeniden Doğuşu adıyla, Ece Sakar tarafından 2007 yılında neşredilmiştir.
Göktürk Ömer