“Hiçbir günahkâr başka bir günahkârın yükünü yüklenmez. Günah yükü ağır olan kimse, (bir başkasını), günahını yüklenmeye çağırırsa, ondan hiçbir şey yüklenilmez, çağırdığı kimse yakını da olsa. Sen ancak, görmedikleri hâlde Rablerinden için için korkanları ve namaz kılanları uyarırsın. Kim arınırsa ancak kendisi için arınmış olur. Dönüş ancak Allah’adır.” (Fâtır, 35/18)

İnsanlar hem hayırlı işleri, hem de hayırsız davranışları yapabilecek şekilde ya-ratılmıştır. Allah insanlara akıl vermiş ve akıllı insanlara; doğru ile yanlışı, hak ile batılı, sevap ile günahı birbirinden ayırt etsinler diye, peygamberler ve dinler gön-dermiştir. Son Peygamber Hz. Muhammed (s.a.s), son din de İslam dinidir. Hz. Peygamberi sevip, onun getirdiği dinin esaslarına tamamen bağlı kalarak hayatlarını sürdüren insanlar, sevapları bol bol kazanırlar ve günahlardan uzak dururlar. Onun getirdiği dinin esaslarını kabul etmeyenler ise hiçbir sevaba erişemezler.

Mümin olan insanlar da zaman zaman hata ederler, yanlış yaparlar ve haram olan işleri işleyerek günah kazanırlar. Kazandıkları günahlar kul hakkı ile ilgili ise, kulla-ra haklarını ödeyerek helalleşirler. Kullara karşı haklarını bu dünyada ödemezlerse, öbür dünyada ödemek zorunda kalırlar. Yani öbür dünyada, borçlunun vereceği borcuna denk bir sevap, borçludan alınıp alacaklıya ödenir.

Kazandıkları günahlar Allah hakkı ile ilgili ise, tövbe edip af dilerler. Allah diler-se tövbelerini kabul edip onları affeder, dilerse de işledikleri suça uygun cezalarla cezalandırır. Ama sonuç itibariyle herkes kendi günahının sonucuna katlanır, kimse başkasının günahından dolayı cezalandırılmaz.

Metnini ve mealini verdiğimiz yukarıdaki ayet-i kerimede de öncelikle bu hususa vurgu yapılmıştır. Kişinin sorumluluğunun sınırı belirlenmiştir. Kişinin dinî sorum-luluğunu ve ahirette vereceği hesabın temel ölçüsünü belirten bu ayet aynı zamanda dünyadaki sorumlulukları ve dünya hukukundaki sınırları da belirtmektedir.

İnsanlar; hukukun yerleşmediği dönemlerde, cezaları haksız ve yersiz yerlerde uyguladılar. Bir kabileden herhangi bir kişi suç işlediği zaman, o kabiledeki başka insanlar da sanki suç işlemiş gibi cezalandırıldılar. Bu insanların suçu yok, gerçek suçluyu araştıralım demediler. İslam dini on beş asır önce sorumlulukların ve ceza-ların bireyselliği esasını getirmiştir. Bu esas bugün, bütün modern hukuk sistemleri tarafından da kabul edilmektedir.

Hıristiyanlık dinine göre; Hz. Âdem’in, cennette kendisine yasak edilen yiyeceği yediği için kazandığı günah ile bütün insanlık günahlanmıştır. Buna “asli günah” demektedirler. Onlara göre; Hz. İsa, bütün insanlığı bu asli günahtan kurtarmak için hayatını feda etmiştir. Bu ayet ile Hıristiyanların sahip oldukları yanlış itikadın yanlışlığı da açıklanmış olmaktadır.

Ayet-i kerimenin ikinci bölümünde Peygamberimiz (s.a.s)’in uyarılarının kim-lere fayda vereceği belirtilmekte ve samimi müminlerin iki temel özelliğine deği-nilmektedir. Birincisi, görmediği hâlde Allah’tan korkmak yani O’na içtenlikle ve tam teslimiyetle iman etmek, O’na karşı gelmekten kaçınmaktır. İkincisi ise; namazı özenle kılmak, yani imanını davranışlarına yansıtmaktır. Bunları yapan, günahlar-dan uzak duran, günah işleyince tövbe edip bağışlanmayı hak eden insan, kötülük-lerden arınmış olur. Elbette dönüşümüz bizleri yaratan Rabbimize olacaktır. O güne göre, kendimizi hazırlamalıyız.

Başkalarının günahlarını üstlenmek mümkün olmadığı gibi kendi günahımızı başkalarının üstüne atmak da mümkün değildir. Çünkü Allah her şeyi hakkıyla bilendir. Herkese kendi günahının karşılığını vermeye muktedirdir (Nisâ, 4/111-112).

Rabbimiz bizlere, günahlardan uzak bir hayat yaşamayı nasip eylesin. Şayet be-şer olarak günaha bulaşırsak, günahlarımızı affetsin. O’nun her şeye gücü yeter. O, bizim günahlarımızı bağışlamaya da muktedirdir.

“Hiçbir günahkâr, başkasının günah yükünü yüklenmez.” (Necm, 53/38)

İnsan, sadece kendi yaptıklarından sorumludur. Bu durum, gönderilen kitap ve peygamberler ile kullara bildirmiştir. Ayrıca Allah insana, doğruyla yanlışı kendisine gösteren bir de vicdan vermiştir. Selim akıl sahipleri vicdanlarının sesine de kulak vermelidir.

İnsanlar, hür iradeleri ile doğru ve yanlışı seçmekte serbest bırakılmıştır. Öyle ise herkes kendi yaptıklarından sorulacaktır. Kimse, kimsenin günahını yüklen-meyecektir. Bir cani, bir hırsız ve bir dolandırıcı yüzünden onun kardeşi, akrabası, çoluk çocuğu sorumlu olamaz. Dolayısıyla hiçbir günahkâr başkasının günahını yüklenemez. Fakat kötülüğe teşvik eden kimse de cezasını alacaktır. Mesela: Bir kimse diğerinin ibadet yapmasını engellemeye çalışarak “bu gün ibadet yapma, günahı bana ait” dese, ibadetini engellediği kimsenin günahı o kişiye yüklenemez, ancak o ibadeti engel olmanın cezasını çeker. İbadet yapmayan kimse de kendi cezasını çeker.

Aynı şekilde bir kişi hırsızlık yapsa, bu cezasını başka kişiler çekmez. Herkes yalnızca kendi yaptıklarından sorumludur. Buna karşılık, eğer bir insan başka bir insanı saptırır, onu suça teşvik eder veya o suçu işletirse, o zaman bu suç aynı za-manda yaptıranın da suçu olmaktadır. Bir kimse bir başka kimseye hırsızlık yaptırır veya yapmasına vesile olursa, bu durumda bu suç sadece yapan kişinin değil, aynı şekilde yaptıran kişinin de olur.

Hesap gününde herkes yalnızca kendi yaptığından sorumlu tutulacaktır. Kimse-ye başkalarının günahları sorulmayacak, kimse de kimsenin günahını yüklenmeye-cektir. Bu durum Kur’an’da, “Herkes günahını kendi aleyhine kazanır. Hiçbir günahkâra başka bir günahkârın günah yükü yüklenmez.” (Enam,6/164) diye bildirilmektedir.

Mekke müşrikleri, Hz. Peygambere; Gel bizim dinimize dön, dünya ve ahiret ne istersen biz kefil oluruz. Eğer bu durumda bir günahınız olursa günahlarınız bizim boynumuza olsun, demişlerdi. Hâlbuki herkesin yaptığı iş kendisinedir. Bundan dolayı da kazandığı sorumluluk kendi boyunlarına olacaktır. Aklıselim sahibi bir kimse başkasının zorlaması ve isteğiyle Allah’ın yasak ettiği hiçbir günahı işleme-yeceğine göre, Allah’ın emrettiği bir işi de yapmaktan kaçınamaz. Çünkü her işten sadece kendisi sorumludur. Bir başkası değil… Bir başkasının günahını yüklenen kimse, diğerinin günahını niçin çeksin. Herkesin işlediği günah kendisinedir ve ce-zasını da kendi çekecektir.

Şu halde, birinin diğerine, sen şunu şöyle yap da günahı veya cezası yalnız benim boynuma olsun, demesi yalandır. Günah işleyen kimseler cezasını çeke-cektir. Öyle deyip yalan söyleyen, günaha teşvik eden de, bu yalanının, bu teş-vik ve aldatmasının, bu kötü taahhüdünün cezasını elbette çekecektir. Başkasının günahını yüklenmeyi üzerine alan kimseler, kendi günahının cezasını çekmekle diğerini kurtaramaz. Şurası açıktır ki, böyle demek, günahın failinden başka kim-seye zararı olmaz demek değildir. Ancak her fiil, onu yapana nispet olunur ve her günah, ilgili olanlara ilgisi oranında yüklenir demektir. Hiç kimse günah işleyen ve asi olan bir kişinin günahını üstlenmez. Her kişinin kazandığı kendinedir ve ameli boynuna asılmıştır. Başkasının yaptıklarından dolayı o kimse suçlanamaz ve ceza göremez. Aynı şekilde dostluk ve arkadaşlık adına susmayı tercih etmenin, o işi yapmak kadar vebali vardır.

Günahı ağır gelen kimse onu taşımak için başkasını çağırsa, bu çağırdığı akrabası da olsa, onun yükünden bir şey eksiltilmez. Kimse kimsenin günahını yüklenerek cehenneme, sevabıyla da cennete girmeyecektir. Herkes kendi işledikleriyle Allah’ın huzuruna çıkacaktır.

