Mübarek Ramazan ayı korona günlerinde karantinada hızlı bir şekilde geçti. Ramazan bayramına az bir zaman kaldığı şu günlerde vatandaşlarımız bayramda sokağa çıkma yasağı olup olmadığı merakı içindeydi. Cumhurbaşkanı Erdoğan Kabine toplantısı sonrası milyonların merakla beklediği Ramazan bayramı tatilini açıkladı. İşte detaylar:

RAMAZAN BAYRAMINDA SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI VAR MI?

 Cumhurbaşkanı tarafından konun masaya yatırıldı ve Bilim Kurulu’nun tavsiyeleri dikkate alınarak 23-24-25-26 Mayıs’ta tüm illerde yani 81 ilimizde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

RAMAZAN BAYRAMI NEDİR

Ramazan Bayramı ya da Şeker Bayramı, İslam aleminde, oruç tutma ayı olan Ramazan’ın ardından üç gün boyunca kutlanan dinî bir bayram. Hicri takvime göre onuncu ay olan Şevval ayının ilk üç gününde kutlanır. Bayramdan bir önceki gün, Ramazan ayının son günü olan arifedir.

Hicri takvim bir ay takvimi olduğu için yıllar güneş temelli miladi takvimden 11-12 gün kısadır. Bu nedenle Ramazan Bayramı her sene bir önceki seneden 11-12 gün daha erken kutlanır. Yaklaşık olarak her 33 senede bir Ramazan Bayramı aynı günlere tekabül eder.

Ramazan Bayramı: Bayram Ramazan ayının sonunda kutlandığı için bu isimle anılır. Ramazan kelimesi Arapça bir sözcük olan ramaḍ (‘kuru sıcak’) kökünden gelir. Bunun nedeni muhtemelen Ramazan orucu ibadAti ilk uygulanmaya başlandığında yaz aylarına tekabül ediyor olmasıdır.

Şeker Bayramı: Bayramın Osmanlı dönemindeki adı olan “Iyd-ı Fıtır” isminden Türkçeleştirilmişidir. Iyd bayram demektir. Fıtır ise fıtır sadakası ya da fitre olarak bilinen oruç tutamayacak durumdaki Müslümanların verdiği sadakadır. Şükür sadakası olarak da bilinir. Bir teoriye göre bu “şükür” kelimesi zamanla “şeker”e dönüşmüştür.  Bir başka teoriye göre ise Şeker Bayramı adı, Ramazan Bayramı’nda hurma ve şekerleme yeme geleneğine dayanır.

Ramazan Bayramı ve Şeker Bayramı adlandırmaları, Türkiye’de politik zemine kaymış bir tartışma konusudur. Ramazan Bayramı adını savunanlar, Şeker Bayramı adını, bayramın dini vurgusundan uzak olduğu gerekçesiyle tercih etmezler. Şeker ifadesini savunanlar ise bu ismin dayatılarak değil tarihi adlardan evrilerek günümüze geldiğini, bayramın Ramazan ayında değil Şevval ayında başladığını söyleyerek, ramazan adını dindarlaşmaya yönelik bir dayatma olarak görür.

Ramazan Bayramı, Hicret’in ikinci yılından sonra kutlanmaya başlandı. Bu bayramda yapılması gereken tüm törenler ve ibadetler Muhammed tarafından düzenlendi. İlk ramazan bayramıyla ilgili işlemler de onun tarafından yapıldı.

Rüyada bir makbuz veya fatura karşılıǧını ödemek, iyiye yorulur. Rüyada, fatura veya makbuz vermek, işinizin iyiye gideceǧine ve iş yaşamınızda büyüyeceǧinize yorumlanır. Rüyada bir makbuzu veya faturayı kaybetmek kötü haber beklerken çok güzel haberler alacaǧınıza yorumlanır. Rüyada bir faturayı ödemeyi unutmak bir sorumluluktan kurtulmaya çalıştıǧınızı belirtir.

Eline makas almak güçlenmek demektir. Evli bir kadın makas görürse bir kız çocuk sahibi olur. Makas görmek bazen ikiz kız çocuk anlamına da gelir. Parlak çelik makas görmek başarı demektir. Rüyada makası kullanarak saç kesmek bir yolculuǧa çıkmak demektir. Elinde makas gören adamın erkek veya kız kardeşi olur. Adam bekar ise evlenecek demektir.

Makasla bir şey kestiǧini görmek iş yaşamınızda iyi bir fırsatın çıkacaǧına yorumlanır.

Rüyada mahkeme görmek çok hayırlıdır. Ceza mahkemelerini görmek ise, sıkıntı ve şiddetle yorumlanır. Mahkemede dinleyici veya şahit olarak bulunmak sizi heyecanlandıracak olaylarla karşı karşıya olduǧunu belirtir. Arkadaşlarınız, başınız çok sıkıntı açacaklar anlamındadır.

Rüyasında başka madencilerle birlikte maden ocaǧına inen kişi erkekse bir arkadaşıyla anlaşma demektir. Tecrübeli bir adam için bu rüya işini büyüteceǧine, bekar bir kadın için varlıklı birisiyle evleneceǧine; evli bir kadın için de şansının çok iyi olduǧuna yorumlanır.

