Edward Snowden (21 Haziran 1983 doğumlu), Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) için taşeron olarak çalışan bir bilgisayar programcısıdır. Snowden, NSA’nın yerel gözetim uygulamalarıyla ilgili rahatsız edici bulduğu çok gizli belgeleri topladı ve sızdırdı. Hong Kong’a kaçtıktan sonra The Guardian ve film yapımcısı Laura Poitras’tan gazetecilerle bir araya geldi.
Gazeteler, çoğu Amerikan vatandaşlarının izlenmesini detaylandıran, sızdırdığı belgeleri basmaya başladı. ABD, Snowden’ı Casusluk Yasası’nı ihlal etmekle suçlarken, birçok grup ona bir kahraman diyor. Snowden Rusya’ya sığındı ve çalışmaları hakkında konuşmaya devam ediyor. Laura Poitras’ın hikayesini anlatan bir belgeseli olan Citizenfour, 2015 yılında Oscar kazandı. Kendisi aynı zamanda Snowden’a da konu oldu.Oliver Stone’un yönettiği ve Joseph Gordon-Levitt’in oynadığı 2016 biyografisi ve bir anı kitabı olan Permanent Record yayınladı.
Edward Snowden liseyi bıraktı ve Arnold, Maryland’deki Anne Arundel Community College’da bilgisayar okudu (1999’dan 2001’e ve yine 2004’ten 2005’e kadar). Snowden, Community College’daki görevleri arasında, 2004 yılının Mayıs ayından Eylül ayına kadar Ordu Yedeklerinde özel kuvvetler eğitiminde dört ay geçirdi, ancak eğitimini tamamlamadı.
Snowden, The Guardian’a “bir antrenman kazasında iki bacağını da kırdıktan” sonra ordudan terhis edildiğini söyledi. Ancak, Meclis İstihbarat Komitesi tarafından 15 Eylül 2016’da yayınlanan sınıflandırılmamış bir rapor, iddiasını yalanladı: “Ordu temel eğitimini kırık bacaklar nedeniyle bıraktığını iddia ederken, aslında incik atelleri nedeniyle yıkandı.”
Snowden sonunda Maryland Üniversitesi İleri Dil Araştırmaları Merkezi’nde güvenlik görevlisi olarak işe başladı. Kurumun Ulusal Güvenlik Teşkilatı ile bağları vardı ve 2006 yılına kadar, Snowden Merkezi İstihbarat Teşkilatında bir bilgi teknolojisi işi almıştı.
2009 yılında, gizli dosyalara girmeye çalıştığından şüphelenildikten sonra, aralarında Dell ve bir teknoloji danışmanlık firması olan Booz Allen Hamilton’ın da bulunduğu özel müteahhitler için çalışmaya başladı. Dell’deyken, Hawaii’deki bir ofise transfer edilmeden önce Japonya’daki bir NSA ofisinde taşeron olarak çalıştı. Kısa bir süre sonra Dell’den başka bir NSA taşeronu olan Booz Allen’a geçti ve şirkette sadece üç ay kaldı.
Snowden’in Sızdırdığı İstihbarat Belgeleri
Yıllarca süren BT çalışması sırasında Snowden, NSA’nın günlük gözetiminin çok uzaklara ulaştığını fark etmişti. Booz Allen için çalışırken, Snowden çok gizli NSA belgelerini kopyalamaya başladı ve istilacı ve rahatsız edici bulduğu uygulamalar hakkında bir dosya hazırladı. Belgeler, NSA’nın yerel gözetim uygulamaları hakkında geniş bilgi içeriyordu.
Snowden, büyük bir belge deposu derledikten sonra, NSA amirine tıbbi nedenlerden dolayı izin alması gerektiğini söyledi ve kendisine epilepsi teşhisi konduğunu belirtti. 20 Mayıs 2013’te Snowden, Çin’in Hong Kong kentine uçtu ve burada Birleşik Krallık yayını The Guardian’dan gazetecilerin yanı sıra film yapımcısı Laura Poitras’la gizli bir toplantı düzenlerken kaldı. 5 Haziran’da The Guardian , Snowden’dan elde edilen gizli belgeleri yayınladı.