“İnsanların hesaba çekilmeleri yaklaştı. Hâlbuki onlar gaflet içinde yüz çevirmekteler.” (Enbiya, 21/1)

Hepimizin bildiği gibi, dünyaya gelmek ve yaşamak ne kadar gerçekse, ölüm ve ahiret de o kadar gerçektir. Bizler dünyaya ebedî kalmak için gelmedik. Yaratılışımı-zın bir gayesi vardır. Allah Teala ölümü ve hayatı hangimizin daha güzel ve hayırlı işler yapıp yapmayacağımızı denemek için yaratmış ve dünyada bize sayılamaya-cak kadar çok nimet vermiştir. Bu nimetlerin karşılığında kendisine şükretmemizi, emirlerine itaat edip yasaklarından sakınmamızı istemektedir. Ancak bizler zaman zaman bundan hiç haberimiz yokmuş gibi yaşayıp, varlık nedenimizi unutabil-mekte, dünyanın çekiciliğine kapılıp Allah’ın emirlerinden yüz çevirebilmekteyiz. Oysa kâinattaki düzenin bozulması, her şeyin altüst edilerek yok olması, yok olan ve ölen şeylerin yeniden diriltilerek ayağa kalkması ve mahşere doğru yönelmesi anlamına gelen kıyamet ve hesap günü, elbette bir gün gelecektir. İnsanın ölümü de bir açıdan onun kıyametidir. Allah Teala bu ayette, verdiği nimetlerden dolayı bizi hesaba çekeceğini, bununla birlikte insanların bu gerçekten habersiz ve gaflet içinde yaşadıklarını haber vermekte ve hesap günü için hazırlıklı olmamız konu-sunda hepimizin dikkatini çekmektedir. İşte bizler bunu düşünerek yaşamalıyız.

Gaflet dediğimizin şeyin, hem inanan hem de inanmayan insanla ilgisi vardır. İnanan insanın gaflette bulunması, âhiret/hesap gününe iman ettiği halde orası için gereken hazırlığı yapmaması, hesap düşüncesinden habersiz bir şekilde yaşama-sı, Allah’ın yasaklarından sakınmaması, tövbe edip Allah’a olan kulluk görevlerini yerine getirmede gereken özeni göstermemesi, ayrıca iyi işler yapmamasıdır. Yani inandığımız halde yapmamız gereken şeyleri hayatımızın dışına çıkarmak, unut-mak, yok saymak, terk etmek gibi. Allah’ı inkâr edenlerin gaflette bulunması ise, kendini yaratanı kabul etmemesi, hayatı sadece bu dünyadan ibaret sayması ve buna göre yaşaması, dünyada yaptığı iyilik ve kötülüklerden de sorumlu olduğunu düşünmemesi, peygamber ve ilâhî vahiy tarafından uyarıldığında da bunlara sırt çevirmesi ve kulak tıkamasıdır.

Dünya meşguliyeti, zaman zaman asıl var oluş nedenimiz olan kulluk görevi-mizi unutturabiliyor, hiç ölüm/hesap gelmeyecekmiş gibi büyük bir hırsla dünyaya bağlanabiliyoruz. İşte Allah Teala Kur’an-ı Kerim’de bu ve buna benzer ayetlerle, bizlere kıyameti, ahiret/hesap gününü, mizanı, cennet ve cehennemi hatırlatarak, dikkatlerimizi çekmekte ve bizi gafletten kurtulmaya çağırmaktadır. Bizler her an Allah’ın gözetimi altında olduğumuzun farkında olup, yaptığımız şeylerden dolayı ahirette hesap vereceğimizi unutmadığımızda, hayatımıza daha bir çekidüzen ve-recek, daima dikkatli ve kontrollü yaşamaya, elimizden geldiğince iyilik yapıp, kö-tülüklerden uzaklaşmaya gayret edeceğiz. Bu durumda hem kendi nefsimize hem de diğer varlıklara karşı kötülük yapmaktan uzak duracağız. İbadetlerimizi yerine getirecek, görev ve sorumluluğumuzun bilincinde olacağız. Hayırlı insan olma yo-lunda yarışacağız. O zaman ailemize, akrabalarımıza, komşularımıza, çevremize ve hatta tüm insanlığa daha başka bir gözle bakacağız. Ayrıca ölüm ve ahiret kaygısıyla yaşadığımızda üzerimizdeki gaflet ve unutkanlık perdesinden sıyrılarak Rabbimize yöneleceğiz. Kısaca sorumluluk sahibi birisi olacağız.

Her şeyi bu dünyadan ibaret görme anlayışı bize, Allah’ı, ölümü, hesabı kısa-ca sorumluluğumuzu unutturacak ve gerçek görevimizi yapmaktan alıkoyacaktır. Oysaki Allah’ı unutan, yaratılış ve varlık amacından sapabilir. Bu nedenle ölümü, hesabı sıkça düşünerek, ahiret hazırlığımızı ihmal etmemeliyiz. Sevgili Peygambe-rimiz (s.a.s) de; “Lezzetleri yok eden ölümü çokça anın” (Tirmizî, Zühd, 4) derken bunu bize hatırlatıyor. Bu anlayışla yaşadığımızda hem dünyamız, hem de ahireti-miz güzel olacaktır. Hayatımızı anlamlı kılan, yaratıcımızla olan bağımızı kopart-mamakta yatmaktadır.

Allah’ın çok büyük bir armağan ve lütuf olarak ihsan ettiği hayatımız, bizler için son derece anlamlı ve değerlidir. Ancak bunu anlamlı kılan şey, dünyanın ötesine taşan bir amaç ve gayeye sahip olmak, yani ahirete inanmak ve bunun için hazırlık yapmak, gaflette bulunmamaktır. Çünkü Allah’ın verdiği nimetlerle hayatımızı de-vam ettiriyoruz. O’na kulluk borcumuzu yerine getirip şükür içinde bir hayat yaşa-malıyız. Hesaba çekilmeden, davranışlarımızın muhasebesini kendi iç dünyamızda yapabilmeliyiz. Dünya ve ahiret birbirini izleyen iki gerçektir. Birini diğerine feda etmek yerine, ikisini birlikte düşünmeli ve ona göre dengeli bir hayat yaşamalıyız. Çünkü bunlar birbirini tamamlayan unsurlardır. Burada ne ekersek, ahirette onu biçeceğiz. Buna göre ahiret, insanın sonsuz hayatı, dünya ise ahirete açılan kapı ve ahiretin ekim yeri/yani tarlası, hangimizin daha güzel ve ahlaki davranışlarda bulunacağımız bir sınav meydanıdır.

Netice olarak bu dünyada, zaman zaman karşılaştığımız ve çevremizde ortaya çıkan olumsuz şartlar, bazen de insanın kötü arzu ve ihtirasları, insanın basiretini bağlayabilmekte, iyilik ve kötülükleri görmesini önleyebilmektedir. Dolayısıyla bu ayette, dünyanın geçici nimetlerine aldanmayıp ebedî olan ahiret hayatına yönel-memiz istenmektedir. Amacımız, kendimizi dünyadan uzaklaştırmak değil, bilakis yaşarken Allah’a olan sorumluluğumuzun bilincinde bir hayat yaşamak ve hesap verme şuuruyla, imtihan meydanında olduğumuzu unutmamaktır. Zira yaşadığı-mız hayat, dinî ve ahlaki değerlerimize kayıtsız, ahirete, hesaba duyarsız bir şekilde harcandığında sıradan hâle gelir ve anlamsızlaşır. Kısaca hesap vermenin kaçınıl-maz bir gerçek olduğunu ifade eden bu ayet, bize, gaflet içinde olmamamız, ölüme ve hesaba daima hazırlıklı bulunmamız gerektiğini ifade ediyor. Çünkü dünya ha-yatı, ahiret hayatının yanında çok kısa bir zaman dilimidir.

“Öyle bir günden sakının ki o gün hiç kimse bir başkası adına bir şey ödeyemez. Hiçbir kimseden herhangi bir şefaat kabul olunmaz, fidye alınmaz. Onlara yardım da edilmez.” (Bakara, 2/48)

Bu ayette yüce Rabbimiz, bizi gelmesinde şüphe olmayan hesap gününe karşı uyarmaktadır. Bu ayette, hesap gününün dehşet verici bir özelliğine vurgu yapıl-maktadır: O da o gün yaptıklarımızla baş başa kalışımızdır. Sevgili Peygamberimizin şu sözü bu durumu çok iyi ifade etmiyor mu?

“Kişiyi ölürken üç şey uğurlar: Sevdikleri, malı ve yaptıkları. İlk ikisi geri döner ve o yaptıkları ile baş başa kalır.”

Bu yüzden Rabbimiz hesap gününe karşı tedbirli olmamız için çağrı yapıyor ve bize “Ey Kullarım! Gelmesinde hiç şüphe olmayan hesap gününe karşı hazırlıklı olun!” diye sesleniyor.

Ayette de ifade edildiği gibi, o gün kimse adına bir şey yapmaya gücümüz yet-meyecek. Bu dünyada nice fedakârlıklarla yetiştirdiğimiz ve kılına zarar gelmesine dahi tahammül edemediğimiz yavrularımıza ne verebildiysek o kalacak yanlarında. Yoksa orada bir baba ve bir anne olarak yavrularımıza yardımcı olamayacağız. Aynı şekilde yavrularımıza ne kadar yalvarsak da bize yardıma gelemeyecekler. Öyleyse Rabbimizin uyarısına dikkat edelim ve dünyanın bizi aldatmasına izin vermeyelim. “Nasıl olsa Allah affeder” sözlerine ise hiç kulak asmayalım. Bu dünyada iken pek çok işimizi yeri geldiğinde sözü geçen bir dostumuzun araya girmesi ile halledebili- yorduk. Ama o gün hiçbir dostumuz ve yakınımız bizim için aracılık yapamayacak.

Ayette Rabbimiz bu durumu çok açık bir şekilde örneklendiriyor:

“Kişinin kardeşinden, annesinden, babasından, eşinden ve çocuklarından kaçacağı gün kulakları sağır edercesine şiddetli ses geldiği vakit, işte o gün onlardan herkesin kendini meşgul edecek bir işi vardır.”

