20. asır Türk âşık edebiyâtının mühim sîmâlarından biri olan Davut Sulârî, Tunceli’nin Nâzımiye ilçesinin Kureyşanlılar köyünden aşiretiyle birlikte göç eden Pir Kaltuk adıyla mâruf Mehmet Kaltık Ağa’nın torunu olarak bu göçün son durağı Erzincan’ın Çayırlı ilçesinde doğmuş; bir ara Kemâlî ve Serhat Âşık mahlaslarını kullansa da soyadı kânunundan sonra önce Sümmânî, ardından Selâmî ve nihâyet ilk gençliğinde mahlas olarak kullanmaya başlayacağı Sulârî’yi soyadı olarak seçmiştir. İlk tahsilini tamamlamayan Sulârî, dedelerin ve pirlerin rahlesinde eğitim görmüş, saz çalmayı da Pir Kaltuk’un teşvikiyle öğrenmiştir. 17 yaşındayken pîr elinden bâde içerek saz şâirleri kültürünün kadîm ve kutsî bir geleneği içerisinde yer alan bir bâdeli âşık olmuş ve 22 yaşındayken, babası Veli’nin “on iki evden on iki post sâhibi” er getirerek onu kardeşleriyle birlikte tâbi tuttuğu bir imtihanda bütün sorulara cevap vererek dedelik silkine dâhil edilerek, tâlip içine çıkıp yol gösterme hakkını kazanmıştır.

Dede olduktan sonra atına atlayıp yollara düşen Sulârî, köy köy, şehir şehir dolaşmış; böylece âşıklık geleneğinin ve mânevî olgunluğa erişmek amacıyla çeşitli tarîkatlerin de önemli unsuru olan bu seyr ü sefer hâli içinde memleketi gezerek mesleğini icrâ etmeye başlamıştır. 1948’de Ankara Radyosu’na mahallî sanatçı olarak kabûl edilen Sulârî, bir yıl sonra İstanbul Radyosu’nun Yurttan Sesler Korosu içerisinde konuk mahallî sanatçı olarak yer almış, bu vesîlelerle tanıştığı Muzaffer Sarısözen, Adnan Saygun gibi isimler vâsıtasıyla, o yıllarda hâlâ devâm eden derleme faaliyetlerine muhtemelen katkı da sunmuştur. Sulârî, 1955’te Konya’ya gitmiş, burada 1966 yılından îtibâren düzenlenmeye başlayan Konya Âşıklar Bayramı’nın kuruluşuna katkı sağlamak dışında katılımcıları arasında da yer alarak pek çok âşıkla dudakdeğmez, taşlama gibi atışma türleri içerisinde karşılaşmış, söyleşmiştir. 1974’te Van’a giden Âşık Sulârî, Muhabbet Çay Evi adlı âşıklar kahvesinde programlar düzenlemek hâricinde Erciş, Çatak, Gürpınar gibi ilçelerde dolaşarak buralarda deyişler söylemiştir.

Arvas’tan özetleyecek olursak, Davut Sulârî, şiirlerinde ve nefeslerinde sâdece mânevî bir muakkip değil, bir soy zinciri içerisinde kendisini, bir Kureyşanlı olarak, sulben de bağladığı ehl-i beyt muhabbetini dillendiren, Alevî – Bektâşî kâidelerini ve bu öğretinin umdelerini, mistik – tasavvufî ögelerle va’z eden bir âşık sıfatıyla, insanın varoluş seyrini ele aldığı devriyeler de söylemiş, tüm gezginliğini Ali’nin “derdi”ne bağlamıştır. “Senin derdin ile cümle cihânı / Adım adım atıp gezdim güzel dost / Mihnet-i gam ile bağrım yoğurup / Her yumruğum ile ezdim güzel dost” derken kastettiği, Hz. Ali’dir ve gerek maddî seyâhatlerinin gerek seyr-i sülûk denilen tasavvufî – mânevî seyâhatlerinin, tâlip içinde görünme mesleğinin ve irşad gayretinin temelinde bu inanç temelleri yer almaktadır. Nitekim gençliğinde intisap ettiği bu yolda, bir âşık faslı içindeyken ve başka bir gezinti durağı olarak bulunduğu Erzurum’da vefât etmiştir.

Göktürk Ömer Çakır

Kanlı Stalin rejiminin milyonlarca kurbânından biri olarak 1937’de, M. Dıykanbayeva’dan öğrendiğimize göre, Pantürkizm ve milliyetçilik suçlamasıyla gözaltına alınıp 1938’de 34 yaşında öldürülen ve benzer sebeplerle katledilen yüzden fazla Kırgız aydınıyla Çon-Taş’taki bir kerpiç fabrikasında hazırlanan toplu mezara gömülen Törökul Aytmatov’un oğlu olarak Talas vâdisindeki Şeker köyünde dünyâya gelen Cengiz Aytmatov, ilköğrenimini kendi köyünde tamamlar. Yetişmesinde ve yazarlığında ilk önemli tesiri, şifâhî kültürü anlattığı masal ve efsânelerle kendisine aktaran bilge babaannesi Ayımkan’a borçlu olan Aytmatov, on yaşında toprağı işleyerek çalışmaya başlar ve on dördüne geldiğinde köyündeki kolhozun sekreterliğine getirilir. Aynı dönem vergi memurluğu da yapan geleceğin büyük yazarı, 1946’da Kazakistan’ın Cambul şehrinde Veteriner Teknik Okulu’nda yüksek tahsîline başlamış, burayı bitirdikten sonra da, 1948’de, Kırgızistan Tarım Enstitüsü’ne devam ederek 1953’te bu okuldan veteriner olarak mezun olmuştur.