İnsanın rüyasında maǧara görmesi, hayatı boyunca sırtını dayayabileceǧi büyüklere ve üstatlara yorumlanır. Maǧara bazen de işlerini başkasından gizlemeye, örtmeye ve her türlü tasa ve şiddetlerden kurtuluşa yorumlanır. Eǧer rüyayı gören hasta tutukluysa bunlardan kurtulmasına yorumlanır.

Rüyasında madalyon gören genç kız, çok kısa zaman içinde nişanlanır veya evlenir demektir. Nişanlılık veya evliliǧin mutlu geçip geçmeyeceǧi madalyonun rengine ve türüne baǧlıdır.

Gümüş madalyon saflıǧı, temiz aşkı simgeler. Gümüş madalyon bu birlikteliǧin çok iyi geçeceǧine yorumlanır. Rüyasında bir madalyon alan veya bulan erkek aklında olan gibi kişiyle tanışır ve evlenir.

Genç bir erkek için yararlı bir işe işaret eder. Orta yaşlılar için kârlı bir işe yorumlanır. Kadın için aile yaşamının güzel, ömrünün uzun olacaǧına yorumlanır. Rüyasında büyük, güzel bir maǧaza gören kimsenin umutları gerçekleşecektir. Rüyasında alış veriş yaptıǧını gören kimsenin hayatında olumlu bir deǧişiklikler olacaktır. Maǧazada yangın çıktıǧını gören kişi sırlar bir şey öǧrenir.

İnsanlık tarih felaket olarak addedebileceğimiz birçok doğal afetler, salgın hastalıklar ve büyük savaşlar gibi olaylar ile doludur. Meydana gelen bu olaylar, toplumların kaderini yazmış veya değiştirmiş, siyasi, sosyal ve ekonomik yaşamları etkilemiştir.  Özellikle meydana gelen felaketler hususunda yaşanan olaylar toplumların vicdanında ve ruhunda derin izler bırakmıştır. Yaşanan felaketlerin izleri, toplumların yazılı ve sözlü geleneği olmak üzere edebi geleneklerinde, tarihe düştüğü kayıtlarda açıkça görülmektedir.

Mitolojik kültürde, efsanelerde ve kutsal kitaplarda tüm insanlığı derinden etkileyen felaket durumlarının izlerine rastlanmaktadır. “Küçük Kıyamet” olarak da adlandırılan bu felaketler tarihin akışını değiştirmiştir. Bu olayların insanlığın inşa ettiği şehir ve medeniyetler başta olmak üzere milyonlarca insanın ölmesi gibi hazin ve acı sonuçları olmuştur. Tarih boyunca meydana gelen salgın hastalıkların, hanedanlıkların çöküşlerinden sömürgeciliğin artışına hatta iklimin soğumasınadan fakirleşen ve zenginleşen toplumların oluşumuna kadar uzun süreli büyük etkileri olmuştur.

Tarihe ad vermiş birçok kavim, kültür ve şehir yaşanan bu felaketlerin sonucunda yok olmuştur. Tarihte bilinen birçok kavim ve kültüründen günümüzde hiçbir şey kalmamıştır. Yaşanan bu küçük kıyametlerin kimi zaman kutsal kitapların ifadesi ile yüce yaratıcının gazabı ve lanetlenmesi sonucu olduğuna; kimi zaman da insanoğlunun kendi yapıp etiklerinin bir sonucu olarak gerçekleştiğine inanılmıştır.

Meydana gelen felaket durumlarından insanlık ya güçlenerek çıkmış ya da kaderine razı olmuştur. Öyle ki yaşanan olumsuzluklar karşısında çözüm arayışına giden insanlık maddi ve manevi büyük kayıplar vermiş olsa da büyük tecrübeler kazanmış ve tarihin akışını değiştirmiştir. Çözüm arayışında bulunan toplumlar kimi zaman yeni bir çağa atılacak olan ilk adımı atmıştır. İnsanoğlu özellikle de çözüm için bilimsel faaliyetler içerisinde girmiş, teknolojik bir sıçrama ve ivme kazanmıştır.

Tarih boyunca yaşanan birçok felaketlerden insanlık için en acı olan durum salgın ve bulaşıcı hastalıklardır. Bulaşıcı hastalıklar sonucunda meydana gelen salgın bilinen en kötü durum senaryosudur. Belirli bir coğrafyada, bölgede veya toplumda ortaya çıkan hastalık durumu bir ülkenin sınırlarının ötesine yayıldığında, o hastalık resmen bir salgın haline gelmektedir.

Bulaşıcı ve salgın hastalıklar, insanlığın avcı-toplayıcı günlerinde de vardı, ancak 10.000 yıl önce tarımsal yaşama geçen insanlık, salgınları daha mümkün kılan topluluklar yarattı. Özellikle bir arada ve kalabalık bir şekilde yaşayan insanoğlu, bulaşıcı salgın hastalıkların yayılmasını ve büyümesini sağladı. Sıtma, tüberküloz, cüzzam, grip, çiçek hastalığı ve bilinen diğer hastalıklar ilk kez bu dönemde ortaya çıktı. İnsanlar uygar hale gelip, şehirler inşa ettiler ve diğer şehirlerle bağlantı kurmak için ticaret yolları kurdular. Şehirleşen, diğer kültür ve toplumlar ile sosyal, siyasi ve ekonomik ilişkiler kuran insanlar meydana gelen etkileşim nedeniyle pandemi yani salgın hastalıkları daha çok yayılır ve olası hale getirdiler.