Ayet ne kadar açık değil mi? Bu dünyada dertlerimizi arz ettiğimiz, yeri geldiğin-de sırdaşımız, yoldaşımız ve hayat arkadaşımız olan en yakınlarımızın o gün bizden kaçacak ve bizi yalnız bırakacak olması gerçekten çok acı bir gerçektir. Mademki o gün yaptıklarımızla karşılaşacağız ve onlardan hesaba çekileceğiz, o zaman bize orada katkısı olan güzel amelleri işlemeliyiz. O gün mademki, evlat ve mal fayda vermiyor, o zaman neyin fayda sağladığını bularak ona göre hazırlık yapmalıyız. Rabbimizin de ifade ettiği gibi, hesap gününde, günahlardan arınarak, güzel ahlak özellikleri ile donanmış bir kalp fayda verecektir. Hesap günü, insanlarla ilişkile-rinde dürüst, adil, yumuşak huylu olan, kalbinden her türlü kötü duyguyu atan, nefsini günahlardan arındıran ve ibadetlerine devam eden, yaşantısı ve güzel ahlakı ile çevresine örnek olan mü’minler kurtuluşa ereceklerdir.

O gün öyle bir duruma düşeceğiz ki, bu dünyada yaptıklarımızdan dolayı hak ettiğimiz azaptan kurtulmak için her şeyimizi feda etmek isteyeceğiz. Bu durum o kadar ileri gidecek ki, sevdiklerimizi hatta yavrularımızı dahi kendimizi kurtarmak için fedaya yelteneceğiz. Bu durumumuz ne kadar da içler acısı değil mi? Yavru-muzu kendimiz için feda edebilecek bir duruma düşeceksek durumun çetinliğini tahmin etmemiz hiç de zor olmayacaktır.

O gün araya bizim için girebilecek tek şey Rabbimizin hoşnutluğunu kazanmak için yaptığımız güzel amellerimiz ve ibadetlerimizdir. Öyleyse Rabbimizin çağrısına kulak vererek ona kavuşmayı uman bir fert olarak, sadece onun rızasını kazanmak için salih ameller işleyelim (Kehf, 18/110). Çünkü oradaki tek sermayemiz burada yaptıklarımızdan başkası değildir.

Öyleyse “Ya Rabbi beni biraz geciktirsen de senin yolunda harcasam ve salihlerden olsam” (Münâfikûn, 63/9-11) diyeceğimiz gün gelmeden önce Rabbimizin şu çağrısına kulak verelim:

“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve herkes, yarın için önceden ne gön-dermiş olduğuna baksın. Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.” (Haşr, 59/18)

“Kıyamet günü için adalet terazileri kuracağız. Öyle ki hiçbir kimseye zerre kadar zulmedilmeyecek. (Yapılan iş) bir hardal tanesi ağırlığınca da olsa, onu getirip ortaya koyacağız. Hesap görücü olarak biz yeteriz.” (Enbiya, 21/47)

Kur’an-ı Kerim’de ahirete iman üzerinde önemle durulmuştur. Konuyla ilgili ayetlerde, hayatın sadece dünyadan ibaret olmadığı, asıl ve ebedî olanın ahiret haya-tı olduğu, bu hayata da ölüm ve kıyamet kapısından geçileceği hakikatini görmemiz istenmiştir.

İnsanın bu inanç içinde yaşayarak hayatını anlamlı kılmaya çalışması, herkes için iyilik düşünüp iyilik yapması, hayırda yarışması, her türlü kötü ve zararlı düşünce ve davranışlardan uzak durması, kendine, ailesine, topluma ve tüm insanlığa faydalı olmak için çabalaması beklenirken, bu her zaman böyle olmamaktadır. Yaptıkların-dan sorumlu olan ve sınırları belli bir hayat yaşaması gerekirken, sınırsızlık özentisi ve arzusuyla yaşayan insan, kendisine ya da karşısındakilere zarar verebilecek şekil-de davranabilmektedir.

İnsanlar genellikle dünya hayatında adaletin her zaman işlemediğini, kimi zaman haksızların haklı, haklı olanların da haksız konuma düştüğünü görerek yaşamakta-dır. Bu ayet bize, bu adaletsizliğin ahirette mutlaka giderileceğini ifade etmektedir. Kıyamet günü kurulacağı bildirilen hassas teraziler bize iyiliğin ya da kötülüğün küçümsenmemesi gerektiğini açıkça hatırlatmaktadır. İzahını yaptığımız ayette “bir hardal tanesi ağırlığınca da olsa” vurgusuyla öne çıkan bu gerçek, Zilzâl sûresinde; “O gün insanlar amellerinin kendilerine gösterilmesi için bölük bölük kabirlerinden çıka-caklardır. Artık kim zerre ağırlığınca bir hayır işlerse, onun mükâfatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse, onun cezasını görecektir.” (Zilzâl, 99/6-8) şeklinde ilan edilmiştir.

Kur’an-ı Kerim, “Fakat sizler dünya hayatını tercih ediyorsunuz. Oysa ahiret, daha hayırlı ve süreklidir.” (A’lâ, 87/16, 17) diyerek insanı nefsî arzularının esiri olduğu za-man nasıl da ebedî olanı fâni olana değiştirebildiğini ve kendi hüsranını yine kendi-sinin hazırladığını çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır.

Yaptıklarından sorgulanma ve ahirette hesaba çekilme anlayışı ile kuşatılmamış bir hayat, sahibine de, çevresindekilere de hüsran sebebi olabilecektir. Oysa bu de-ğerleri hayatında içselleştirmiş olan mümin için zerre miktarı günahın ağırlığını ya da kul hakkı sorumluluğunu ahirete taşımak, dünyanın yükünü sırtında taşımaktan daha ağır ve zor gelecektir.

Daha hayırlı ve kalıcı olan ahiret mutluluğunu yakalayabilmemiz için, dünyanın geçici zevklerine ve aldatmalarına kanmamalıyız. Bu nedenle hepimizin, Kur’an’ın bu uyarılarını anlayıp hayatımıza aktarmaya şiddetle ihtiyacı vardır.

“Artık kim zerre ağırlığınca bir hayır işlerse onun mükâfatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse onun cezasını görecektir.” (Zilzâl, 99/7-8)

Kitabımız Kur’an-ı Kerim’in ahiretle ilgili olarak öne çıkardığı konuların başında herkesin iyi veya kötü yaptıklarından sorumlu olacağı ve bunların karşılığını tam alacağı üzerinedir. Rabbimiz bir bütün olarak hem Mekke hem de Medine’de nazil olan ayetlerde sürekli olarak bu konuyu işlemiştir. Aslına bakılırsa bunun sürekli işlenmesi biz insanların sonradan pişman olmayacağı işlere yönlendirilmesi mak-sadına yöneliktir. Örneğin insanlar birçok defalar haksızlık, adaletsizlik yapmasın-lar diye uyarılmıştır. Çünkü her kim zerre miktarı hayır işlerse, karşılığını “hayır”/ cennet mükâfatı olarak, her kim zerre miktarı şer işlerse, karşılığını “şer”/cehennem azabı olarak görecektir. Bu durumda insanoğlunun Allah’tan herhangi bir şeyi kaçır-ması söz konusu olamayacaktır.

Bu anlayış üzerine oturmuş bir yaşam biçiminin yeryüzündeki barış ve huzuru sağlayacağı, en önemlisi de, ancak bu anlayışın insanın onurunu koruyacağı, kim-liğini ve kişiliğini yücelteceğini bilmek gerekir. Düşünün ki herkesin yaptığı yanına kâr kalacak, güçlü zayıfı ezecek, elindeki ekmeğini haksızca gasp edecektir. Böyle bir dünyanın yaşanabilir olması mümkün müdür? Üstelik bu anlayış sadece bizim dinimizle de sınırlı değildir. Bu konu bütün dinlerin ortak olan yönlerinden bir ta-nesidir. Çünkü hakikati aramak, haksızlığa karşı durmak, kötülük yapanın cezasını bulmasını istemek insanoğlunun yapısında vardır. İnsan dünyada kendisine yapılan haksızlığın bir tür karşılığını alacağına inanmakta ve öylece teselli bulmaktadır. Eğer insanlar herkesin yaptığı ile kalacağı inancına kapılırlarsa, bu defa insanın bütün olumlu şeyleri ortaya koyması, üretmesi, yardımlaşması, iyilik yapması gibi değer yargıları alt-üst olacaktır.

O halde dinimizin temel inanç esaslarından biri olan ahiret hayatında insanlar yaptıklarının karşılığını şöyle veya böyle mutlaka alacaklardır. Buna samimiyet-le inandığımız takdirde kötülük yapmak yerine iyilik yapmanın yollarını aramış olacağız. Bu anlayış aynı zamanda bizlere, hem bu dünyada yaptıklarımızı anlamlı kılmakta, hem de ölümden sonraki hayatta karşılaşacağımız konum hakkında bilgi vermektedir. Yaptığının karşılığı tastamam kendine verilecek olan kişi bu durumda çevresini sevmeye çalışacak, etrafındakilerle beraber huzur ve barış dolu bir hayat yaşamanın gayreti içinde olacaktır. İnsana yaptığının karşılığının eksiksiz verilece-ğine dair Kitabımızda oldukça fazla sayıda ayet bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir:

“Güzel iş yapanlara (karşılık olarak) daha güzeli ve bir de fazlası vardır. Onların yüz-lerine ne bir kara bulaşır, ne de bir zillet. İşte onlar cennetliklerdir ve orada ebedî kala-caklardır. Kötü işler yapmış olanlara gelince, bir kötülüğün cezası misliyledir ve onları bir zillet kaplayacaktır. Onları Allah (ın azabın)dan koruyacak hiçbir kimse de yoktur. Sanki yüzleri, karanlık geceden parçalarla örtülmüştür. İşte onlar cehennemliklerdir. Onlar orada ebedî kalacaklardır.”

“Kim bir iyilik getirirse ona on katı vardır. Kim de bir kötülük getirirse o da sadece o kötülüğün misliyle cezalandırılır ve onlara zulmedilmez.”