İlk eseri Pravda gazetesinde yayınlanan “Gazeteci Cyuda” ile 1952 yılında yazarlığa adım atan Aytmatov, bu vâdide devâm etmek üzere 1956 – 1958 yılları arasında Moskova’daki Gorki Edebiyat Enstitüsü’nde okur ve buradaki son yılında Novy Mir dergisinde yayınlanan “Cemile” adlı hikâyesiyle büyük ilgi görür. Louis Aragon’un dikkatini çeken ve yine onun tarafından “dünyânın en güzel aşk hikâyesi” olarak tanımlanıp “Her şeyi görmüş, geçirmiş, okumuş şu Paris’te, Werther, Berenice, Antoine ve Kleopatra, Manon Lescaut, Education Sentimentale, Dominique, hepsi birdenbire gözümden düşüverdi. Çünkü, ben Cemile’yi okudum.” sözleriyle yüceltilerek Fransızca’ya çevrilen bu hikâyede, evliliklerinin ilk aylarında kocası askere giden Cemile adlı kadın kahramânın törelere aykırı olarak Danyar’la yasak bir aşk yaşaması ve bu sebeple memleketini terk etmek zorunda kalması konu edilmiştir. Bu hikâyenin yayınlandığı sene Moskova Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne giren Aytmatov, aynı yıl içinde Sovyet Yazarlar Birliği’ne seçilir ve bir süre sonra Literaturnyi Kırgızistan dergisinin ve 1967’ye kadar, “Cemile”nin ilk yayınlandığı Novy Mir’in editörlüğü ile Pravda’nın Orta Asya muhabirliğini yapmaya başlar. 1963’te, içinde “Cemile” ve “Selvi Boylum Al Yazmalım” adlı hikâyelerinin de bulunduğu dört hikâyesinden mürekkep Steplerden ve Dağlardan Hikâyeler adlı kitabıyla Lenin Edebiyat Ödülü’nü kazanan yazar, 1968’de Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü alır ve aynı yıl Kırgızistan’ın millî yazarı seçilir.

Aytmatov’un neşredilen ilk romanı, II. Dünya Savaşı yıllarında erkekleri askere alınan köylerde, geride kalan insanların savaşın giderek ağırlaşan yükü altında çektikleri sıkıntıların işlendiği Toprak Ana’dır. Elveda Gülsarı adlı romanında, can çekişen atının başında bütün bir geçmişinin muhasebesini yapan Tananbay’ın ve Gülsarı isimli atın simgesel hikâyesi etrâfında bir rejim eleştirisi yapan Aytmatov, 1970’te Beyaz Gemi romanını yayınlamış, 1976’da basılan “Sultan Murat” başlıklı hikâyesinde, çocukluk yıllarının köy kolhozunda şekillenen hâtırâlarını yansıtmıştır. Aytmatov, 1980’de yayınlanan Gün Olur Asra Bedel adlı romanında, tek bir güne sığan anlatının içinde, Gülsarı’da işlediği rejim eleştirisini daha ileri boyuta taşıyarak, Sovyet düzenini ve totalitarizmini bilhassa evrensel bir sembole dönüşecek mankurt motifiyle temelden reddetmiş, 1986’da basılan Dişi Kurdun Rüyaları adlı romanında, uyuşturucu kaçakçılarının, Kırgız çobanlarının, Akbar ve Taşçaynar adlı kurtların iç içe geçmiş öyküleriyle tabiat üzerinde insanın yarattığı yıkım ve Sovyet ideolojisinin sebep olduğu ahlâkî tefessühü, kısacası insan ve tabiatın tükenişini işleyerek genel bir yargıya göre yazarlık faaliyetini yerelden evrensel bir boyuta taşımıştır. Bütün bu sembolik rejim eleştirilerine rağmen edebî gücüyle takdîr edilmeyi sürdüren Aytmatov, 1978’de Sosyalist İşçi Kahramanı ödülünü, 1983’te ikinci defa Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü kazanmış, parlamentoda Kültür ve Ulusal Diller Komitesi Başkanlığı ve Sovyet Yazarlar Birliği’nde Sekreterlik görevlerini deruhte etmiştir.

Eserlerinde Kırgız coğrafyasının efsâne ve masallarını çarpıcı bir şekilde çağdaş hikâyelerinin içine yerleştirerek halkının çektiği ıstırapları anlatan Aytmatov, kendi edebiyâtını, “Bence benim kitaplarımın en büyük özelliği gerçekleri yazmasıdır. Hayatın kendisini ve karşılaştığım acı, tatlı her şeyi olduğu gibi kitaplarıma aktardım” sözleriyle tanımlamıştır. O, bâzen doğrudan içine girilen, bâzen sembollerle çevrelenerek hikâye edilen gerçek hayâtla râbıtalı millî bir anlatının, öz kaynakların, mit ve folklorun kullanılmasıyla evrensel temaları ve insanlık durumlarını ifâde edebilecek kuvvette nasıl inşâ edilebileceğine dâir muazzam bir edebî mirâs ortaya koymuştur. Aslında edebiyâtın amacı da, tıpkı nerede doğsak ve yaşasak da evrensel temaları işleyen yazarlara, meselâ korkuyu işleyen bir Kafka’ya; kıskançlığı, intikâm duygusunu işleyen bir Shakespeare’e; vicdân azâbına anıt diken bir Dostoyevski’ye dünyâ edebiyâtının malı olarak yakınlık duymamızı sağlayan o evrensel dile ulaşmaktır. Aytmatov, bunu, K. Nerimanoğlu’nun aktardığı şu sözlerle ifâde etmiştir: “Her yazar bir milletin çocuğudur ve o milletin hayatını anlatmak, eserlerini kendi milli gelenek ve törelerini kaynak alarak zenginleştirmek zorundadır. Benim ilk olarak yapmaya çalıştığım, kendi milletimin geleneklerini ve hayatını anlatmaktır. Fakat orada kaldığınız takdirde bir yere varamazsınız. Edebiyatın milli hayatı ve gelenekleri anlatmanın ötesinde de hedefleri vardır. Yazar, ufkunu milli olanın ötesine doğru genişletmek ve “evrensel” olana ulaştırmak için gayret göstermek durumundadır. İyi yazar “tipik insan” ortaya koyma ustalığına erişen yazardır.”

