Urgancılar Arastası, Kayseri şehir merkezindeki önemli ticaret yapılarından olup, halk arasında Cıngıllıoğlu, Pirinççiler Çarşısı olarak da bilinir. 960 (1552) yılında yapılan eser, mevcut Kayseri Kapalı çarşıların en eskisidir; Kayseri surunun Boyacı kapısına uzanan en önemli ticaret yolu da bu çarşıdan geçer.
Urgancılar Çarşısı’nın girişi, sivri yüksek kemerlidir. Çarşı; karşılıklı olarak yan yana dizilmiş dükkânlarlardan oluşur. Bazı dükkân girişlerinin üzerinde pencere vardır. Yer döşemesinde sal taşı kullanılır. Çarşı iki kademeden oluşur. Yüksek kotlu kısmın, diğer kısımdan daha sonra yapıldığı düşünülmektedir. Kayseri Kapalı Çarşı’ya bitişik kısmı, dış örtü sisteminde daha yüksek kotta olmasına rağmen zemini aynı seviyededir. Bu nedenle sonradan yapılan kısmın tavanı ve kemerleri eski tarafa göre daha yüksektir. Daha düşük kotta olan eski kısmın tavanları, kemerleri daha basıktır ve pencereleri yuvarlak olarak yapılmıştır. Çarşı’nın örtü sistemi, iki kademeli olarak yapılmıştır ve Kayseri Kapalı Çarşısı’na bitişik kısmı daha yüksek kottadır. İçten beşik tonozlu tavan, dıştan taş kırma çatı ile örtülmüştür. Bu tonozlar takviye kemerler ile desteklenmektedir.
Urgancılar Çarşısı, dış örtü sistemi ve yükseklik bakımından diğer dükkân adalarından belirgin şekilde ayrılmaktadır. Diğer dükkân adalarının üzerileri 1870’den sonra taş tonozla kapatılmıştır. 1935’de bu tonozlar yıkılmıştır ve 1989 çarşı restorasyonunda yeniden yapılmıştır. Ayrıca Urgancılar Çarşısı’nın zemini diğer dükkânlarınkinden daha düşük kottadır. Daha önce burada XIV. yüzyıla tarihlenen Asmalı Mescid yıkılmış, yerine bu mescid yapılmıştır.
Fernaz ÖNCEL
KAYNAKÇA
Ali Baş, Kayseri Ticaret Yapıları Üzerine Bir Araştırma, Kayseri 1996; Mehmet Çayırdağ, “Kayseri’de Kitabelerinden XV. ve XVI. yüzyıllarda Yapıldığı Anlaşılan İlk Osmanlı Yapıları”, VD, sy. 13, Ankara 1981, s. 546; Osman Eravşar, Seyahatnamelerde Kayseri, Kayseri 2000; Fernaz Öncel, Geleneksel Ticaret Dokusu İçinde “Kayseri Hançerli Sultan Vakfı Bedesteni”nin Koruma Sorunları ve Değerlendirilmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007.