“Her kim iyi amel getirirse, ona ondan daha hayırlısı vardır. Onlar o gün korkudan emindirler. Kimler de kötü amel getirirse, yüzüstü ateşe atılırlar. (Onlara), ‘Ancak yaptık-larınızın karşılığını görüyorsunuz,’ (denir.)”

“Kim bir iyilik getirirse ona bundan daha hayırlısı vardır. Kim de bir kötülük getirirse, bilsin ki, kötülük işleyenler ancak yapmakta olduklarının cezasına çarptırılırlar.” (Kasas,28/84)

“Sizi topraktan yaratması, O’nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Sonra bir de gördünüz ki siz beşer olmuş (çoğalıp) yayılıyorsunuz.” (Rûm, 30/20)

Bu ayet-i kerime, insanın topraktan yaratılışını, hayat bulduktan sonra da yer-yüzünde yayılışını dile getirmektedir.

Yüce Allah, yoktan var ettiği, biz insan neslini topraktan yaratmış ve hayat ver-miştir. Yaratılış gibi çok önemli bir konunun vurgulanması Allah’ın büyüklüğünün delillerindendir. Cansız toprak insanın mayası, çekirdeği olmuş, o cisim toprak olmaktan çıkıp mahlûkatın en şereflisi özelliğini taşır hâle gelmiştir. Bu nedenle yaratılış büyük bir ibret tablosudur. İnsanın topraktan yaratılışı Hicr sûresinin 26. ayetinde “ Andolsun biz insanı kuru bir çamurdan, şekillendirilmiş bir balçıktan yarattık.” şeklinde özetlenmiştir.

Ayetlerde görüldüğü gibi Allahu Teala’nın insanı yoktan var etmesi, toprağı canlı varlığa dönüştürmesi O’nun sonsuz kudretinin delillerindendir. Tabii ki insan ha-reketsiz varlıklar gibi bir yerde sabit kalmamış, Allah’ın verdiği duygu ve hareket kabiliyeti ile de yeryüzüne yayılmıştır. Bu durum düşünen insanı, hem Allah’ın kudretini anlamaya yönlendirmekte hem de yeryüzüne yayılan insan neslinin nasıl yaratıldığını ortaya koymaktadır. Bu konuda dikkate almamız gereken bir başka hu-sus ise, “Sizi topraktan yarattı” buyrulmasıdır ki; insan neslinin ilki olan Hz. Âdem (a.s) topraktan yaratıldı ve biz de onun nesli olarak çoğaldık. Dolayısıyla özümüz, aslımız topraktır.

Tabii ki Allah’ın kudretinin idrak edilmesi yalnızca bu ayeti izah etmekle bitmez.

Konuyla ilgili olması noktasında müteakip ayetleri de gözden geçirmemiz gerekir.

Rum sûresinin 21.ayetinde, “Kendileriyle huzur bulasınız diye sizin için türünüz-den eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de onun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir.” buyurulmuştur. Bu ayette evlilikten, aile hayatından ve mutluluğa sebep olan şeyden bahsedilmektedir.

Ailenin temel taşları olan eşler arasında sevgi ve bağlılık olmazsa bir ömür boyu aynı ortamı huzurlu bir şekilde paylaşmaları da mümkün olamaz. İşte hem ailenin sağlıklı bir şekilde devam etmesi hem de bedenen ve ruhen huzur bulabilmesi için yüce Allah, eşler arasında önemli bir bağ olan sevgiyi gönüllere nakşetmiştir. Bu duygular kendiliğinden oluşmamış, insanın hücresine, zihnine, beynine Allah (c.c) tarafından yerleştirilmiştir. Bu da Allah’ın yüceliğinin delillerindendir.

Daha sonra yer alan 22. ayette ise “Göklerin ve yerin yaratılması, dillerinizin ve renklerinizin farklı olması da O’nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir.” buyrul-muştur. O muazzam gökyüzü ve onda bulunan gezegenler, güneş, ay ve yıldızların yaratılması ne muhteşem bir olaydır. Bütün bunları yaratan yüce Allah’ın gücü kud-reti ne kadar büyüktür. Yine yeryüzü ve yeryüzünde yetişen nebatat ve üzerinde barınan canlıların yaratılması da bir başka ibret tablosudur.

Bunların yanında mahlûkatın en şereflisi olan insanın farklı renklerde yaratılma-sı ve değişik lisanlarla konuşmaları da ibret vericidir. Çünkü aynı öz olan topraktan yaratılan insanlardan bazıları siyah, bazıları beyaz, bazıları ise daha farklı ten renkle-riyle yaratılmışlardır. Hatta göz renginde, saç renginde, beden şekillerinde farklılık-lar; bir başka yönüyle de konuşmadaki farklılıklar yüce Allah’ın büyüklüğünü ispat etmektedir. Aynı dili konuşan insanların ses tonunun farklı olması bile yaratılıştaki zenginliği ifade etmektedir. Bütün bunlarda, bilen ve yaratılış sırlarını idrak edenler için ibretler vardır.

Yaratılıştaki bu farklılık öncelikle biz insanların birbirimizi kolayca tanımamızı temin etmektedir. Bu durum Hucurât suresinin 13. ayetinde “Ey insanlar! Şüphe yok ki biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık…” şeklinde dile getirilmiştir.

Rum sûresinde daha sonra yer alan 23. ve 24. ayette gecenin ve gündüzün ya-ratılmasından, gecenin istirahat için gündüzün de çalışıp kazanmak için en uygun zamanlar olduğundan bahsedilmektedir. Ayrıca 24.ayette şimşek çakması, yağmu-run yağarak ölü toprağı diriltmesi gibi insanlık için büyük önem taşıyan durumlar dile getirilmektedir. Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın kudretinin delillerini ortaya koyan pek çok ayet vardır.

Bize düşen görev, bu muazzam yaratılışı ve varlıkları dikkate alarak Allah’ı iyi anlamak, onu tanımak ve O’na kullukta kusur etmemeye çalışmaktır.

“Sonra ayetlerimizle ve apaçık bir fermanla Musa ve kardeşi Harun’u Firavun’a ve ileri gelenlerine gönderdik. Onlar ise kibre kapıldılar ve ululuk taslayan bir kavim oldular.” (Mü’minûn, 23/45-46)

Musa Peygamberin hikâyesi, Nil’de başlayan, Kızıl Denize uzanan, iki denizin kıyısında öte dünyaya açılan bir hikâyedir. Kur’an’da Musa Peygamberi, kâh Nil nehrinde bir sandukada, kâh Hızır’la beraber bir gemide, kâh elindeki asa ile yar-dığı Kızıldeniz’in ortasında buluruz. Musa Peygamber, Kur’an’da en çok adı geçen peygamberdir. 34 sure, 131 ayet ve 136 yerde ondan doğrudan bahsedilir. Dolaylı ayetlerin de dikkate alınmasıyla onunla ilgili ayet sayısı 502’ye ulaşır.

Yukarıdaki ayette yüce Allah bize Musa ve Harun Peygamberleri Firavun’a gön-derdiğinden bahseder. Firavun Mısır’ı zorbalıkla idare eden bir kraldır. Üstelik ken-disinin ilah olduğunu iddia etmektedir (Nâzi’ât, 79/24). Bu Firavun’un tarihsel ola-rak kimliği konusunda farklı görüşler olmakla birlikte, Mısır’ın 19. Hanedanının 3. Firavun’u II. Ramses (M.Ö. 1279-1212) veya Merneptah (M.Ö. 1212-1202) olduğu sanılmaktadır.

Firavun, Mısır’daki İsrailoğullarından bir peygamberin gelerek, bir gün krallı-ğını yıkmasından korktuğu için, İsrailoğullarının dünyaya gelen erkek çocuklarını öldürtmektedir. Annesi, Firavun’un askerlerinden korumak için, bebek Musa’yı bir sanduka içine koyar ve Allah’ın ilham etmesiyle yavrusunu Nil’in sularına bırakır (Kasas, 28/7). Mısırlılar Nil’e deniz derler, o kadar büyük bir yatağa sahiptir ki, insanı korkutur. Fakat Musa’nın annesi yavrusunu hırçın dalgalara bırakacak kadar Allah’a bağlıdır işte.

Sanduka Firavun’un Nil’in kenarındaki sarayının kıyısında bir ağacın dibine ta-kılır. Firavun bebeği öldürtmek istese de gizli bir mümin olan hanımı, bebeği evlat edinmek konusunda Firavun’u ikna eder. Musa Peygamberin annesine korkmaması ve bebeğin tekrar kendisine döndürüleceği şeklindeki müjde gerçek olur. Bebek Musa hiçbir sütanneyi kabul etmez. Öz annesi sütanne olarak saraya alınır (Kasas, 28/12). Musa Peygamber Allah’ın düşmanı Firavun’un sarayında büyür. Bir olay ne-deniyle gençken Mısır’ı terk etmek zorunda kalır (Kasas, 28/20-21). Medyen’e gelir (Kasas, 28/22). Orada Şuayb Peygamberle tanışır. Şuayb Peygamber ihtiyarlamıştır. Hz. Musa ona yardım eder. Şuayb Peygamber Musa Peygamber’i kızıyla evlendirir (Kasas, 28/27-29).