Tarihi değiştiren, insanlığın kaderini yeniden yazan veya bozan bulaşıcı salgın hastalıkları kronolojik bir sıra ile bu yazımızda kaleme alıp insanlık tarihine bir ışık tutmaya çalışacağız.

MÖ 430  Atina Salgını

Tarihi kayıtlarda en erken kaydedilen salgın hastalığın, Peloponezya Savaşı sırasında meydana geldiği bilinmektedir. Hastalık Libya, Etiyopya ve Mısır’dan geçtikten sonra Atina’yı kuşatan Spartalılar’ın bünyesinde Atina şehrinin duvarlarını geçti. Meydana gelen bu büyük salgında Atina nüfusun üçte ikisi kadarının öldüğü bilinmektedir.

Meydana gelen bu büyük salgının semptomlar ateş, susuzluk, kanlı boğaz ve dil, kırmızı deri ve lezyonları içermekteydi. O dönem tifo ateşi olduğundan şüphelenilen hastalık, Atinalıları önemli ölçüde zayıflattı ve Spartalılar tarafından yenilmelerinde önemli bir faktör oldu.

MS 165 Antonine Vebası

Tarihte bilinen Antonin vebası muhtemelen Hunların akınları ile başlayan çiçek salgınının erken bir şeklidir. Hunlardan sonra Romalılara geçen Antonine vebası Almanları enfekte etmiştir. Almanlar ile etkileşimde bulunan Roma birlikleri aracılığıyla da Roma imparatorluğuna yayılmıştır. Antonine vebası hastalığının semptomları ateş, boğaz ağrısı, ishal ve hasta yeterince uzun yaşadıysa, irin dolu yaraları içermekteydi. Bu veba, M.Ö. 180 yılına kadar sürmüştür ve hatta İmparator Marcus Aurelius’un da bu salgının kurbanlarından biri olduğunu iddia edilmiştir.

MS 250  Kıbrıs Vebası

Kıbrıs salgını ishal, kusma, boğaz ülseri, ateş ve kangrenli el ve ayakları içeren büyük bir pandemi olarak tarih kayıtlarına geçmiştir. Şehir sakinleri enfeksiyondan kaçmak için Kartaca’ya kaçtılar fakat bu kaçış salgın hastalığın daha da yayılmasına neden oldu. Kıbrıs Vebası Etiyopya’ya, Kuzey Afrika’dan Roma’ya, sonra da Mısır’a ve kuzeye doğru yayıldı. Bu salgının ardından seyreden üç yüzyıl boyunca tekrarlayan benzer salgınlar oldu. M.S. 444’te bu hastalık Britanya’yı vurdu ve İngiltere’nin İskoçlara karşı savunma çabalarını engelledi, ülkeyi zayıf düşürdü. Bu salgın İngilizler’in yakında adayı tamamen kontrol altına alacak olan Saksonlardan yardım istemesine neden oldu.

MS 541 Justinian Vebası

Tarihte ilk olarak Mısır’da ortaya çıkan Justinian veba, Filistin ve Bizans İmparatorluğu’na, daha sonra da tüm Akdeniz’e yayılmıştır. Veba Roma İmparatorluğu’nun seyrini değiştirerek, İmparator Justinian’ın Roma İmparatorluğu’nu bir araya getirme ve büyük ekonomik ilerleme planlarını bozmuştur. Bu salgın aynı zamanda Hıristiyanlığın hızla yayılmasını teşvik eden kıyamet efsanesinin dilden dile yayılmasına neden olmuştur. Bu salgın iki yüzyıl boyunca daha tekrarlamıştır ve nihayetinde o dönem dünya nüfusunun yüzde 26’sı olan yaklaşık 50 milyon insanı öldürmüştür.

1. Yüzyıl: Cüzzam

Çağlar boyunca bilinen hastalık olan cüzzam Orta Çağ’da Avrupa’da bir pandemi haline geldi ve Avrupa halklarının başına bela oldu. Bu salgın nedeniyle bu dönemde birçok hastane inşa edilmiştir.

Yaralara ve deformelere neden olan ve yavaş gelişen bir bakteriyel hastalık olan cüzzamın, insanların kendi ailelerinden gelen bir hastalık ve Tanrı’dan bir ceza olduğuna inanılıyordu. Bu inanç, toplumda katı ahlakî yargılara ve bu yargılar dolayısıyla mağdurların ve hastaların dışlanmasına yol açmıştı. Günümüzde bu hastalık ile ilgili ilk ciddi çalışmaları yapan isim olan Hansen’den dolayı Hansen hastalığı olarak da bilinmektedir. Bu hastalık hala yılda on binlerce insanı etkilemekte ve antibiyotiklerle tedavi edilmezse ölümcül olabilmektedir.

1350  Kara Ölüm

Dünya nüfusunun üçte birinin ölümünden sorumlu olan vebanın tarihte ikinci büyük salgını muhtemelen Asya’da bu dönemde başladı ve ticaret yolları ile batıya taşındı. 1347’de veba hastaları Sicilya’da Messina limanına geldiğinde buradan bütün Avrupa’ya hızla yayıldı. Ölü insan sayısı o kadar fazla ve yaygındı ki, çoğu cesed yerde çürümeye devam etti ve bu durum şehirlerde sürekli bir koku yarattı.