Göktürk Ömer Çakır

Klâsik Türk mûsıkîsinin en güçlü ve mütebahhir icrâcılarından; naathan, mevlidhan, gazelhan Kâni Karaca Adana’da dünyâya gelmiş ve çok küçük yaşta gözlerini kaybetmiştir. İlk hocası, aynı zamanda ilkokul öğretmeni de olan Hâfız Ali Nergis’tir. Ayrıca doğduğu muhitteki Hacı Şefika Hatun Camii’nin imamı da kendisine Kur’an tilâvetinin inceliklerini ve çeşitli makamları öğretmiş, bu dinî tedrîsâtın yanında Halkevleri’nde amatör sâzendelerin konserlerini dinleyerek geçen çocukluk evresinin, Kâni Karaca’nın üzerinde önemli etkileri olmuştur. 1950’de İstanbul’a gelen ve Adanalı tüccarların tavassutuyla Karaköy’deki Kurşunlu Mahzen Camii olarak da bilinen ve Bizans döneminden müdevver Kastellion Kalesi’nin bodrumundan devşirilmiş Yeraltı Camii’nde Hâfız Ali Efendi’yle tanışarak onun rahle-i tedrîsinden geçen Karaca’nın eğitiminde Sâdeddin Kaynak’ın da önemli bir yeri vardır. Yeni Cami’de onunla tanışma imkânı bulan ve Kaynak’ın “Bana bu ten gerekmez can gerektir” mısrâıyla başlayan şehnaz ilâhisini meşk ederek eğitimine başlamış, ayrıca Ahmed Hamdi Bey’in 119 makâmı topladığı Kâr-ı Nâtık’ı yine Kaynak’tan meşk etmek sûretiyle, gazel ve kasîde gibi hâkimiyet gerektiren doğaçlama formlarını ustaca icrâ edebilmesinin yolunu açılmıştır.

Tophane’deki Kadîrîler tekkesinde Mevlevî âyinlerini meşk eden Kâni Karaca’nın bir diğer önemli hocası da Sâdettin Heper’dir. Âyin-i şeriflerin tamamını ondan meşk etmiş ve bu eğitim sürecinde kendisini gören ve sonradan klâsik eserler konusunda kendisine yol gösterecek Mustafa Cemil’in Heper’den ricâcı olmasıyla İstanbul Radyosu’nda çalışmaya başlayarak, 50’lerin sonu 60’ların başında, o zamana dek okunmamış klâsik formları seslendirmek sûretiyle sesini bütün memlekete duyurmuştur. M. Halil Poyraz, Refik Fersan, Mustafa Cemil, Münir Nurettin Selçuk ve Alaeddin Yavaşça gibi isimlerden de istifâde eden Kâni Karaca, 1976’da kurulan Türk Mûsıkîsi Devlet Konservatuvarı’nda, M. Aka Gündüz’ün desteğiyle kudüm ve ritm dersleri vermeye başlamıştır.

Kâni Karaca’nın sesini, icrâ sanatında gösterdiği olağanüstü başarıyı “mucize” gibi mefhumlarla anlatan üstadlara göre kendisi, erişilmesi güç bir tegannî sanatçısıdır. Hem dinî hem profan mûsıkîmizin seslendirilmesinde üstün bir performans sergileyen ve ileri yaşlarında dahi gücünü kaybetmeyen bir sese sâhip olan Kâni Karaca, Alaeddin Yavaşça’ya göre, “akordu iyi yapılmış bir saz gibidir. Mûsıkîmizin perdelerini, aralıklarını ondan daha güzel, emin ve sağlıklı basabilen başka bir ses sanatçısı yoktur.” O, irticâlen melodi üretebilen büyük bir kaabiliyetin sâhibi olduğu gibi, meyân içinde meyân açan bol geçkili üslûbuyla alışılmadık nâmeler icrâ eden bu irticâli söyleyiş gücünü, üstad bir sâzendenin bile tâkip etmekte zorlanacağı, perde bulamayacağı söylenmiştir. Bir diğer enteresan özelliği de son devrin önde gelen bütün hâfızlarını taklit edebilmek olan Karaca, bu yeteneği ve lâtife olsun diye sesinin perdesini ancak hassas ölçüm âletlerinin tespit edebileceği dar bir aralıkta hiç fark ettirmeden değiştirerek kendisine refâkat eden saz heyetinin, “akordumuz bozuldu” zannıyla icrâyı bırakmasına sebep olan muazzam hançeresiyle,  gerçekten mucizevî nitelendirmesini hak eden büyük bir sanatçıydı.

Pek çok Mevlevî âyininin mühim bir sîmâı olarak konserler vermiş, Mevlânâ Kültür ve Sanat Vakfı’nın girişimiyle Amerika’da verdiği bir konser sonrasında World Music Institute tarafından “asrın en büyük sesi” olarak tavsif edilmiştir. Kâni Karaca’nın, kendisine âit besteleri de bulunmaktadır.

Göktürk Ömer Çakır

Târihçi, müzikolog, gazeteci ve siyâsetçi kimliklerinin her birinde ortaya koyduğu eser ve çalışmalarıyla temâyüz etmiş olan Yılmaz Öztuna, İstanbul Vezneciler’deki Nuri Paşa Konağı’nda, klâsik Osmanlı kültürünün ve Müslüman hayâtının hissedildiği bir muhit içerisinde doğmuştur. Beş yaşındayken taşındıkları Beyoğlu’nda da İstanbul’un ekalliyet kültürünü tanıma imkânı bulmuş; Osmanlı’dan intikâl eden emperyal irfânın son tanıklarından biri olarak yetişmesinde içinde bulunduğu bu muhitlerin tesiri büyük olmuştur. Altı yaşındayken ilkokula başlayan ve kitap merâkı da bu başlangıçla bilhassa coğrafya ve târih eserlerini okuyarak ilerleyen Öztuna, ilkokulun ikinci sınıfında özel Almanca dersleri almaya başlamış; fakat bu dersleri bırakarak ilkokulu bitirmeden rahatlıkla kitap okuyabileceği bir seviyede öğreneceği Fransızca’ya yönelmiştir. Bu yıllar, annesinin plâklarını gramofona takarak dinlemeye başlayacağı Türk mûsıkîsi konusunda ilk bediî hislerinin ve ilgisinin de doğmaya başlayacağı yıllardır.

Kendisini bildiği andan îtibâren yayın faaliyetlerinin içine giren Yılmaz Öztuna’nın ilk makâlesi, daha on üç yaşındayken İstanbul Üniversitesi tarafından neşredilen Yurt mecmuasında, Barbaros Hayreddin Paşa hakkında kaleme aldığı yazı olmuştur. İkinci makâlesi ise Emin Oktay tarafından idâre edilen Tarihten Sesler dergisinde neşredilen Sokollu Mehmed Paşa hakkındaki yazısıdır. İlk kitabı, henüz on beş yaşındayken Kenan Matbaası’nda basılan 1402 Ankara Muharebesi’dir (1946). Böylece başladığı kalem temrinlerini hayâtı boyunca bırakmayan ve 15 bini aşkın basılmış yazısı ile çoğu belli başlı temel eserlerinden çıkarılıp düzenlenerek veya genişletilerek basılmakla berâber 140 civârında kitabı bulunan Öztuna, henüz lise yıllarındayken İstanbul’un önemli kültür mahfillerinin müdâvimi olmuş; bu vesîleyle İsmâil Hâmi Dânişmend, Yahya Kemal Beyatlı, kendisinden husûsî dersler de alacağı Hüseyin Sâdeddin Arel, Nihâl Atsız gibi önemli isimleri tanıma imkânı bulmuştur. Bu şahsî eğitim vetiresi, iyi bir târihçi olmak için insana, bilhassa bu işin içindeki insanlara, nüfûz etmek inancının gereği olarak tekâmülüne pek çok katkıda bulunmuş olsa da lise eğitiminde birkaç yıllık aksamalara sebep olmuş ve ancak 1950 senesinde, yirmi yaşının içinde liseden mezun olabilmiştir.