10 sene Medyen’de kalan Musa Peygamber vatanı Mısır’a dönmeye karar verir. Mevsim kıştır, Hz. Musa ve ailesi Mısır’a giderken yollarını kaybetmiştir. İleride bir ateş gören Hz. Musa ailesine ısınacak bir ateş götürmek ve ateşin başında bir kılavuz bulmak için ateşin yanına varır (Tâ-hâ, 20/10; Neml, 27/8-9). Ona mübarek bir bölge-deki ağaçtan seslenilir (Kasas, 28/30). ‘Ayakkabılarını çıkar, sen kutsal Tuva Vadisindesin’ diye (Tâ-hâ, 20/12). Allah orada Hz. Musa’ya peygamberlik verir. Basit bir değneği ilahî mucize eseri bir yılan olabilen mucizevî bir asaya dönüştürür (Tâ-hâ, 20/19-20). Bu mucize Hz. Musa’ya verilen “beyaz el” mucizesiyle beraber iki büyük mucizeden biridir (Kasas, 28/32). Bunlar dışında, Rabbi, O’na yedi mucize daha bahşeder (Neml, 27/22). Kardeşi Harun da Musa Peygambere yardımcı olarak verilir (Kasas, 28/34). Artık Hz. Musa’nın, Mısır’a olan yolculuğu basit bir yolculuk değildir. Musa Pey-gamber, Firavun’u büyük bir topluluk önünde Allah’ın birliğine davet eder. Firavun, sihirbazlarını onunla yarıştırır; fakat Musa Peygamberin mucizeleri karşısında aciz kalan sihirbazlar, onun sihirbaz değil, gerçek bir Peygamber olduğuna iman ederler. Firavun onların ellerini ve ayaklarını çaprazlama kestirir ve astırır, fakat onlar yine de imanlarından dönmezler (A’râf, /106).

Firavun her şeyi maddi planda değerlendirdiği için yardımcısı Hâman’dan tuğla pişirterek kendisi için yüksek bir kule yapmasını ister. Amacı bu kuleye çıkarak Hz. Musa’nın Rabbini görmektir (Mü’min, 40/36). Bilmez ki, Allah her şeyden yücedir.

Firavun ve halkı Mısır’da inançsızlıklarında ısrar etmeleri üzerine gökten gelen birtakım afetlerle cezalandırılırlar. Fakat yine de imana gelmezler (A’râf, 7/103). So-nunda inananlarla beraber Mısır’ı terk eden Musa Peygamber’in peşine Firavun, ordusuyla takılır. Firavun, inananlara Kızıldeniz kıyısında yetişir (Şuarâ, 26-61-63). Hz. Musa, Allah’ın emriyle asasını yere vurur, deniz açılır, inananlar buradan geçer; fakat Kızıldeniz, peşlerinden gelen Firavun ve askerlerine mezar olur (Bakara, 2/50).

Firavun öleceğini anlayınca Allah’a iman ettiğini söylese de (Yunus, 10/90), adı üstün-de imanı, Firavun imanıdır, kabul edilmez. Çünkü inanmak samimiyet demektir.

Bu kıssa Müslümanlara Allah’a teslimiyet ve bağlılığın önemini anlatmaktadır. Ümitlerin bittiği bir anda Allah’ın ne kapılar açacağını anlatır insanlığa. Allah, be-bek Musa’yı azgın dalgalar arasında düşmanına gönderip, düşmanının sarayında büyütür. Arkada kana susamış donanımlı bir ordu, önde derya, ‘artık kurtuluş yok!’ denildiği bir anda denizi yararak rahmetini gönderir. Yeter ki, Allah’a tevekkül ede-lim, O’na güvenelim. Allah Hz. Musa’nın koyunlarına ağaçlardan yaprak indirdiği, bazen yaslanarak yorgunluğunu giderdiği bir değneği, insanlık tarihinin en büyük mucizelerinden biri hâline getirmedi mi? Yüce Allah’tan ümit kesmeyelim. Zalimle-rin zulmü varsa, her Firavun’un da bir Musa’sı vardır.

“Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selam vermeden girmeyin. Bu davranış sizin için daha hayırlıdır. Düşünüp anlayasınız diye size böyle öğüt veriliyor.” (Nûr, 24/27)

Evlerimiz, sadece dört duvarı, pencere ve kapısı olan mekânlar olarak tanımlana-maz. Evler, içindeki insanların ruhlarına bürünmüş hayat alanlarıdır. Bu nedenledir ki, eşimiz, çocuklarımız, anne-babalarımız ve kardeşlerimizle birlikte yaşadığımız evlerimizi belki de ‘yuva’ kelimesi daha iyi tanımlar.

Yuvalarımız bizim bazen mutluluklarımıza bazen hüzünlerimize tanık olurlar; hatta tanık olmakla kalmaz, bu duygularımıza ortak olurlar. Evimizin her köşesinde sevdiğimiz insanlarla bir anımız vardır. Bu bakımdan ister, adına ‘ev’, ister ‘yuva’, ister ‘hane’, isterse de ‘mesken’ diyelim, bu mekân bizim özel hayatımızın içinde geçtiği mahrem ve kutsal bir alandır.

Bazen yuvamız komşularımızla, dostlarımızla şenlenir. Bir dostun, evimize ayak basması, bizim evimize karşı duyduğumuz sıcak duygularımızı bir kat daha artırır. Evimiz ve biz aynı şeyizdir sanki. Evimizin kapısından birinin girmesi, bir bakıma onun bizim iç dünyamıza süzülüp gönlümüzde yer etmesidir. Peygamber Efendi-miz, müminin dünyada yaşadığı mutluluklardan birinin iyi komşu ve geniş bir ev olduğunu söylemiştir ya! Ne kadar da ruhumuzu okumuş diye düşünmeden ede-meyiz (İbn Hanbel, Müsned, I, 168).

Her evin bir kapısı vardır. Kapıyı çalmak, aynı zamanda içeridekilere, ‘özel ve sımsıcak olan yuvanıza, beni de konuk olarak dâhil eder misiniz?’ diye sormaktır. Peki ya! Açık bulduğumuzda, kapıyı çalmadan içeri dalmak, ya da gerektiği gibi ne-zaket göstermeden bir kapıya dayanmak, ‘ben sizin özel ve sımsıcak yuvanıza saygı duymuyorum’ demek olmaz mı?

Bütün davranışlarıyla bizlere örnek olan sevgili Peygamberimiz, bir evin kapısına vardığında evin kapısından birkaç adım geride durarak, ev sahibinden izin ister, izin verildikten sonra içeri girerdi. Efendimiz, aynı şeyi ashabından da beklerdi (Ebû Dâvûd, “Edeb”, 127). Zaten yukarıda mealini verdiğimiz ayette de kendimize ait olma-yan evlere girerken, izin alıp ev sahiplerine selam vermemiz emredilmekte ve bunun bizim için çok daha iyi olduğu söylenmektedir.

Peygamberimizin sahabelerinden Enes, bize, Peygamber Efendimizin, Zeynep ile evlendiği gün bir düğün yemeği verdiğini anlatır. Bu yemek Efendimizin evinin bahçesinde verildi. İnsanlar evde bir miktar oturup sohbet ettikten sonra bahçede kendilerine ikram edilen yemeği yiyip dağıldılar. Fakat bazı kişiler sohbete dalıp evden dışarı çıkmak bilmediler. Efendimiz bu misafirlerine, onları kırmamak için bir şey diyemedi (Müslim, “Nikâh”, 15). İşte yüce Allah, bu olaydan ötürü, yukarıda mealini verdiğimiz ayetle de konu birliği içinde olan Ahzâb suresinin 53.ayetini indirdi. Bu ayette mealen şöyle buyrulmaktadır:

“Ey iman edenler! Yemek için çağrılmaksızın ve yemeğin pişmesini beklemeksizin (va-kitli vakitsiz) Peygamberin evlerine girmeyin, çağrıldığınız zaman girin. Yemeği yiyince de hemen dağılın. Sohbet için beklemeyin. Çünkü bu davranışınız Peygamberi rahatsız etmekte, fakat o sizden de çekinmektedir. Allah ise gerçeği söylemekten çekinmez. Peygam-berin hanımlarından bir şey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin. Böyle davran-manız hem sizin kalpleriniz, hem de onların kalpleri için daha temizdir…”

Evlerimiz çelik kapılarla ve kapı arkalarına yerleştirdiğimiz sürgü ve kilitlerle bizleri yapay bir şekilde korumaktadır. Elbette modern hayat, şehirleşme bu uygu-lamaları beraberinde getirmiştir ve mahrem olan şey korunmalıdır. İslam’ın da arzu-su budur. Fakat özel hayatın kutsallığını korumak için maddî önlemler tek başına yeterli olamaz. Davranışlarımızla, nezaket ve saygımızla buna ayrıca riayet etmemiz gerekmektedir.

Kapı çalmak, bir kültürdür, bir adaptır. Ecdadımıza bakın. Onlar kamu alan-larını, hanları, kervansarayları, cami ve medreseleri büyük ve ardına kadar açılan kapılarla donattılar. Çünkü oralarda gizlilik, saklılık yoktur. Bu yerler herkesindir. Fakat Taç kapıyı aşıp içerideki hücrelere girmek istediğinizde, sizi mütevazı kapılar bekler. Biraz basıktır bu kapılar. İçeri girmek için hafifçe biraz eğilmeniz gerekir. O an bilirsiniz ki, orada bir özel hayat başlamaktadır. Ve siz içeri girmek için eğilirken, aynı zamanda o özel hayatın sahibinin önünde saygıyla eğilmektesinizdir. Kapının eşiğini adımladığınızda artık orada birinin hayatına usulca girmişsinizdir. Eskiler ‘her vusulün bir usulü’ vardır derken, hayatımızda ölçülü ve saygılı olmayı vurgu-lamak ister gibidirler. O halde kapıyı çalalım, selam verelim, izin verildiğinde güler yüzle ve nezaketle içeri girelim. Eşiği aşalım, haddi aşmayalım. Unutmayalım her evin bir kapısı vardır ve kapılar özel dünyalara açılır.