İngiltere ve Fransa bu dönemde veba tarafından çok çaresiz durumda kaldılar ve devam eden savaşlarına ateşkes ile ara vermek zorunda kaldılar. Bu yıllarda veba salgın ekonomik koşulları ve demografik bilgileri değiştirdiğinde İngiliz feodal sistemi tamamen çöktü. Grönland’da nüfusu yok olan Vikingler, yerli nüfuslara karşı savaşma gücünü tamamen kaybettiler ve Kuzey Amerika’yı araştırmaları faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldılar.

1492 Kolomb Dönemi Salgınları

İspanyolların Karayipler’e gelişinden sonra, çiçek hastalığı, kızamık ve bubonik veba gibi hastalıklar koloniciler tarafından kıtanın yerli halklarına aktarıldı. Daha önce bu salgın hastalıklara maruz kalmayan yerli halk bağışıklığı olmadığı için tamamen tahrip oldular. Yerlilerin yüzde 90’ı kuzey ve güney kıtaları dahil olmak üzere büyük kayıplar verdiler.

Christopher Columbus, Hispaniola adasına geldiğinde Taino halkından 60.000 nüfusla karşılaşmıştı. Fakat bu nüfus 1548 yılına gelindiğinde 500’den daha az kalmıştı. Bu yaşanan nüfus azalımı bütün Amerika kıtası boyunca kendini tekrar etti. 1520 yılına gelindiğinde ise  Aztek İmparatorluğu, Afrikalı kölelerin taşıdığı çiçek hastalığı nedeniyle yok oldular.

1665 Büyük Londra Vebası

1665 ve 1666’da Londra Büyük Veba tarihte bilinen en meşhur salgınlardan birisidir. Bu veba Londra nüfusunun yüzde 20’sinin ölümüne yol açmıştır. İnsan ölümleri çok oluğu için halk toplu mezarlara defnedildi. Kedi ve köpeklerin sürekli mezarları kazması nedeniyle cesetler ortaya çımaktaydı. Bu nedenle bu yıllarda birçok kedi ve köpek katledildi. Salgının en kötüsü, 1666 sonbaharında, başka bir yıkıcı olay olan Londra Büyük Ateşi ile azalmaya başlamıştı. Bir felaket gitmiş ve  yeni bir felaket Londra halkının başına bela olmuştu.

1817 İlk Kolera Salgını

Tarihte 150 yıl boyunca meydana gelen yedi kolera salgınlarının ilki olan bu ince bağırsak enfeksiyonu dalgası, bir milyon kişinin öldüğü Rusya’da ortaya çıktı. Dışkı ile enfekte olmuş su ve yiyeceklerden yayılan bakteri, İngiliz askerlerinin taşıyıcılığı ile Hindistan’a geçmiş ve milyonlarca Hintli ölmüştür. Aynı zamanda bu salgın İspanya’da 150.000 kişiyi öldürmüş ardından Afrika, Endonezya, Çin, Japonya, İtalya, Almanya ve Amerika’ya da yayılmıştır. 1885’te bir aşı ile tedavisi bulunsa da pandemi devam etmiştir.

1855 Üçüncü Veba Slagını

Çin’de başlayan bu salgın Hindistan ve Hong Kong’a taşınmış ve 15 milyon insanı öldürmüştür. Başlangıçta Yunnan’daki bir maden patlaması sırasında pireler tarafından yayılan veba, Panthay isyanında ve Taiping ayaklanmasın sebeplerinden kabul edilir. Bu dönemde Asya’da en ciddi kayıpları Hindistan vermiştir. Bu salgın Hint halkının baskıcı İngilizlere karşı bir isyan için bahane olarak kullanılmıştır. Pandemi, vakaların birkaç yüzün altına düştüğü 1960’a kadar aktif olarak devam etmiştir.

1875 Fiji Kızamığı Salgını

Fiji, İngiliz İmparatorluğu’na teslim olduktan sonra, kraliyet mensupları Kraliçe Victoria’dan turistik bir hediye olarak Avustralya’yı ziyaret etti. Kızamık salgını sırasında gelen kraliyet mensupları, bu adadan kaptıkları salgın hastalık ile gittikleri yerlerde salgının daha da yayılmasına neden oldular. Hızlı bir şekilde yayılan salgın sonucunda ada vahşi hayvanlar tarafından parçalanan cesetlerle doldu. Tüm köyler mikroptan kurtulmak amacı ile yakıldı ve bazı köylüler ateşten kurtulamayarak canlı canlı yandılar. Fiji’nin nüfusunun üçte biri, toplam 40.000 kişi bu salgında öldü.

1889 Rus Gribi

İlk önemli grip salgını olarak bilin Rus gribi, Sibirya ve Kazakistan’da başlamıştır ve daha sonra Moskova’ya ulaşmıştır. Bu dönemde Finlandiya’ya ve ardından Avrupa’nın geri kalanına taşınan salgın, daha sonra okyanusu aşarak Kuzey Amerika ve Afrika’ya geçmişti. 1890 yılı sonunda 360.000 kişi bu salgından öldü.