Eylül 1950’de Paris’e giden ve 1957 Haziran – Temmuz’una kadar burada kalıp bir yandan Siyâsal Bilgiler okuyan bir yandan da kendi ifâdesiyle Paris’in kütüphâneleri, eğlence yerleri, kahve ve bulvarlarında Batı cemiyetini her yönüyle tanımaya başlayan Öztuna, buraya ilk geldiğinde taşıdığı milliyetçi hislerle daha da meşbû ve şuurlu bir milliyetçi olarak memlekete dönmüştür. Paris’te tahsilini sürdürürken, bilhassa hocası olan Fransız Akademisi üyesi André Siegfried’in târih anlayışı, meseleleri kavrayışı ve yazıcılığından etkilenen Öztuna, yurda döndükten sonra üç yıl kadar ticâretle uğraşmış, ardından 1960’da Bâbıâli’de gazeteciliğe adımını atmıştır. Bu meslekte de süratle ilerleyen, bir yıl ilmî redaktörlük yaptıktan sonra yazı işleri müdürü ve iki sene sonra genel yayın müdürü olan Öztuna, bir taraftan da anıtsal eserlerinden biri olacak on iki küçük ciltten müteşekkil Başlangıcından Zamanımıza Kadar Türkiye Tarihi’ni yazmaya başlamış, Hayat müessesesi tarafından neşredilen bu kitap 1963 – 1967 yılları arasında tamamlanarak Süleyman Demirel’in de dikkatini çekmiş ve böylece Öztuna’ya siyâset yolu açılmıştır. Aynı yıllarda Dünya gazetesinde haftalık siyâsî yazılar da kaleme alan Öztuna, 1969’da milletvekili seçilerek Ankara’ya gitmiş; fakat Hayat müessesesindeki vazifesini de sürdürmüştür. İmtiyaz sâhipliğini Şevket Rado’nun yaptığı, 1965 – 1982[1] yılları arasında neşredilen Hayat Tarih Mecmuası’nın neşriyat müdürlüğünü 1975’e kadar sürdüren Öztuna, bu etkili popüler yayın vâsıtasıyla Türkiye’de târih neşriyâtının yaygınlık kazanması ve sevdirilmesinde çok büyük bir pay sâhibi olmuştur. 1977 – 1979 yılları arasında kültür, medeniyet ve teşkilat târihlerini içeren bir genişletmeyle Büyük Türkiye Tarihi başlığını taşıyan on dört cilt hâlinde güncellenerek Ötüken Neşriyat tarafından tekrar basılan eseri, 1994’ten îtibâren Büyük Osmanlı Tarihi başlığıyla on cilt olarak neşredilmeye başlanmıştır.

Öztuna, 1966 – 1981 yılları arasında TRT’de denetleme, repertuvar ve eğitim kurullarında üye olarak bulunmuş, 1974 – 1977 yılları arasında Kültür Bakanlığı başmüşâvirliği görevini deruhte etmiştir; fakat şüphesiz onun en önemli yanı, Türk mûsıkîsine gerek devlet nezdinde gerek şahsî çabalarıyla vücuda getirdiği eserler yoluyla yaptığı katkıdır: 1949’da, hocası Hüseyin Sâdeddin Arel’in kurucusu olduğu Musıkî Mecmuası’nın 15. sayısından îtibâren Türk Musıkîsi Lûgatı adıyla yayınlamaya başladığı ve 1969’da Türk Musıkîsi Ansiklopedisi adını alarak yenilenip ilk cildi neşredilen telifinin, 1974 ve 1976’da iki kitap hâlinde ikinci cildi yayınlanmıştır. Ayrıca 1975 senesinde, bugün İstanbul Teknik Üniversitesi’ne bağlı olan Türk Musıkîsi Devlet Konservatuvarı ile Nevzat Atlığ yönetimindeki İstanbul Türk Musıkîsi Korosu’nu kurarak o yıla kadar devletin dışladığı millî müziğimize eski îtibârını kazandırarak önemli bir iş görmüştür.

Göktürk Ömer Çakır

Türk âşık edebiyâtının mühim isimlerinden, asıl adı Yaşar Yılmaz olan ve Dertli, Mâhirî gibi mahlasları kullandıktan sonra Reyhânî mahlasını, ustası olarak kabûl ettiği Bayburtlu Hicrânî’nin önerisiyle kullanmaya başlayıp aynı mahlası 1960’ta soyadı olarak alan Âşık Reyhânî, Erzurum Pasinler ilçesine bağlı Alvar köyünde dünyâya gelmiştir. Okuma yazma öğrendikten sonra Tevfik adlı hocasından aldığı ve düşünce dünyâsını şekillendirmede önemli rolü olan Kerem ile Aslı hikâyesi ve Âşık Sümmânî, Emrah gibi önemli âşıkların hayatlarına dâir kitapları okumayı başlıca uğraş hâline getirmiş; bir süre sonra, on iki on üç yaşlarındayken, D. Düzgün’den öğrendiğimize göre, Göreşken Baba Türbesi civârında uykuya dalmışken, rüyâsında, gördüğü bir ihtiyarın elinden bâde içme imkânı bulamasa da, Alvarlı Mehmet Lütfi Efendi tarafından avucuna bir boncuk bırakılmıştır. Bunu tâkip eden günlerde bâdeli âşık geleneğinin bir parçası olarak hastalık belirtileri göstermiş, Hatun adlı komşu kızına âşık olup ilk kırık dökük şiirlerini söylemeye başlamıştır. Bununla birlikte M. Turan, şâirin, bâdeli âşık olduğu yönündeki iddiaları ve anlatılanları onaylamadığını aktarmaktadır.