“Biz seni ancak bir müjdeci ve bir uyarıcı olarak gönderdik.” (Furkan, 25/56)

Bildiğimiz gibi peygamberler, ebediyet sınavını kazanmamız için gerekli mesajla-rını yani emir ve yasaklarını biz insanlara ulaştırmak üzere yüce Rabbimizin kulları arasından seçip görevlendirdiği elçilerdir. En mükemmel şekilde yaratılan, bütün nimetler hizmetine sunulan ve ebediyet yolcusu olarak sınav için dünyaya gelen biz insanların belli işlerle sorumlu tutulabilmemiz; davranışlarımıza göre cennet veya cehennem ile karşılık görebilmemiz için bilgilendirilmemize ve bunun için de pey-gamber gönderilmesine ihtiyaç vardır. Böylece âhirette “bilmiyorduk, peygamber gönderilmedi” diye Allah’a karşı mazeret ileri sürmemizin peşinen önüne de geçil-miş olmaktadır:

“Müjdeleyiciler ve uyarıcılar olarak peygamberler gönderdik ki, peygamberlerden son-ra insanların Allah’a karşı bir bahaneleri olmasın…”

Peygamberimiz (s.a.s) de hem Kur’an âyetlerini tebliğ etmekle hem de bunla-rı açıklayan ifadeleriyle yeteri kadar müjdeci ve uyarıcı olmuştur. Onun tebliği ve açıklamaları itaat edenler için ebedî mutlulukların müjdesi, inkâr ve isyan eden-ler için ise korkunç felâketlerin uyarısıdır. Kur’an-ı Kerim’in çeşitli yerlerinde Pey-gamberimiz (s.a.s)’in görevinin Allah’ın son dini olan İslam’ı tebliğ etmekten ibaret olduğu vurgulanmakta ve yine pek çok âyette bu görevinin iki yönlü olduğuna işaret edilmektedir. Peygamberimiz (s.a.s), İslam’ın kurtarıcı ilkelerini benimseyen, yaşayışını bu ilkeler çerçevesinde düzenleyen biz müminler için bir beşîr/müjdeci; batıl inançlara ve kirli bir hayata kendilerini kaptırıp gidenler için de apaçık bir nezîr/uyarıcıdır. Allah’ın resûlü (s.a.s) de görevi boyunca inkârcı ve isyancı insanlara Allah’ın azabını haber vererek onları sürekli uyarmış; iman ve itaat eden insanlara da Allah’ın rahmetini ve vereceği ödülleri hep müjdelemiştir.

Sevgili Peygamberimizi (s.a.s) teselli amacı taşıyan bu âyette O’na düşen göre-vin yalnızca müjdeleme ve uyarma olduğu ve bunun ötesinde bir sorumluluğu-nun bulunmadığı özellikle belirtilmiştir. Bu ayette ve aynı manadaki pek çok ayette vurgulandığı gibi Peygamberimiz (s.a.s) sadece uyarmak için değil, aynı zamanda ve öncelikle müjdelemek için gönderilmiştir. Kendisi bizzat bunu uyguladığı gibi toplumu uyarma görevini yapacak diğer Müslümanları da öncelikle “müjdeleyici olmaları” konusunda; “Kolaylaştırınız, güçleştirmeyiniz, müjdeleyiniz, nefret ettirmeyi-niz.” (Buhârî, “İlim”, 12) ifadeleriyle uyarmıştır.

Peygamber Efendimizin öncelikli görevi müjdelemektir. Kur’an’da ve hadislerde Allah’a iman, ibadet ve itaat edenlerin alacakları ödüller açıklanmış ve müjdeler verilmiştir: Bunlar cennet ehli için hazırlanmış olan, hiçbir gözün görmediği, hiçbir kulağın işitmediği ve hiçbir kimsenin hayalinden geçmeyen (Müslim, “Cennet”,çeşitli nimetler, sonsuzluk müjdesi, ilâhî cemalin görülmesi ve “rıdvân”, yani Allah’ın biz kullarından razı olmasıdır. Bir diğer görevi de uyarmaktır. Biz insanları cehennemden ve inkâr, şirk, nifâk, isyan gibi, ilâhî azaba ve cehenneme girmeye sebep olacak her türlü inanç, söz ve davranışlardan sakındırması, gelecek tehlikeyi önceden bildirmesi ve böylece bizleri îmân, ibadet ve itaate yöneltmesidir.

Öyleyse biz de Peygamberimiz (s.a.s)’in bu müjde ve uyarılarını dikkate alarak hayatımızı Rabbimizin isteklerine, emir ve yasaklarına göre düzenleyelim. Böylece tekrarı olmayan ebediyet sınavını kazanarak, vaat edilen ilahî ve ebedî müjdeleri elde eden bahtiyar kullardan olalım.

“Ey insanlar! Yeryüzündeki şeylerin helal ve temiz olanlarından yiyin! Şeytanın izinden yürümeyin. Çünkü o sizin için apaçık bir düşmandır.” (Bakara, 2/168)

Yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığı sürece eşyada asıl olan mubah ve helal ol-maktır. Helalin zıddı ise haramdır. Haram, kesin olarak yasaklanan şeydir. Dünyada hiçbir devlet ve o devleti oluşturan fertler sınırsız özgürlüğü kabul etmezler. Zira sınırsız özgürlük kargaşa ve anarşi doğurur. Kamu düzenini sağlamak, insan hak ve hürriyetlerini teminat altına almak için, birtakım yasaklamaların olması doğaldır.

Dinimiz bu amaca yönelik olarak birtakım yasaklamalar koymuştur. Bu yasakla-malara baktığımız zaman bunların, insanların hak ve özgürlüklerini güvence altına almaya, aldatılmalarının önüne geçmeye yönelik tedbirler olduğunu görürüz. Bu yasaklara birkaç örnek verelim:

Müşteriyi aldatmak, malın ayıbını ve kusurunu gizlemek, çalışanı mağdur et-mek, çalışanın emeğinin karşılığını vermemek veya zamanında vermemek; çalışanın emeğini sarf etmeden ücret alması, işini zamanında yapmaması, aldığı ücretin yeter-sizliğini bahane ederek verimli çalışmaması, usta ve sanatkârların işini zamanında ve doğru yapmaması, kamu hakkını yemek, devletin malını zimmetine geçirmek; devlete ait borcunu ödemeyerek bu borcu vatandaşa ödetmek, vatandaşı haraç ve rüşvet vermeye zorlamak için işini zorlaştırmak ve sonucunda haraç ve rüşvet al-mak, esrar ve eroin satmak, fuhuş tacirliği yapmak, karaborsacılık yapmak; fırsatları ganimet bilip fiyatları artırmak, umut tacirliği yapmak ve bu yolla insanlara kısa yoldan zengin olma hayalleri aşılayarak çeşit çeşit kumar mekanizmaları kurmak suretiyle onları sömürmek, ödünç borç verme ve mağdura yardım etme hasletleri-nin kaybolmasını fırsat bilerek darda kalan insanlara faizle borç para vermek ve tefecilik yapmak, hırsızlık, gasp, kapkaççılık, dolandırıcılık, hileli iflas, sahte boşanma suretiyle ve sahte evrakla maaş almak, yetim malı yemek vb.

Bütün bu yasakların helal kazançla da alakası vardır. Her konuda olduğu gibi dinimiz helal kazancın yolunu da bize gösteriyor:

“Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helak etmeyin. Şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir.”

Sevgili Efendimiz de alın teriyle kazanmaya dikkat çekmiştir:

“Hiçbir kimse, asla kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir. Allah’ın Pey-gamberi Dâvûd (a.s) da kendi el emeğinden yerdi.”

Haram kazancın ne hayrı olur ne de bereketi. Kişiye, ailesine, çoluk çocuğuna huzur getirmez. Atalarımız “Ağlayanın malı, gülene hayır getirmez” demişlerdir.

Öte yandan dua ve ibadetlerin kabul edilmesi için boğazdan geçen lokmanın helal olması şarttır. Sevgili Peygamberimiz şöyle buyuruyorlar:

“Bir kimse (Allah yolunda) uzun sefere çıkar. Saçı başı dağınık, toza toprağa bulanmış vaziyette Yâ Rabbi! Yâ Rabbi! diyerek ellerini gökyüzüne açar. Hâlbuki onun yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, gıdası haramdır. Böyle birinin duası nasıl kabul edilir!” (Müslim, “Zekât” 65)

Unutulmaması gereken bir hususa işaret etmek istiyoruz. Haramların sayısı sı-nırlıdır. Kimilerinin, cehaletin eseri olarak “o haram bu haram, her şey haram” söz-leriyle iddia ettikleri gibi her şey haram değildir.

“Nu’mân b. Beşîr (r.anhuma)’den rivayet edilmiştir: Resûlullah (s.a.s)’ı şöyle bu-yururken dinledim:

“Şüphesiz helâl de belli, haram da. Bu ikisinin arasında, halkın birçoğunun helâl mi, haram mı olduğunu bilmediği şüpheli şeyler vardır. Şüpheli şeylerden sakınan kimse, dinini ve ırzını korumuş olur. Şüpheli şeylere dalan kimse ise, harama dalar. Tıpkı sürüsünü baş-kasına ait bir arazinin etrafında otlatan çoban gibi ki, onun bu araziye girme tehlikesi var-dır. Dikkat edin! Her padişahın girilmesi yasak bir arazisi vardır. Unutmayın ki, Allah’ın yasak arazisi de haram kıldığı şeylerdir. Şunu iyi bilin ki, insan vücudunda küçücük bir et parçası vardır. Eğer bu et parçası iyi olursa, bütün vücut iyi olur. Eğer o bozulursa, bütün vücut bozulur. İşte bu et parçası kalptir.”

“İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allah’ın rızasını kazanmak için kendini feda eder. Allah, kullarına çok şefkatlidir.” (Bakara, 2/207)

Allah’a iman edip, yalnızca O’nun rızasını, sevgisini kazanmak için çalışmak ve ibadetlerimizi sadece O’na özgü kılmak asli kulluk görevimizdir. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur:

“(Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz.”

Allah rızası gözetilmeden yapılan bütün amellerin boşa gideceği Kur’an’da şöyle belirtilir:

“O gün birtakım yüzler vardır ki zillete bürünmüşlerdir. Çalışmış, (boşa) yorulmuşlar-dır.” (Gaşiye, 88/2-3)

Allah insanların amellerini kalplerinde taşımış oldukları niyetlere göre değerlen-dirir. Ebû Hüreyre (r.a)’den rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.s) şöyle buyurdu:

“Allah Teâlâ sizin bedenlerinize ve yüzlerinize değil, kalplerinize bakar.”

