Serkan Özburun’un 224 sayfalık Kaybolan Meslekler adlı kitabı (İstanbul 2006), XVIII. yüzyıl başlarında etkin olmuş ve bugün çoğunlukla kaybolmakta olan zanaat topluluklarının alfabetik olarak tek tek tanıtıldığı 90 adet meslek bölümlerinden oluşur.
Kitabın giriş bölümünde, XVII. ve XVIII. yüzyıl esnaf teşkilatının Osmanlı toplumundaki gelişimi hakkında bilgi verilir. Müteakiben Tarîk-i Fütüvvet, Esnaf Nizamnâmeleri ve Esnaf Fermanlarına dayalı olarak teşkilatın esnaf yaşamına getirdiği sınırlamalarla esnaf örgütlenmesi anlatılır. Bu idarî örgütlenmede önceleri şeyhler idareci pozisyonunda iken, XVIII. yüzyılda esnaf loncaları kurulunca lonca ustalarının seçimle iş başına geldiği vurgulanmakta ve sonra örgütün diğer idareden sorumlu görevli üyelerinden nakiplerin de seçimle işbaşına getirildiğinin altı çizilmektedir. Öte yandan meslekî yapıyı oluşturan diğer üyelerden esnaf çavuşları, duacılar, yiğitbaşıları ve esnaf ihtiyarlar heyetinin tanımı yapıldıktan sonra idarî yapıyı oluşturan o günkü gündelik ticarî yaşam şekline geniş olarak yer verilmektedir.
Günümüzde kaybolan mesleklerin tek tek tanıtımının yapıldığı kitabın hemen her sayfasında konuyla ilgili resim, tablo, minyatür ve fotoğraflara yer verilmiş, böylece dikkat çekici bir şekil verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca hemen her meslekle ilgili bir belgenin fotoğrafı ile günümüz Türkçesine çevrilmiş metni de konmuştur. Eser, Osmanlı döneminde bulunan, ancak günümüzde kaybolan meslekler konusunda önemli bilgiler içerir.
Çiğdem ÇİFTÇİ ULUSOY