“Usta malı” tâbir edilen şiirlerden sonra, öz ürünü olarak anımsadığı ve “Bir siyah gözlü yar yıllarca evvel / Berrak bir pınarın başında idi. / Peri gibi saçlı, huriden güzel / Durgun yüzlü, ondört yaşında idi” dörtlüğüyle başlayan ilk şiirini 1950 yılında Aşağı Tahirhoca köyünde söylemiştir. Bir süre sonra Pasinler’deki kahvehânelerde yapılan âşık programlarının da müdâvimi olan Reyhânî, 1955 – 1956’da Ankara’da askerliğini yaptığı sırada, Behçet Kemal Çağlar’ın da bulunduğu bir topluluk önünde yapılan âşıklar yarışmasına katılıp takdîr edilir. 1967’de Erzurum Belediyesi’nde zâbıta olarak çalışmaya başlayan; fakat bir yıl sonra, âşıklık geleneğinin önemli bir parçası olarak duyduğu gezme ve sanatını gezerek icrâ etme isteğine bu memuriyetin engel olduğu düşüncesiyle görevinden ayrılarak Konya’da düzenlenen Türkiye Âşıklar Bayramı’na iştirâk eden Reyhânî, bu bayrama 1991 yılına dek ara vermeden katılan yedi şâirden birisi de olmuştur.

Hakkâri dışında bütün Türkiye’yi gezen Reyhânî, yurtdışına da çok sayıda seyahat gerçekleştirmiş, değişik kurum ve kuruluşlardan yüz elli civârında ödül kazanmıştır. Ayrıca kendisine, ABD’deki Michigan Üniversitesi’nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika Araştırmaları Bölümü tarafından âşık tarzı şiir geleneğini sürdürmesi dolayısıyla ve aynı geleneği temsil noktasında taşıdığı önem ve değerden ötürü fahrî öğretmenlik belgesi de tevcih edilmiştir. 1976’da Erzurum’da açtığı âşıklar kahvesi ve bu mesleğin mensuplarını bir araya getirip örgütlemek için kurup 1989’a kadar başkanlığını deruhte ettiği Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneği, şiirleri dışındaki önemli kültürel katkıları arasında yer almıştır.

Reyhânî, toplumsal meselelere de eğilen bir şâirdir. Dinî ve millî konular hâricinde, toplumsal yerginin çokça görüldüğü, Anadolu’nun türlü tasaları ile gurbet olgusu gibi meselelerle birlikte, 1960’larda başlayan Almanya’ya işçi gönderme faaliyetinin yarattığı içtimâî ve âilevî sıkıntıları şiirlerinde ilk kez dile getirenlerin başında o gelir. Mahallî kelimeleri dâhil ettiği ve sâde bir Türkçe ile yazılmış şiirlerinde geleneğin unsurlarını yaşatmaya çalışmış, bu bağlamda tapşırmayı ihmâl etmemiş, yine aynı bağlam içerisinde yarım kâfiyeye önem vermek dışında irticâlen şiir söylemek konusunda da çok başarılı sayılmış ve belki de en mümeyyiz vasfı bu olmuştur. Âşık tarzının tüm şekil ve türlerini deneyerek hecenin farklı kalıplarında örnekler veren Reyhânî, âşıklığın önemli bir unsuru olan muamma çözme ve askı indirme, yâni cevâbı kendi içinde bulunan bilmeceleri çözmek konusunda da yüksek sezgi sâhibi bir âşık olarak sivrilmiştir.

Reyhânî, aynı zamanda Âşık Gürunî, Emrah ile Selvi, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Varaka ile Gülşah ilh. hikâyelerini tasnif etmiş, Yarım Aşk adlı bir senaryoyu ve Susuz Yolcu adlı bir oyunu kaleme almıştır. Hikâyelerini kahvehânelerde anlattığı gibi, gelişen teknolojinin yardımıyla plâk ve kasetlere okuyarak gelecek nesillere intikâl etmelerini de sağlamıştır.

Göktürk Ömer Çakır

Kuantum kimyâsı ve kuramsal kimyâ konularındaki çalışmalarıyla milletlararası şöhrete sâhip Oktay Sinanoğlu, içinden önemli isimler çıkan bir âilenin ferdi olarak, babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu’nun başkonsolosluk yaptığı, İtalya’nın Bari şehrinde doğdu. Babası, Millî Edebiyata Doğru adlı 1918 yılında neşredilmiş telifi dışında, Dante ve Petrarca gibi İtalyan edebiyâtının önde gelen isimleri hakkında monografiler yazmış, İtalyan Edebiyâtıyla ilgili bir antoloji vücûda getirmiş, ayrıca muhtasar bir mitoloji ile çeşitli tiyatro oyunları da kaleme alan önemli bir entelektüeldi. Diğer yandan kardeşi merhume Esin Afşar da cumhuriyet devri Türk müziğinin mühim bir temsilcisi, çeşitli film ve temsillerde rol almış değerli bir sanatçıydı.

Oktay Sinanoğlu ortaöğrenimini Ankara’da TED Yenişehir Lisesi’nde 1953 yılında tamamladıktan sonra kimya mühendisliği tahsil etmek üzere burslu olarak Amerika’ya gitmiş ve 1956’da California Üniversitesi’nin Kimya Mühendisliği Bölümü’nü birincilikle bitirerek, aynı dereceyi bir yıl sonra Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde tamamladığı yüksek lisansında da tekrarlamıştır. 1959’da California Üniversitesi’nde kuramsal kimyâ doktorasını tamamlayan Sinanoğlu, 1959 – 1960 yıllarında Amerikan Atom Enerjisi Merkezi’nde çeşitli çalışmalar yaptıktan bir yıl sonra bir yandan Harvard bir yandan Yale Üniversitesi’nde kuantum kimyâsı ve kuantum fiziği üzerine o zamana kadarki araştırmalarından elde ettiği yeni sonuçlara dayalı dersler verdi. 1962’de 27 yaşında profesör oldu ve Batı üniversitelerinde bu unvânı son üç yüz yıl içinde en genç yaşta elde eden bir bilim insanı olarak akademik târihe geçti. 1962’de, Türkiye’de Kuramsal Kimya Bölümü’nün kuruluşundaki öncülüğü dolayısıyla ODTÜ tarafından kendisi için ihdâs edilmiş olan Danışman Profesör unvânıyla taltif edilen Sinanoğlu, 1964’te Yale Üniversitesi’nde Moleküler Biyoloji Kürsüsü’ne atandı. 1973’te kendisine Almanya’nın en prestijli bilim ödüllerinden olan Alexander von Humbold bilim ödülü tevcih edildi ve 1975’te, çıkarılan bir özel kânunla sâdece ona mahsus olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Profesörü unvânını alarak devlet adına ilmî ve diplomatik temaslarda bulunmak üzere Japonya’ya gitti.