Tıpkı şu hadiste olduğu gibi… Abdullah İbn Ömer (r.a), Resûlullah (s.a.s)’ı şöyle buyururken dinlediğini söylemiştir:

“Sizden önce yaşayanlardan üç kişi bir yolculuğa çıktılar. Akşam olunca, yatıp uyumak üzere bir mağaraya girdiler. Fakat dağdan kopan bir kaya mağaranın ağzını kapattı. Bunun üzerine birbirlerine;

• Yaptığınız iyilikleri anlatarak Allah’a dua etmekten başka sizi bu kayadan hiçbir şey kurtaramaz, dediler. İçlerinden biri söze başlayarak;
• Allahım! Benim çok yaşlı bir annemle babam vardı. Onlar yemeklerini yeme-den çoluk çocuğuma ve hizmetçilerime bir şey yedirip içirmezdim. Bir gün hayvan-lara yem bulmak üzere evden ayrıldım; onlar uyumadan önce de dönemedim.

Bir diğeri;

• Allahım! Amcamın bir kızı vardı. Onu herkesten çok seviyordum. Ona sahip olmak istedim. Fakat o arzu etmedi. Bir yıl kıtlık olmuş Amcamın kızı çıkıp geldi. Kendisini bana teslim etmek şartıyla ona 120 altın verdim. Kabul etti. Ona sahip olacağım zaman dedi ki: Allah’tan kork! Dinin uygun görmediği bir yolla beni elde etme! En çok sevip arzu ettiğim o olduğu halde kendisinden uzaklaştım, verdiğim altınları da geri almadım.

Allahım! Eğer ben bu işi senin rızanı kazanmak için yapmışsam, başımızdaki sıkıntıyı uzaklaştır, diye yalvardı. Kaya biraz daha açıldı; fakat yine çıkılacak gibi değildi.

Üçüncü adam da;

• Allahım! Vaktiyle ben birçok işçi tuttum. Parasını almadan giden biri dışında hepsinin ücretini verdim. Ücretini almadan giden adamın parasını çalıştırdım. Bu paradan büyük bir servet türedi. Bir gün bu adam çıkageldi. Bana;
• Ey Allah kulu! Ücretimi ver, dedi. Ben de ona;
• Şu gördüğün develer, sığırlar, koyunlar ve köleler senin ücretinden türedi, de-dim. Adamcağız;
• Ey Allah kulu! Benimle alay etme, deyince, seninle alay etmiyorum, diye ce-vap verdim. Bunun üzerine o, geride bir tek şey bırakmadan hepsini önüne katıp götürdü.

Rabbim! Eğer bu işi sırf senin rızanı kazanmak için yapmışsam, içinde bulun-duğumuz sıkıntıdan bizi kurtar, diye yalvardı. Mağaranın ağzını tıkayan kaya iyice açıldı; onlar da çıkıp gittiler.” (Buhârî, “Büyû`” 98; Müslim, “Zikir” 100)

İşte aynen bunun gibi başımız sıkıştığında bile Allah’ımızın yüzümüze bakma-sını sağlayacak gönülden amellerimiz olmalı. Hedefimiz daima Allah’ın rızasını ka-zanmak olmalı.

“Andolsun, Yûsuf ve kardeşlerinde (hakikati arayıp) soranlar için ibretler vardır.” (Yûsuf, 12/7)

Yusuf suresinde Yusuf (a.s)’un hayatta karşılaştığı çeşitli sıkıntılardan, bunlara karşı göstermiş olduğu sabırdan ve sonuçta ulaştığı başarıdan bahsedilmektedir. Okuduğumuz ayette “Andolsun, Yûsuf ve kardeşlerinde (hakikati arayıp) soranlar için ibretler vardır” buyurularak “kıssaların en güzeli” (Yûsuf, 12/3) olan Yusuf (a.s) ve kar-deşlerinin kıssasında biz inananlar için faydalı öğütler ve önemli mesajlar verilmek-tedir. Öncelikle Yusuf (a.s)’un kıssasını kısaca hatırlayalım ve daha sonra da alınacak derslere temas etmeye çalışalım.

Yusuf (a.s), babasına rüyada on bir yıldız, güneş ve ayı gördüğünü, bunların kendisine boyun eğdiğini söylemişti. Babası da; “Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma. Yoksa sana tuzak kurarlar…” (Yûsuf, 12/4-5) diye Yusuf (a.s)’u uyarmıştı. Bu uyarıdan sonra olaylar şöyle gelişti: Yusuf (a.s)’un kardeşleri babalarının Yûsuf ve kardeşini (Bünyamin) kendilerinden daha fazla sevdiği gerekçesiyle Yusuf (a.s)’u öldürmeyi veya bir kuyuya atmayı planlamışlar, babalarına Yusuf’u bizimle gön-der gezsin, bize güven biz onu koruruz demişlerdi. Tertipledikleri gezide, kardeşler yapmış oldukları plan gereği Yusuf (a.s)’u kuyuya attılar. Akşamleyin de ağlayarak Yusuf’un sahte kan bulaştırılmış gömleğini babalarına getirdiler ve onu kurdun ye-diğini söylediler ancak Yakub (a.s) buna inanmadı… (Yûsuf,12/8- 18)

Bir kervan, kuyudan su alırken Yusuf’u bulup “Müjde! Müjde, İşte bir oğlan!” diye sevindiler ve bir ticaret malı olarak sakladılar. Onu ucuz bir fiyata, birkaç dirheme sat-tılar… Onu satın alan Mısırlı kişi hanımına dedi ki: “Ona iyi bak. Belki bize yararı dokunur veya onu evlat ediniriz.” İşte böylece biz Yûsuf’u o yere (Mısır’a) yerleştirdik ve ona (rüyadaki) olayların yorumunu öğretelim diye böyle yaptık… Olgunluk çağına erişince ona hikmet ve ilim verdik. İşte biz, iyi davrananları böyle mükâfatlandırırız.”

Evinde bulunduğu kadın (gönlünü ona kaptırıp) ondan arzuladığı şeyi elde etmek istedi ve kapıları kilitleyerek “Haydi gelsene!” dedi. O ise, “Allah’a sığınırım,çünkü o (kocan)… bana iyi baktı. Şüphesiz zalimler kurtuluşa eremezler” dedi. İki-si de kapıya koştular. Kadın Yûsuf’un gömleğini arkadan yırttı. Yûsuf, “O benden arzusunu elde etmek istedi” diye kendini savundu. Kadının ailesinden bir şahit de şöyle şahitlik etti: “Eğer onun gömleği önden yırtılmışsa, kadın doğru söyle-miştir, “Eğer gömleği arkadan yırtılmışsa kadın yalan söylemiştir. O (Yûsuf) ise, doğru söyleyenlerdendir. Kadının kocası Yûsuf’un gömleğinin arkadan yırtıldığını görünce dedi ki: “Şüphesiz bu, siz kadınların tuzağıdır. Şüphesiz sizin tuzağınız çok büyüktür. Şehirde bu dedikodu yayılınca kadın, mahallenin kadınlarını çağı-rıp ellerine birer bıçak verdi ve Yusuf’u karşılarına çıkardı. Kadınlar, onu görünce şaşkınlıkla ellerini kestiler, “Hâşâ! Allah için, bu bir insan değil, ancak şerefli bir melektir” dediler. Bunun üzerine kadın onlara dedi ki: “İşte bu, beni hakkında kınadığınız kimsedir. Andolsun, ben ondan murad almak istedim. Fakat o iffetin-den dolayı bundan kaçındı… Neticede Yusuf (a.s) suçsuz olmasına rağmen yine de zindana atıldı ve orada sıkıntılı olaylar yaşadı…

Bu sureden alınması gereken dersleri özetle şöyle sıralayabiliriz:

-Bu surede öncelikle sabretmenin ne denli önemli olduğuna işaret edilmektedir. Yusuf (a.s), yaşadığı sıkıntılar karşısında nasıl sabredip tüm iftira ve olumsuzluk-lardan kurtulduysa, Hz. Muhammed ve biz ümmetine, sabrettiğimiz takdirde Hz. Yûsuf’a verilmiş olan mükâfatın bir benzerinin verileceği hatırlatılmaktadır.

-Yusuf (a.s)’un kardeşlerinin sahte delil getirmeleri ve babaları Yakub (a.s)’un araştırmadan buna inanmaması bizler için örnek olmalıdır. Hucurât suresinde de belirtildiği gibi gelen haberleri hemen kabul etmek yerine doğruluğunu araştırmalı ve ona göre karar vermeliyiz (Hucurât, 49/6).

-Bir mümin her nerede olursa olsun her zaman inanan insana yakışır şekilde davranmalı ve İslam ahlakı üzere bulunmalıdır. Nasıl Yusuf (a.s) inancının gereği olarak doğru dürüst davrandı ve Rabbinin yasaklarından kaçındıysa, bizlerde her nerede olursak olalım ve şartlar ne kadar olumsuz olursa olsun aynı şekilde haram-lardan kaçınmalıyız. Kimse görmese de yüce Allah’ımızın bizi her an gözetlediğini düşünerek ona göre hareket etmeliyiz. Bu şuurla hareket ettiğimiz takdirde Rabbi-miz bizi başarıya ulaştıracaktır.

-Hiçbir olay karşısında kin ve nefret duymamalı ve müsamahalı davranmalıyız. Yusuf (a.s)’a çeşitli sıkıntılar, eziyetler vermelerine rağmen Hz. Yusuf’un kardeşleri-ne karşı kin ve düşmanlık beslememesi bize örnek olmalıdır. En yakınımızdan gelse bile sıkıntılara sabretmemiz ve onlara kin ve düşmanlık beslemememiz, hoşgörü ile muamele etmemiz Yusuf kıssasından alacağımız ibretlerden biridir. Çünkü sonuçta Yusuf (a.s) nasıl bu sabrı ve hoşgörüsüyle otuz yaşında Mısır’a sultan olduysa ve sonsuz saadete kavuştuysa bizler de kin ve nefretten uzak kalarak hoşgörüyle hem dünya hem de ahirette mutluluğa ulaşabiliriz.