1918 İspanyol Gribi

Zararları nedeniyle tarihte bilinen en büyük salgın hastalık olan İspanyol Gribi  dünya çapında 50 milyon ölümle sonuçlananmıştır. Çin kökenli olan bu salgın Çinli işçilerin Avrupa’ya giderken Kanada üzerinden demiryolu ile taşınmasıyla yayılmıştır. Kuzey Amerika’da grip ilk olarak 1918 başlarında Kansas’ta ortaya çıktı ve ilkbaharda Avrupa’da görüldü. 1918 baharında ise Madrid’e ulaşan salgın “İspanyol gribi” olarak adlandırıldı.

Ekim ayına kadar yüz binlerce Amerikalı öldü ve tüm dünyada kriz yarattı. Ancak, grip tehdidi 1919 yazında, enfekte olan hastaların çoğunda bağışıklık geliştirdiği için zamanla ortadan kayboldu. Fakat bu grip dünya tarihine 50 milyon ölümlü en büyük salgın olarak geçti.

1957 Asya Gribi

1957 yılında Hong Kong’da başlayan ve Çin’in her yerine ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne yayılan Asya gribi İngiltere’ye kadar ulaştı ve altı ayda 14.000 kişi öldü. 1958 başlarında ikinci bir dalga ile gelen salgın, küresel olarak yaklaşık 1,1 milyon ölüme neden oldu ve sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde 116,000 ölüm meydana geldi. Salgını önleyen aşının geliştirilmesi ile hastalık ortadan kalktı.

1981 HIV / AIDS

AIDS ilk olarak Amerikan eşcinsel topluluklarında gözlendi, ancak 1920’lerde Batı Afrika’dan gelen bir şempanze virüsünden geliştiğine inanılmaktadır. Bazı vücut sıvılarına yayılan hastalık 1960’larda Haiti’ye, ardından 1970’lerde New York ve San Francisco’ya taşındı.

Salgın bir hastalık olarak ilk defa 1981’de tanımlanan AIDS, insanların bağışıklık sistemini tahrip etmekteydi. HIV virüsü ile enfekte olanlar, enfeksiyon üzerine ateş, baş ağrısı ve genişlemiş lenf düğümleriyle karşılaşmaktaydı. Semptomlar azaldığında, taşıyıcılar kan ve genital sıvı yoluyla oldukça bulaşıcı hale geliyordu. Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için tedaviler geliştirilmiştir, ancak dünya çapında 35 milyon insan AIDS’ten öldü ve henüz bir tedavisi bulunamamıştır.

2003 SARS

İlk olarak 2003’te tespit edilen Şiddetli Akut Solunum Sendromu’nun muhtemelen yarasalar ile başladığına, kedilere ve daha sonra Çin’deki insanlara yayıldığına inanılmaktadır. Çin’in ardından 26 ülkeye daha yayılan SARS, 7796 ölümle sonuçlanmıştır.  SARS, solunum problemleri, kuru öksürük, ateş ve baş ve vücut ağrıları ile karakterizedir, öksürük ve hapşırmalardan kaynaklanan solunum damlacıkları ile yayılmaktadır. Karantina çabalarının etkili olduğu kanıtlanan bu hastalık Temmuz yazında gerilmeye başladı ve tekrar ortaya çıkmadı. Çin hükümeti salgının başlangıcında virüs hakkındaki bilgileri bastırmaya çalıştığı ve kamuoyu ile paylaşmadığı için eleştirildi.

2019 Corona Virüsü

COVID-19 adıyla bilinen Coronavirüsü Çin’in merkezindeki Hubei eyaletindeki Wuhan’da bir hayvan pazarında ortaya çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 virüsünüün 114 ülkeye yayılması ve 118.000’den fazla insanı enfekte etmesinden sonra resmen bir salgın olduğunu duyurdu. Corona virüs, yaygın grip ve SARS içeren virüs ailesi olan yeni bir koronavirüsten kaynaklanmaktaydı. Hastalığın semptomları solunum problemleri, ateş ve öksürüğü içermekte ve bu hastalık zatürre ve ölüme yol açmaktadır. SARS gibi, hapşırma damlacıklarından yayılmaktadır.

Çin’deki ilk vaka 17 Kasım 2019’da Hubei Eyaletinde ortaya çıktı, ancak tanı konulamadı. Araştırmacılar bilinmeyen bir virüse işaret ediyordu. Aralık ayında sekiz vaka daha ortaya çıktı. Çin hükümeti, önleyici eylemi geciktiren virüs haberlerini bastırmaya çalıştı. Bütün dünya, Dr. Li Wenliang’ın hükümet emirlerine karşı geldiği ve diğer doktorlara güvenlik bilgilerini verdiği zaman COVID-19 hakkında yaşananlardan haberdar oldu. Ertesi gün Çin hükümeti, DSÖ’ye bilgi verdi. Aşı bulunamayan virüs, Çin sınırlarının ötesine yayılmış ve  Ocak ayı sonunda ABD, Fransa, Avustralya ve Güney Kore de dahil olmak üzere 10 ülkede daha ortaya çıkmıştır. Koronavirüs salgını 21. Yüzyılın en büyük küresel salgınlarından biri oldu. Tüm insanlığı ve devletleri tehdit eden bu salgının dünya ekosistemini, küresel siyaseti, sosyal ve ekonomik hayatı tamanen etkileyeceğine ve dönüştüreceğine inanılmaktadır. Bu salgın ile birlikte insanlığın ve dünyanın yeni bir döneme gireceği ifade edilmektedir.