Hayâtı boyunca pek çok ödül ve ilmî kurumlarda üyelik kazanan Oktay Sinanoğlu, iki defa Nobel ödülüne aday gösterilmiştir. Bununla birlikte Türk kamuoyunun kendisine ilgisi, hayâtını bir nehir söyleşi hâlinde kaleme alan E. Çaykara’nın, 2001 yılında ilk baskısı yapılan Türk Aynştaynı adlı kitabıyla yükselen Sinanoğlu, bu târihten sonra, aslında 70’li yıllardan îtibâren çeşitli yazı, söyleşi ve eğitim konulu toplantılarda dile getirdiği Türkçe konusundaki hassâsiyet ve mücâdelesi ile Batı’nın ve bâhusus Amerika’nın, gerek İslâm dünyâsı gerek Türkiye üzerindeki emperyal siyâsî ve kültürel faaliyetlerine dönük uyandırıcı değerlendirmelerini, çok sayıda baskısı yapılacak popüler nitelikli yayınlarıyla ön plâna çıkarmıştır. 2002 yılında yayınlanan Büyük Uyanış, Hedef Türkiye ve Bye Bye Türkçe adlı kitaplarında bu konuları muhtelif başlıklar altında anlatan Sinanoğlu, Türkçe’nin eğitim ve bilim dili olarak yükselmesi konusundaki fikirlerini ve günlük hayâtımıza egemen olan İngilizce’nin yarattığı tahrîbâtı sâdece televizyon, konferans ve kitap yayınlarıyla geniş kitlelere ulaştırmakla kalmamış, bütün bu popüler yayınlara hız vermeden önce, 2000 yılında neşredilmiş olan Açıklamalı Fizik Kimya Matematik Ana Terimleri Sözlüğü ile kendi ihtisas sâhasını oluşturan bu ilimlerin yabancı terminolojik lûgat varlığına, sözcük türetme konusundaki kaabiliyetine ve matematiksel yapısına güvendiği ana dilinde karşılıklar önermiştir.

Bu dil meselesini hayâtının en önemli uğraşı olarak ortaya koyan Sinanoğlu’na göre, Türk insanı büyük bir propaganda yalanıyla aldatılmış, dil öğrenmek için yabancı dilde eğitim görmek gerektiğine inandırılmıştır. Oysa kendi dilinde düşünme becerisini geliştiremeyen bir insanın yabancı dille bunu yapmasına imkân yoktur. Bu şekilde, ne kendi dilinde ne yabancı dilde mâhir olabilen, kavrama ve düşünme yeteneği iğdiş edilmiş nesiller yaratılmıştır. Ona göre, yabancı dil ve yabancı dil öğrenimi, “gençliğin Türklük şuuru ve benliği içinde teknikte ilerlemesine yardımcı” olacak bir vesile kabûl edilmeli, kendi dilimizin ve kültürümüzün yerine ikâme edilmemelidir. Bu gidişe dur demek için orta ve yükseköğrenim kurumlarında yabancı dille eğitime son verilmeli, yabancı dil ayriyeten öğretilerek eğitim bütünüyle millîleştirilmelidir. Konuşmalara yabancı kelimeler katmanın övünülecek değil, ayıplanacak bir davranış olduğunu ve bunu yapanların kibarca uyarılması gerektiğini söyleyerek mücâdeleyi kamu alanından ferdî sahaya kadar yayan ve daha başka önerileriyle bu çabalara hayâtî önem atfedip Türklük anlayışının temeline Türkçe’yi koyan; Türk’ü, her şeyden evvel “Türk’üm diyen ve Türkçe konuşan insan” olarak tanımlayan Sinanoğlu’na göre, “Türk Dünyası’nın bekâsını isteyen, Türk dilini seven herkes, diğer siyasi, ülküsel görüşleri ne olursa olsun, dilimizin, eğitimimizin kurtarılmasını en önemli, birinci milli dava olarak görmeli, önce bu davayı hep birlikte halletmek için birleşmelidirler.”

Göktürk Ömer Çakır

Rüyada avret almak, yani kadın almak, zengin olmaya; onu öptüğünü görmek, murada ermeye delâlet eder.

Yine rüyada güzel bir hanımı görmek, hayra ve rahatlığa işarettir. Bu rüya aynı zamanda gelecek iyi bir seneye delâlet eder.

Rüyada avret yeri görmek, zenginliğe, çok evlât sahibi olmaya, uzun ömre, murada nailiyete işarettir. Kadının avret yerini görmek, gam ve gussadan halâs olmağa; bekâr için evliliğe delâlet eder.

Rüyada elbisesinin açılıp edep yerinin görülmesi, hayasızlığa işarettir. Rüyada avret yerinin açık olduğunu ve bundan da utanmadığını, kendisine hiç bakan kimse bulunmadığını görmek, içinde yüzdüğü sıkıntı ve meşakkatten ve hastalıktan kurtulmaya delâlet eder. Eğer borçlu ise, Allahu Teâlâ ona, borcunu ödemeyi kolaylaştırır ve kendisine bir çıkış kapısı açar. Korku içinde ise, selâmet bulur.

Bir kimsenin rüyada, eti yenen bir hayvan için kapan kurduğunu görmesi, helâl olan bir mal ile tâbir olunur ve onun eline helâl mal geçer.

Rüyada yanar halde avize görmek veya avize yakmak, hayra alâmettir. Avizenin kendi kendine söndüğünü görmek, ecelin yaklaştığının işaretidir.

Avize satın aldığını görmek, yeni bir işe atılmaya ve o işten temin edeceği menfaate delâlet eder.

Rüyada av avladığını görmek, ganimete ve mala delâlet eder. Yine rüyasında geyik, dağ keçisi, tavşan ve yabanî merkep gören kişi, hiç ummadığı yerden mal ve ganimete erişir.