Bu belgelerde, Dış İstihbarat Gözetim Mahkemesi, Verizon’un Amerikalı müşterilerinin telefon faaliyetlerinden elde edilen bilgileri “sürekli, günlük olarak” NSA’ya açıklamasını gerektiren bir emir uyguladı. Ertesi gün The Guardian ve The Washington Post , Snowden’ın elektronik olarak gerçek zamanlı bilgi toplamaya izin veren bir NSA programı olan PRISM hakkında sızdırılmış bilgilerini yayınladı. Bunu bir bilgi akışı izledi ve hem yerel hem de uluslararası tartışmalar başladı.
NSA tarafından telefon verilerinin toplanmasıyla ilgili yasal bir savaş da dahil olmak üzere, açıklamalarından kaynaklanan serpinti önümüzdeki aylarda ortaya çıkmaya devam etti. Başkan Obama, Ocak 2014’te ABD Başsavcısı Eric Holder’a ülkenin gözetim programlarını gözden geçirmesini emrederek hükümetin casusluğuna ilişkin korkuları yatıştırmaya çalıştı.
ABD hükümeti kısa süre sonra Snowden’in açıklamalarına yasal olarak yanıt verdi. 14 Haziran 2013’te federal savcılar, Snowden’ı “hükümet Malının çalınması”, “ulusal savunma bilgilerinin yetkisiz bir şekilde iletilmesi” ve “gizli iletişim istihbarat bilgilerinin yetkisiz bir kişiye kasıtlı olarak iletilmesi” ile suçladı. Son iki suçlama Casusluk Yasası kapsamına giriyor. Başkan Barack Obama göreve başlamadan önce , yasa 1917’den bu yana yalnızca üç kez savcılık amacıyla kullanılmıştı. Başkan Obama göreve başladığından beri, yasa Haziran 2013 itibariyle yedi kez uygulanmıştı. Bazıları Snowden’ı hain olarak kınarken, diğerleri davasını destekledi. 100.000’den fazla kişi, Başkan Obama’nın Haziran 2013’ün sonuna kadar Snowden’ı affetmesini isteyen çevrimiçi bir dilekçe imzaladı.
Snowden bir aydan biraz daha uzun süre saklandı. Başlangıçta sığınma için Ekvador’a taşınmayı planladı, ancak bir mola verdikten sonra pasaportu Amerikan hükümeti tarafından iptal edildiğinde bir ay boyunca bir Rus havaalanında mahsur kaldı. Rus hükümeti, ABD’nin Snowden’i iade etme taleplerini reddetti. Temmuz 2013’te Snowden’a Venezuela, Nikaragua ve Bolivya’da sığınma teklif edildiği açıklandığında yeniden manşetlere taşındı. Snowden kısa süre sonra kararını verdi ve Rusya’da kalmakla ilgilendiğini ifade etti. Avukatlarından Anatoly Kucherena, Snowden’in Rusya’da geçici sığınma talebinde bulunacağını ve muhtemelen daha sonra vatandaşlık başvurusunda bulunacağını belirtti.
Snowden, Rusya’ya kendisine sığınma hakkı verdiği için teşekkür etti ve “sonunda hukuk kazanıyor” dedi. O Ekim ayında Snowden, basına sızdırdığı NSA dosyalarının hiçbirine artık sahip olmadığını belirtti. Malzemeleri Hong Kong’da tanıştığı gazetecilere verdi, ancak kopyalarını kendisine saklamadı. The New York Times’a göre Snowden, dosyaları Rusya’ya getirmesinin “kamu yararına olmayacağını” açıkladı . Bu süre zarfında, Snowden’in babası Lon, oğlunu Moskova’da ziyaret etti ve kamuoyuna desteğini ifade etmeye devam etti. Kasım 2013’te Snowden’in ABD hükümetine af talebi reddedildi.
Edward Snowden Şimdi Nerede?
2019 itibariyle, Edward Snowden hala Moskova, Rusya’da yaşıyordu. Ancak Şubat 2016’da adil yargılanma karşılığında ABD’ye döneceğini söyledi. Şubat 2017’de NBC News , Snowden Rusya’da kalmasına rağmen , Rus hükümetinin onu Başkan Donald Trump’ın gözüne sokmak için ABD’ye teslim etmeyi düşündüğünü bildirdi.