“Bir yerde veba hastalığı çıktığını duyarsanız oraya gitmeyin, bulunduğunuz yerde veba hastalığı çıkarsa o bölgeden de ayrılmayınız”

Hadis-i Şerîf

Bu yazı tarihçi UMUT GÜNER tarafından kaleme alınmıştır. 

Félicien Kabuga (d. 1935), Ruanda soykırımına para yatırmak ve katılmakla suçlanan bir Ruandalı iş adamı.

Kabuga, Kibungo’da, bugün Ruanda’daki Mabuye vilayeti olan Gitarama komününde doğdu. Kabuga, diğer ticari girişimlerin yanı sıra Ruanda’nın kuzeyindeki çay çiftliklerine sahip olarak servetini topladı. Bir milyoner,  Juvénal Habyarimana’nın MRND partisi ve Ruanda soykırımına güçlü bir şekilde katkıda bulunan kuzey Ruanda’dan gayrı resmi bir Hutu aşırılık yanlısı grup olan Akazu ile yakından bağlantılıydı.

Kabuga’nın ayrıca RTLM’nin yanı sıra Kangura dergisinin kuruluşuna ve hesabına yoğun bir şekilde dahil olduğu iddia ediliyor.  1993 yılında, MRND tarafından düzenlenen bir RTLM bağış toplama toplantısında Felicien Kabuga’nın RTLM’nin amacını Hutu Gücünün savunması olarak kamuya açıkladığı iddia ediliyor.  ICTR’nin “medya denemesi” sırasında, eski RTLM sunucusu Georges Ruggiu, Kabuga’yı “RTLM’ye başkanlık etmek” ve “RTLM’yi temsil etmek” gibi görevlerle birlikte istasyonun “Genel Müdürü” olarak adlandırdı.

Ocak 1993’ten Mart 1994’e kadar, ülkedeki her üç yetişkin Hutus için istatistiksel olarak bir adet olmak üzere toplam 500.000 payanda Ruanda’ya ithal edildi. Kabuga bu palaların ana ithalatçılarından biri olarak seçilmiştir.

Kabuga, Josephine Mukazitoni ile evli. Kızlarından ikisi Habyarimana’nın oğullarından ikisiyle evli.

ICTR tarafından ifade
29 Ağustos 1998’de Birleşmiş Milletler Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi savcısı Carla Del Ponte Kabuga’yı suçladı. 1 Ekim 2004 tarihli iddianamede, savcı Hassan Jallow Kabuga’ya:

Soykırım yapmak için komplo kurmak
Soykırım veya alternatif olarak
Soykırımda karmaşıklık
Soykırıma doğrudan ve kamu teşviki
İnsanlığa karşı suç olarak imha.
Kaçak olarak yaşam

Haziran 1994’te Ruanda RPF tarafından fethedilirken Kabuga ülkeden kaçtı. İlk olarak İsviçre’ye girmeye çalıştı, ancak gitmesi emredildi. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde Kinşasa’ya gitti ve daha sonra Kenya’nın Nairobi şehrinde ikamet ettiğine inanılıyordu.

Eylül 1995’te, herhangi bir iddianame öncesinde ve soykırımın şüpheli planlamacısı olarak adlandırılmadan önce Kabuga, Nairobi’nin Lenana Yolu boyunca yer alan Kilimani bölgesinde faaliyet gösteren Nairobi’de ‘Nshikabem Ajansı’ adında bir işletme kaydetti ve işletti.

28 Ağustos 2006 tarihinde Kenya ziyareti sırasında yaptığı konuşmada, ABD Senatörü Barack Obama Kenya’yı “[Kabuga] ‘nın güvenli sığınak almasına izin vermek” ile suçladı. Kenya hükümeti bu iddiaları reddetti ve Obama’nın Kabuga hakkındaki iddialarını şöyle açıkladı: “bu ülke halkına hakaret.”

Haziran 2008’de Norveçli bir blog yazarının kendisini African Press International (API) olarak nitelendirdiği raporlarına göre, Kabuga Oslo’da saklanıyordu ve kendini teslim etmek istiyor olabilir. Yetkililer bu iddiayı bir aldatmaca olarak reddetti.

Kenya’daki KTN haber ağı 14 Haziran 2008’de Kabuga’nın bir gün önce Kenya Polisi tarafından tutuklandığını ve Nairobi’deki Gigiri Karakolunda tutulduğunu bildirdi. Daha sonra, şüphelinin daha önce düşündüğü ve serbest bırakıldığı gibi Kabuga değil, yerel bir üniversite öğretim üyesi olduğu bulundu. Daha önce Kabuga’nın Kenya’da ikamet ettiğinden şüphelenmişti  ve ticari faaliyette bulunduğuna ve Kenya hükümetinden ya da ülke içindeki bazı etkili kişilerden korunduğuna inanılıyordu. 84 yaşındaki Kabuga, 26 yıl sonra kaçak olarak 16 Mayıs 2020’de Fransa’nın Paris kentinde yakalandı. Fransız yetkililer, Rwand halkına karşı işlenen insanlığa karşı suçlar için yargılanma arzusunu dile getirdiler. IRMCT Savcılığı ile ortak soruşturma sonucunda Fransız polisi tarafından tutuklandı.

