II. Kök-Türk Kağanlığı, Çin’in baskı ve zulmüne karşı yapılan sayısız ayaklanmaların sonunda 681 yılında Kök-Türk hanedan soyu Aşına’dan gelen Kutlug tarafından kuruldu. Kutlug, aygucısı (danışmanı) Tonyukuk ile kağanlığı, Ötüken başkent olmak üzere yeniden teşkilâtlandırmıştır. Bu sebeple Kutlug Kağan’a “Ġl = Devlet’i derleyip toplayan” manasına İl-teriş unvanı verildi. Ordu ve diplomasi işlerini Bilge Tonyukuk’a bırakan İlteriş Kağan, kardeşi Kapagan’ı da şad ilân etti. Devlet kurulduktan sonra, Çin’e karşı sayısız akınlar yapıldı. Bu akınların birinde 23 Çin şehrinin tahrip edildiği ve okyanusa kadar ulaşıldığından bahsedilmektedir.
lteriş Kağan 692 yılında öldüğü zaman Kök-Türk Devleti geçmişteki büyüklüğüne ve gücüne erişmiş bulunuyordu. Yerine ise, oğulları Bilge ve Kül Tigin’in yaşlarının küçük olması sebebi ile kardeşi Kapagan, kağan oldu (692-716).
Kapagan Kağan devri, fetihlerin devam ettiği ve Türk birliğinin kurulduğu bir devir olmuştur. Kapagan, bu birliği gerçekleştirmek için gerektiğinde zaman zaman çok şiddetli davranmıştır. Kırgızlar, Türgişler ve Basmıllar itaat altına alınmış, Karluk ve Oğuz Türkleri cezalandırılmıştı.
Ancak Kapagan Kağan’ın 716 yılında öldüğü zaman şiddet politikasının bir sonucu olarak ülkede büyük karışıklıklar baş gösterdi. Yerine geçen İnal/İni-el Kağan’a karşı taht mücadelesine giren Bilge ve Kül Tigin kardeşler Kök-Türk Devleti’nin başına geçmeyi başardılar. Kutlug Kağan’ın oğulları Bilge ve Kül Tigin amcaları Kapagan’ın kağanlığı zamanında önemli devlet görevlerinde bulunmuşlar ve önemli başarılar kazanmışlardır. Bilge, şad unvanı ile devletin Batı (Sol) kanadının başında bulunmuştu. 716 yılında Bilge, kağan olunca küçük kardeşi Kül Tigin, ağabeyinin yerine devletin Batı kanadının başına geçti. Kül Tigin aynı zamanda ordunun düzenlenmesi işini de üzerine almıştı. Kutlug ve Kapagan Kağan dönemlerinin aygucısı olan Bilge Tonyukuk ise, aynı görevine devam etmiştir.
Bilge Kağan zamanında devlet, eski güç ve itibarına kavuştu. Çin ile ittifak hâlinde olan güçlü Moğol kabileleri ve Basmıllar’ın oluşturduğu tehdit ortadan kaldırıldı. Böylece doğuda ve batıda kağanlık sınırları doğal sınırlarına kavuşmuş oldu. Bilge Kağan dönemi (716-734) II. Kök-Türk Devleti’nin en parlak devri olmuştur. Ancak, Tonyukuk’un 725, sonra Kül Tigin’in 731 yılında ölümü üzerine, iki büyük yardımcısını kaybeden Bilge Kağan da 734 yılında öldü. Bu üç Türk büyüğü adına ayrı ayrı dikilen bengütaşları Kök-Türk Devleti’nin ölmez hatıralarıdır. Bilge Kağan’ın ölümü sonrasında Kök-Türk Devleti bir yandan güç kaybederken Dokuz Oğuzlar yani Uygurlar, Karluklar ve Basmıllar gibi Türk kavimleri de güçlenmişlerdi.
743 yılında bu üç Türk kavminin, Basmıl Türkleri’nin önderliğinde toplanıp, Kök-Türk Devleti’ni yıkmalarıyla Kök-Türk devri de sona ermiştir.