Bir kadının rüyada av avladığını görmesi, babasın ın veya koçanının malını korumaya işarettir. Hizmetçinin av avlanması, efendisinin malından yiyeceği şeye işarettir. Küçük çocuğun böyle bir rüya görmesi, ilim ve sanat öğrenmesi, babasının mirasına konması ve menfaate kavuşması ile tâbir olunur.

Bazan da rüyada av avlanmak, gaflete ve işinde dikkatsiz olmağa işarettir. Av köpekleriyle av avladığını görmek, emniyete ermeye şöhrete kavuşmaya delâlet eder.

Rüyada avcı görmek, kadınlara meyleden ve onları elde etmek için her türlü hile ve desisede bulunacak adama delâlet eder. Umumiyetle avcı, hile ve desise yapan kimse ile tâbir olunur.

Rüyada arslan veya diğer yırtıcı hayvanları avladığ ını görmek, diğer sultanlara hile yapan büyük bir sultan ile tâbir olunur. Kuş ve serçeleri avlamak, halkın ileri gelenlerine hile yapan tüccara delâlet eder. Rüyada balık avlamak, kadınlara karşı fenalık ve hile düşünen kötü insanlara işarettir.

Bir kimsenin rüyada av köpekleri ile ava çıktığını görmesi, bütün insanlar hakkında hayır ve onun yapacağı güzel bir iş ile tâbir dlunur.

Denizde taze ve tatlı balık avladığını görmek, helal rızka, meşru yolda çalışmaya ve hayra delâlet eder.

Rüyada at tersi görmek, şerefli bir kişiden gelecek mala delâlet eder. Kişinin rüyada at tersi süpürdüğünü görmesi, şerefli ve kıymetli bir zattan mala ve nimete erişeceğine işarettir. At tersi üzerine oturduğunu görmek, akrabadan gelecek miras ile tâbir olunur.

Bir kimsenin rüyada attar olduğunu görmesi, halkın medh ü sena edecekleri bir işe gireceğine delâlet eder. Attar ile dost olduğunu görmek, güzel ahlâk, cömertlik ve salâh ile nimetlenmeye işarettir.

Bazı kere de attar görmek; ilim, hidayet, hikmet ve güzel bir şekilde anılmaya delâlet eder. Ve aynı zamanda sevinç ve huzurun da işaretidir.

Rüyada mancınıkla bir şey attığını görmek, zulüm ve hileye işarettir. Bazan da bu rüya âlimlere iftira etmeye delâlet eder.

Yine rüyada mancınıkla bir şey attığını görmek, o yerde fitne zuhuruna işarettir. Attığı okun hedefine isabet ettiğini görmek, muradının incisini elde etmeye işarettir.

Yine rüyada av avlanmak maksadıyla taş attığını görmek, kazanç ve ganimete nail olacağının işaretidir. Bir kimse rüyada kendisine ok atıldığını ve kanın ın akt ığını görmüş olsa, büyük bir şahsiyetten nimete ve menfaate erişeceğine delâlet eder.

Üzerinde yeni ve beyaz bir elbise olduğunu ve bir dağın tepesine doğru ok attığını görmek, ehil insanlar için saltanatla tâbir olunur.

Rüyada atmaca kuşu görmek, cahil, zalim biri ile karşılaşmaya delâlet Yine atmaca kuşu, zalim, cahil bir idareci ile de tâbir olunur.

Bir kimsenin rüyada atlastan bezlere mâlik olduğunu görmesi; dindar, takva sahibi ve hak ehli olduğuna işarettir. Bu rüya bazı kere de şerefli ve güzel bir kadınla evlenmeğe delâlet eder.

Rüyada durulmuş bir atlas kumaş satın aldığını görmek, güzel hizmetçilere işarettir. Bekâr bir kimsenin atlas elbisesi giydi ğini görmesi, temiz bir kadınla evleneceğine işarettir. Fakih ve âlim kimselerin atlas elbise görmeleri, dünyayı talep etmekle tâbir olunur ve onlar hakkında noksanlıktır.

Rüyada atkı görmek, iyi bir kimseden yardım göreceğinize ve himaye edileceğinize delâlet eder.

Rüyada gerek korku ve gerekse çabuk hareket ederek bir yerden diğer bir yere atladığını görmek, can sıkıcı ve müşkül bir söze delâlet eder. Yüksek yerden aşağı atladığını görmek, iyi halden kötü hale meyletmeye; aşağıdan yukarıya sıçra-mak da, insanın çabucak yüksek dereceye ulaşacağına işarettir. Yükseklerden aşağıya düşüvermek, kıymetinin hemen düşmesine delâlet eder.

Bir kimsenin rüyada kendisini avcı olarak görmesi ve bir hayvanı vurması, iş hayatında başarılı olacağına delâlet eder.

Rüyada ateşe taptığını görmek, sultana ve memlekete ihanet edenlere yardım ile tâbir edilir. Taptığı ateş çok şiddetli ise haram mala delâlet eder. Kızgın ateş zalim hükümdara da işarettir.

Rüyada ateşin kor haline geldiğini görmek, maksadın ve matlubun hâsıl olacağına ve acele ele geçecek rızka delâlet eder.

Rüyada ateş böceği görmek, kısa bir zaman içinde çok sevince ve sıhhatin düzeleceğine işarettir. Bazı kere de bu rüya, sevincin kısa süreceğine delâlet eder.

Bir kimsenin rüyada ateş görmesi, acele olan rızka ve hazırlanmış maksada işarettir. Rüyada ateşten menfaatlandığını görmek, bol rızıkla mükâfatlandırılmaya delâlet eder. Bazı kere de ateş, ilim taleb etmeye ve ilmi arzulamaya delâlet eder.

Rüyada elinde alevli bir ateşin yandığını görmek, devlet tarafından veya yüksek makam sahibi biri eliyle gelecek rızık ve mala işarettir.

Rüyada bir cemaatin aralarına k ıvılcım döküldüğünü görmek, o kişiler için düşmanlık ve kavga husulüne delâlet eder.

Ateşle bir şey pişirdiğini görmek, güzel ve faydalı sohbetlerde bulunmaya ve iyi havadislere işarettir. Karanlıkta birine yol göstermek için ateş yaktığını görmek, ilim ve irfanca ilerlemeye ve fazilete delâlet eder.

Rüyada kış mevsiminde ateşte ısındığını görmek, zenginliğe; ateşe çekilmek de zindana iş arettir. Ve yine ateşte mahvolduğunu görmek, haram mala; ateşe girip hiçbir şey olmadan çıktığını görmek, feyiz ve Allahu Teâlâ tarafından mağfirete delâlet eder.