Çok akıllı ve bilgili bir arkadaşınızın olduǧuna ve onun öǧütlerine önem vermeniz gerektiǧine işaret eder. Rüyasında kurbaǧa görmek veya sesini işitmek, bir grup tarafından başkan seçileceǧine; kurbaǧayı zıplarken görmek, birileri tarafından izlendiǧine yorumlanır. Çok yakın bir iyi arkadaşınız olduǧuna da işaret eder. alın.

Rüyada kuran görmek, iyiliklerin, güzelliklerin ve mutlulukların işaretidir. Çok güzel bir rüya olan Kuran görmek rüya sahibinin Tanrı tarafından korunduǧunun işaretidir. Hasta bir kimse rüyasında Kuranı Kerimi görürse, hastalıktan kurtulur. Kuranı Kerimi satın aldıǧını görürse, o kimse her türlü kötülükten kurtulur.

Rüyada kendisine köpek aldıǧını görmek, onun diǧer insanlarla hoş muhabbetler etmesine yorumlanır. Köpeǧin ısırdıǧını görmek, bir iyi arkadaşınız nedeniyle sıkıntı yaşayacaǧınıza işarettir. Kendisini köpekler uluyor veya havlıyorsa isteklerinin gerçekleşeceǧine ve güven içinde olacaǧına yorumlanır. Eǧer köpekleri öldürdüǧünü görürse, düşmanlarını alt edeceǧine yorumlanır.

Rüyada koyun görmek, kadına işarettir. Koyuna ulaştıǧını gören kimse kadınla evlenecek demektir. Koyunun kendi önünde yürüdüǧünü gören kimsenin bir kadına aşık olacaǧına ancak amacına ulaşamayarak vazgeçeceǧine işaret eder. Rüyada koyun saǧmak rüyayı görenin, o sene için hayırlı bir iş yapacaǧı demektir.

Rüyada bir konserde müzik dinlemek, genç bir erkek için, başarı kazanacak bir işe ortakla girmek için fırsatın çıkacaǧına işarettir. Orta yaştakiler için, işlerinde şansının iyi olacaǧına ve aile yaşamında mutluluǧa yorulur. Genç bir kız için, çok hoşlanacaǧı bulunacaǧına; yaşlı kadınlar için, çok deǧerli bir hediye alacaǧı demektir.

Rüyada kiraz aǧacı görmek, sizin ve yakınlarınızın mutlu günler geçireceǧine, saǧlıǧınızın tamamen düzeleceǧine işaret eder. işlerinizde de başarılı olacaksınız şeklinde yorumlanır. Rüyada kiraz görmek yaptıǧınız Iyilikler nedeniyle insanların saygısını kazanacaǧınıza işarettir. Kiraz yemek ise sahip olmayı çok istediǧiniz bir şeye sonunda kavuşacaksınız demektir.

Ummadıǧınız bir anda yaşamınızda önemli deǧişiklikler olacak demektir. Rüyasında yanan kibrit gören, genç bir erkek iyi bir para kazanacaǧı rahatlayacaǧı yeni bir işe atılacaktır.; Orta yaşlı bir erkek için başkalarının sebep olacaǧı bir tartışmaya işaret eder. Bekar bir kız için, çabuk gerçekleşen ve mutluluk getiren bir evliliǧe işarettir. Evli bir kadın içinse, aile içinde kavgaya ve bazı rahatsızlıklar olacaǧına yorumlanır.

Zenginlik ve boşansın habercisidir. Rüyada kelebek, sizin çok ince ve sanatkar ruhlu biri olduǧunuza yorumlanır.Kelebeklerin uçtuǧunu gördüyseniz, uzaktaki dostlarınızdan ya da yakınlarınızdan güzel haberler alacaksınız demektir. Rüya sahibi kadınsa, sadık biriyle evleneceǧine yorumlanır.

Kel bir adam, dertlerin geldiǧinin habercisidir. Rüya sahibi erkekse bu, çok kavgacı bir kadınla evleneceǧi anlamına gelir. Rüya sahibi kadınsa bu, ileride kocasına hükmedecek demektir.Rüyada kel görmeniz, çevrenizdekileri son zamanda fazlasıyla üzmekte olduǧunuzun haberidir.

Karınca görmek bolluk ve bereket işaretidir. Rüyada karınca yemek veya kendi evine girdiǧini görmek evin hayır ve bereketinin çokluǧuna yorumlanır. Rüyada karınca görmek, aşırı hırslı biri olduǧunuzun ve hiçbir şeyden memnun olmadıǧınızın belirtisidir.Rüyada görülen karınca uzun ömre yorulur. Karıncayı bir yerden uçuyor görmesi, oradaki hastanın ölmesine işarettir. Karıncayı evinden yemek ile çıkıyor görmesi, onun fakir olmasına yorumlanır. Rüyasında karıncanın bir köye girdiǧini görmesi, o köye askerin gireceǧine işarettir. Karıncayı evinden çıkarken görmesi onun ailesinin sayısının azalacaǧına yorulur.

