Konya kalesinin Ertaş kapısı dâhilindeydi. Araştırmacılar, bânisi I. Alâeddin Keykubat (1221-1237)’ın lâlâsı Abdullah oğlu Ruzbe olduğu için aynı şahsa ait Konya Ahmedeği içindeki Lâlâ Ruzbe Hânkahı ile karıştırmışlardır. Nitekim İbrahim Hakkı Konyalı, belgelerde bu iki yapının vakıfları net olarak ayrı başlıklar altında gösterildiği, bulundukları yerler işaret edildiği halde bir tek yapı gibi kitabına almıştır.
Lâlâ Hânkahı’nı bitişiğindeki Medrese-i Lâlâ ile birlikte Abdullah oğlu Ruzbe, XIII. yüzyılın başlarında inşa ettirmiştir. İçinde muhtemelen mektep, medrese ve mescit gibi yapılar bulunduğundan buraya Lâlâ Buk’ası da denmiştir. Osmanlılar Konya’da hâkimiyet kurduğu sırada kullanılmayacak kadar haraptı. Bu yüzden vakıf gayrimenkulleri 880/1475’te timar olarak işletilmeye başlanmıştır. II. Bayezid (1481-1512) tekrar vakıf haline getirmiş; Kanuni (1520-1566) de vakıflığını kabul etmiştir.
Vakıfları; Ilgın kazasına tabi Bulcuk; zaviyenin yakınında Dolap yeri; Karacığan’da ve Kabasakal yakınında zeminler; Davut oğlu elinde dükkân yerleridir. Normalde hânkaha gelen misafirlere vakıf gelirlerinin üçte biri harcanıyordu. Üçte biri ise şeyhe ücret olarak veriliyordu. Hânkah harap olunca tümü şeyhe kalmıştır.
Türkiye Selçukluları döneminde Ahilere ait iken Mevlevilere verilen Lâlâ Ruzbe’ye ait hânkahın Ahmedek’teki tasavvuf yapısı olduğu görüşü öne çıkar. Ancak Lâlâ Ruzbe Hânkahı üzerine XIII. yüzyıl başlarında Ahmedek inşa edilmiş olmalıdır. Bu durumda aynı hayır sahibine ait ikinci hânkah, yani Ertaş kapısı dahilindeki Lâlâ Hânkahı’ın Mevlevilere tahsis edildiği düşünülebilir. Lâlâ Hânkahı’nın ismi Kanuni’den sonraki kayıtlarda şimdilik geçtiği tespit edilememiştir. XVI. yüzyıl sonlarında tamamen ortadan kalkmış olmalıdır.
Yusuf KÜÇÜKDAĞ
KAYNAKÇA
888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri, s. 45; Karaman Vilâyeti Vakıfları, s. 100-101; İbrahim Hakkı Konyalı, Âbideleri ve Kitabeleri ileKonya Tarihi, s. 732, 883; Tuncer Baykara, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara 1985, s. 95. Mikail Bayram, Ahi Evren ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu, Konya 1991, s. 116; Yusuf Küçükdağ, “Konya Kalesi’nin Ahmedek Bölümüne Dair”, Konya’nın Fizikî ve Sosyo-Ekonomik Yapısı, Makaleler, I, Konya 2004, s. 13-22; aynı yazar, “Osmanlı Döneminde Konya’da Ahîlik ve Ahîler”, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Konya 2005, s. 34.