Rüyada at görmek murada nailiyet ile tâbir olunur. Ata binmeye ehil olmayan biri, rüyada ata bindiğini görse, bu onun için izzet ve makama, yüksek derecelere delâlet eder. Bazı kere de ata binmek yolculuğa işarettir.

Danyal (a.s.) demiştir ki:

– Rüyada at görmek, izz ü şeref ve devlete delâlet eder.

Kirmani de demiştir ki:

Rüyada eğeri ve gemi mevcut güzel bir ata bindiğini görmek, o at üzerinde ağır ağır yol almak, şeref ve yüce kadre delâlet eder. Doru renkli ata bindiğini görmek, kuvvetin çokluğuna, doru taya (atın yavrusu) bindiğini görmek, zengin bir kadınla evlenme ye delâlet eder.

Rüyada erkek ata binmek, düşman üzerine galip gelmeye işarettir. Bazan da at görmek, güzel inşa edilmiş bir eve delâlet eder.

Kır ata bindiğini gören kimse düşmanını kahra uğratır. Yine kır at görmek, hayır ve berekettir.

Rüyada hâlis kızıl bir k ısrak görmek, dindar, neşeli, iffetli ve şöhretli bir kadına delâlet eder. Her tarafı, yelesi ve kuyruğu kızıl bir kısrak görmek de, neşeli, sevinçli bir kadın ile tâbir olunur.

Rüyada at görmek, her veçhe ile iyidir ve yüksek mevkilere işarettir. Attan indiğini görmek, iyi değildir ve keder alâmetidir.

Rüyada başkasına ait ata bindiğini görmek, o kişinin mertebesine yükselmeye delâlet eder. Eğersiz ve gemsiz bir kısrağa bindiğini görmek, fena huylu bir kadına işarettir.

Rüyada kendi yanında veya evinde bir atın helak olduğunu görmek, insanlardan birinin vefat edeceğine işarettir.

Ata bindiğini gören kişinin hanımı hamile ise, bir erkek çocuğu olacağına delâlet eder.

Ibn-i Şîrîn (rh.a) demiştir ki:

– Yelesi ve kuyruğu kızıl sarı olan bir atı görmek, harp ve gı-tale delâlet eder.

Rüyada atın kendisini ısırdığını görmek, ordu ve kuvvet sahibi olmaya delâlet eder.

Atı öldürdüğünü görmek ise, nimet, mal, izzet ve kuvvetle tâbir olunur.

Rüyada at üzerinde olduğunu fakat buna taaccüp ettiğini görmek, Allah yolunda cihada işarettir.

Rüyada atın kuyruğunun kıllarının çok olduğunu görmek, evlat ve akrabanın çokluğuna işarettir. Atın kuyruğunun kesildiğini görmek ölüme delâlet eder.

Kendi atından inip bir başkasının atına bindiğini gören kişinin, bir halden diğer hâle geçeceğine işarettir. İki halin arasındaki fark, iki atın arasındaki fark nisbetincedir ve iş ona göre tecellî eder.

Rüyada bir atı öldürdüğünü görmek, nimet, mal, izzet ve kuvvete nailiyete delâlet eder.

Rüyada posta atına binmek ise, binen için ecelin yakın olduğuna işarettir.

Beyazl ığı siyahlığından fazla olan bir ata bindiğini görmek, dindar bir hanımla evliliğe delâlet eder.

Rüyada aşure ayında, yani Muharrem ayında, aşure dağıttığını görmek, hayırlı bir nimet veya güzel habere işarettir. Aşure görmek veya yemek ise, bunun zıddı. Yani keder ve musibet habercisi.

Nablûsî demiştir ki:

Rüyada âşık olmak belâdır. Bu sebeple bir kimse rüyada âşık olduğunu görse, bir belâya duçar olur. Aşık, iyi veya kötü işleri arzu eden bir kimsedir.

Şunu da biz ilave edelim ki, âşıkların dünyada rahatı yoktur. Tâ ki maşukuna kavuşuncaya kadar…

Yine rüyada a şk halini görmek, rüya sahibinin gizleyemediği bir sözü açılmasına da işarettir. Aşk, uyanıkken bir şeye düşkünlüğe, hasta için ecelin yaklaştığına ve fakirliğe de delâlet eder.

Rüyada severek bir iş yaptığını ve onu yapt ıkça zevk aldığını görmek, nefsin arzusuna uymaya ve sonu gelmez işler peşinde koşmaya delâlet eder. Çünkü insan için kendi nefsinden daha yaman düşman yoktur.

Bekâr bir adamın rüyada aşk mektubu yazdığını görmesi, yakın zamanda evleneceğine işarettir. Aşk mektubunu aldığını görmek, bir evlenme teklifine delâlet eder. Yine sevdiği birinden bir aşk mektubu aldığını görmek, mutluluk ve saadete işarettir.

Bir kimsenin rüyada kendisini aşiret çadırının içinde görmesi ve aşiretin reisi ile konuşması, muhtar olacağına veya bir kuruluşun başına geçeceğine işarettir.

Bazı kere de bu rüya gurbete çıkmaya delâlet eder.

Rüyada aşçı görmek haris bir adama delâlet eder. İbn-i Şîrîn hazretleri demiştir ki:

– Güzel kokulu, temiz ve leziz bir şey pişirdiğini görmek, hayır ve nimete işarettir. Bunun aksini görmek, şer ve kibir ile tâbir olunur.

Cafer-i Sâdık (r.a.) demiştir ki: Rüyada aşçı görmek, asılsız ve faidesiz kelâmdır.

Bazı kere de aşçı görmek, zengin ve fukara için sürür ve izdivaca delâlet eder. Hasta birinin rüyada aşçı görmesi, hastalığının şiddetleneceğine işarettir.

Çarşı aşçısını görmek, faydalı bir işle meşgul olmaya delâlet eder…

Rüyada şekerciyi görmek, ilim, hikmet ve rızka; çivit otunu pişireni görmek, gam, keder ve gussaya; zift ve kara sakız kaynatanı görmek, elbiselere ve deniz seferine çıkmaya delâlet eder.

Rüyada böyle bir mantoya mâlik olduğunu görmek, asalete ve çalışkanlığa işarettir. Astargan manto giymiş bir kadın görmek, sevinçli ve huzurlu günlere delâlet eder.