Kar rüyası iki şekilde yorumlanır. Kışın görülen kar rüyaları iyi sayılır. Bu rüyalar hayatın deǧişeceǧini, güzel günlerin yaklaştıǧını, dertlerin biteceǧini haber verir. Pencereden yaǧan karı seyretmek, sorunların ve üzüntünün çok kısa sürede son bulacaǧına ancak bir tehlike atlatılacaǧına işaret eder. Karda ayak izlerini görmek, güzel bir sürprizle karşılaşacaǧına yorumlanır. Bembeyaz kar, huzur ve mutluluk demektir. Mevsimsiz görülen kar, ani yaşanacak deǧişimler yüzünden hayatın alt üst olacaǧına yorumlanır.

Cesaret, akıl, el açıklıǧına ve adalete yorumlanır. Kalbinde bir korku ve endişe olduǧunu hissetmek, rüyayı görenin doǧru yola geleceǧine yorumlanır. Kalbinde aǧrı bulunması, o kimsenin yakın zamanda bir kötülük yapacaǧına; kalbinde hastalık hissetmesi, münafık bir kimse olduǧuna yorumlanır.

Alın teri ve emeǧin, azim ve iradenin taçlanmasına, pratikten teoriye dönmeye ve böyle hizmet etmeye delalet eder. Kişinin yabancı çevreye gireceǧine işaret eder. Rüyada jübile görmek hediye ile yorumlanir. Rüyada çocugunuzun bir jübilede bulunup konustugunu görmek onun hayatta büyük bir gelecege sahip olacagina, oglunuz konuşurken, sizin ve orada bulunanlarin alkislamasını görmek, oglunuzun mesleginde yükselecegine isarettir. Bir baska rivayete görede: Rüyada jübile görmek, büyük bir hediye elde etmekle işaret eder. Bazen bu rüya is ve sihhatinin bozulacagina isaret eder.

Rüyada jale görmek, gözyasi ile yorumlanir. Rüyasinda bir bitki veya bir çiçek üzerinde sebnem görmek, bir seyden sikilarak veya üzülerek gözyasi dökecegine yorumlanir. Kiragi da tabir ettigimiz jale veya sebnemi, çimenler üzerinde yaygin bir sekilde görmek, o yerde genel olarak herkesin hüzünlenecegi ve aci duyacagi bir olayin meydana gelecegine isarettir.

Rüyada incir kısmet demektir. Fakat incirler kurtluysa bu kısmet, dedikoduya ve kıskançlıǧa sebep olacaktır.Mevsiminde incir yemek, güzel bir rüyadır. mutluluk, evlenmek olarak yorumlanır. Kuru incir, zenginliǧin artacaǧına işaret eder.Rüyada kendisini incir yerken görmek, başınızdan aşk geçeceǧine yorumlanır.

İnci almak ilim ve fazilet sahibi olmak ve halk tarafından sevilmek demektir. Aǧzına inci sokmak, dininin güzel olduǧuna yorumlanır Inci görmek mutluluǧa inci almak, başkanlıǧa seçilmeye işarettir. Buna karşılık rüya boynuna inci takan kız evlenir anlamındadır.. Incileri tek tek ipe dizen kişi mutluluk gözyaşı dökebilir

Rüyada ilaç almak iyiye yorulur. Rüyada ilaç içmek saǧlık durumunuzun iyi olduǧuna ve muradınıza ereceǧinize yorumlanır. Tadı güzel olan bir ilaç almak, bazı sorunlarla karşılaşacak; fakat bu sorunları aşacaksınız demektir. Ilaç imal etmek uzun süredir sonuç alamadıǧınız işlerin artık sonuca kavuşacaǧına işaret eder.

Rüyada ışık bir çok sıkıntıdan sonra refaha ve huzura kavuşmak anlamındadır. Işık bir gece yarısı görüldüyse, rüyayı gören bir çocuk sahibi olacak demektir. Güneş iyi bir gelecek anlamındadır. Ay ışıǧı hüzünlü ve acı bir durumu bildirir. Gaz lambasının ışıǧı eǧlenmek ve güzel zaman geçirme imkanını anlatır. Mum ışıǧı dert demektir. Kibrit ışıǧı ise kısmet işaretidir.

Rüyada gece ıslık çalmak, iyiye yorulmaz. Islık sesi işitmek, bazı üzücü haberler nedeniyle planlarınızı deǧiştirmek zorunda kalacaksınız demektir. Kalın ıslık sesi, görenin yakınlarına hoşgörülü yaklaşması gerekir demektir. Tiz ıslık sesi, hiç beklemedik bir zamanda para kaybedeceǧine yorulur.

Rüyada büyük bir ırmaǧa düşmek; tehlike içinde olduǧunuzu eǧer çok uǧraşılırsa kurtulursa rahata ereceǧine eǧer, ırmaktan çıkmazsa öleceǧine yorumlanır. Durgun, temiz bir ırmak; bol kazancın, mutluluǧun işaretidir. Kirli bir ırmak, etrafınızda kıskanç insanlar bulunduǧuna bunlarla tartışacaǧınız anlamındadır.