“Şüphesiz Yûnus da peygamberlerdendi. Hani o kaçıp yüklü gemiye binmişti. Gemidekilerle kur’a çekmiş ve kaybedenlerden olmuştu. Böylece,

Yûnus kendini kınayıp dururken balık onu yuttu. Eğer o, Allah’ı tespih edip yüceltenlerden olmasaydı, mutlaka insanların diriltileceği güne kadar balığın karnında kalırdı. Derken biz onu hasta bir hâlde sahile attık. Üzerine geniş yapraklı bir ağaç bitirdik. Biz onu yüz bin, yahut daha fazla insana peygamber olarak gönderdik. Nihayet onlar iman ettiler. Biz de onları bir süreye kadar geçindirdik.” (Sâffât, 37/139-148)

Konumuz olan âyetlerde; Kur’an-ı Kerim’de altı yerde (Nisâ, 4/163; En’âm, 6/86;

Yûnus, 10/98; Enbiyâ, 21/87-88; Kalem, 68/48-50) anılan Yunus (a.s)’un; tebliğinin baş-langıcında halkının kendisine inanmamasına kızarak ülkesinden ayrıldıktan sonra başına gelenler hakkında kısa bilgiler yer almaktadır.

Yüce Allah, Hz. Yûnus’u, Irak’taki Musul toprağında bulunan zalim, puta tapan ve nüfusu yüz bini aşkın “Ninova” halkına Peygamber olarak gönderdi. Hz. Yûnus (a.s), halkını Allah’a inanmaya davet etti. Bu davete otuz üç yıl devam etti. Halktan kendisine yalnızca iki kişi iman etti. Halkının inanmayışı Hz. Yunus’un zoruna gitti.

Bir gemiye binerek kızgınlıkla Ninova’yı terk etti. Allah’ın emri gelmeden Ninova’yı terk etmesi bir peygamber için acelecilik ve sabırsızlıktı.

Yunus (a.s)’un bindiği gemide bulunan yolcularla kendi arasında Kur’an-ı Kerim’de açıklanmayan bir sebepten dolayı denize atılmak üzere kur’a çekildi. Bazı rivayetlere göre Yunus (a.s) kura çekilmeden gönüllü olarak denize atılmayı istedi. Fakat gemidekiler kabul etmedi. Sonuçta çekilen kura Yunus (a.s)’a çıktı ve kendisi denize atladı.

Yunus (a.s) bu arada hatasını anlamıştı. Fakat işi daha da çetinleşti. Bir balık onu yutuverdi. Artık Yunus, balığın karnında, karanlıklar içinde, pek üzgün olarak Rabbine hâlini şöyle arz etti:

“Senden başka hiçbir ilâh yoktur. Seni eksikliklerden uzak tutarım. Ben gerçekten (nef-sine) zulmedenlerden oldum.”

Yunus (a.s)’un bu duasında içtenlik vardı. Cevabını Allah’tan aldı:

“Biz de duasını kabul ettik ve kendisini kederden kurtardık. İşte biz müminleri böyle kurtarırız.”

İnsanın sıkıntıdan kurtulması ve umduğuna kavuşması için gerekenler; iman ve Allah’a sığınma, iman ve gereğini yapmadır.

İşte okuduğumuz ayetlerde Kur’an bize bunu örnek ve ibret olarak şöyle bildir-mektedir:

“Eğer o, Allah’ı tesbih edip yüceltenlerden olmasaydı, mutlaka insanların diriltileceği güne kadar balığın karnında kalırdı.”

Yunus (a.s), Allah’ı anışı, hatasını anlayışı ve Allah’a dayanışı sayesinde balığın karnından kurtuluverdi. Bu, kendisi için büyük bir nimet ve rahmetti.

Görüldüğü üzere Allah Teâlâ, peygamberlerini başlarına gelen olağan dışı olay-larla eğitmiş, zorlu geçecek bir tevhid mücadelesine hazırlamıştı. Hz. Yûnus’un büyük bir balık, muhtemelen bir balina aracılığıyla boğulmaktan kurtulması da mûcizevî bir olaydı.

“Derken biz onu hasta bir hâlde sahile attık.”

Yunus, balığın karnından sahile çıktığında hâlsizdi. Vücudu pelteleşmişti. Sıcak bir bölgedeydi. Derken Allah O’na bir başka nimetini ikram etti.

“Üzerine geniş yapraklı bir ağaç bitirdik.” (Sâffât, 37/146)

Yunus (a.s) kısa zamanda sağlığına kavuştu. Bundan sonra da halkını iman etme-ye davete devam etti. Sonunda ona iman ettiler.

“Nihayet onlar iman ettiler. Biz de onları bir süreye kadar geçindirdik.” (Sâffât, 37/148) Yunus (a.s)’un milleti, ümitsizlik hâlinde tövbe ve imanı Allah katında kabul edilen tek milletti. Bu gerçekten büyük bir nimetti. Allah, bu hususu Kur’an’da şöyle anlatmaktadır:

“Yunus’un kavminden başka, keşke (azabı görmeden) iman edip, imanı kendisine fay-da veren bir tek memleket halkı olsaydı! (Yunus’un kavmi) iman edince, dünya hayatında (sürüklenebilecekleri) rezillik azabını onlardan uzaklaştırmış ve onları belli bir zamana kadar yararlandırmıştık.”

Yunus (a.s)’un milleti, inanmayanların başına gelen helâkin emarelerini görür görmez, tövbe edip peygamberlerine inanmaları neticesinde yeis hâlindeki imanları kabul görmüştü. Onlara da bu, ün kalmıştı.

Selam Yunus (a.s)’a ve ona tabi olanlara olsun…

“Bir de üzerine, sahte bir kan bulaştırılmış gömleğini getirdiler. Yakub dedi ki: Hayır! Nefisleriniz sizi aldatıp böyle bir işe sürükledi. Artık bana düşen, güzel bir sabırdır. Anlattıklarınıza karşı yardımı istenilecek de ancak Allah’tır.” (Yûsuf, 12/18)

Hz. İbrahim’in oğlu Hz. İshak’ın oğlu olan Hz. Yakup, Kur’an’da birçok ayette zikredilen kutlu bir peygamberdir. Lakabı İsrail’dir. İsrail Allah’ın kulu demekti. Doğumu ve peygamberliği önceden müjdelenendi.

“ … Ona (Sâre’ye) İshak’ı müjdeledik; İshak’ın arkasından da Yakûb’u.” (Hûd, 11/71) Bu müjdede bir teselli anlamı vardı. Çünkü İbrahim (a.s) ve Sâre Babil’den çıkarılmışlardı.

“İbrahim, onları da onların taptıklarını da terk edince, ona İshak ile Yakup’u bağışladık ve her birini peygamber yaptık. Onlara rahmetimizden bağışta bulunduk. Onlar için yüce bir doğruluk dili var ettik (güzel bir söz ile anılmalarını temin ettik).”

Yakup kendisine vahiy indirilenlerdendi (Nisa, 4/163).

Hz. Yusuf’un da babası olan Hz. Yakup, ömrü boyunca ihlas sahibi, güçlü, ba-siretli ve seçkin kişiliği, bitmeyen sabrı ile (Yûsuf, 12/83; Sâd, 38/45-46) müminlerin şevkle örnek almaları gereken bir ahlak sergilemiştir.

Yüce Rabbimiz, her ayeti hikmetlerle dolu olan Kur’an’da geçmiş peygamberle-rimizin hayatlarından bölümler bildirerek, tüm kullarına büyük bir lütufta bulun-muştur. Peygamberlerimizin içinde bulundukları ortamları derin şekilde tefekkür etmeye ve sergiledikleri üstün ahlakı örnek almaya vesile olan peygamber kıssaları, bizlere bu kutlu şahısları tanıtan, Rabbimizden indirilmiş birer rahmettir. Peygam-berlerimizin müminler için güzel örneklerle dolu olan bu kıssalarından biri de Hz. Yakup kıssasıdır.

Üstün ahlakı, aklı, ihlası ile birçok ayette zikredilen Hz. Yakup, gösterdiği tevek-kül ile müminlere rehber olan bir hidayet önderi olmuştur.

Yakup (a.s) da diğer peygamberler gibi insanları Allah’a inanmaya ve O’na ibadet etmeye çağırdı. Kendisi bu yolda fevkalade örnek bir hayat yaşadı.

Kur’an-ı Kerim’de bildirildiğine göre, Yakup (a.s), İbrahim (a.s)’in yaptığı gibi, ruhunu teslim etmeden önce, çocuklarına vasiyette bulundu:

“O zaman (Yakup), oğullarına; ‘Benden sonra kime ibadet edeceksiniz?’ demişti. (On-lar da); ‘Senin ilâhına ve ataların İbrahim, İsmail ve İshak’ın ilâhı olan tek bir ilâha ibadet edeceğiz; bizler O’na boyun eğmiş müslümanlarız,” dediler.”

Hz. Yakup’un 12 oğlundan biri olan Hz. Yusuf, yaşadığı her olayın hayır olduğu-nu bilerek, olaylar karşısında güzel bir ahlak göstermiş olan peygamberlerimizden biridir. Ancak kendisine yakın olan küçük kardeşi hariç, diğer kardeşleri imanı kav-rayamamış oldukları için Hz. Yusuf’a karşı zalim bir tuzak kurmuşlardır. Bu tuzak neticesinde ise Hz. Yakup da Hz. Yusuf gibi son derece tevekküllü bir ahlak sergile-miştir. Yusuf’un hasretiyle yıllarca sessiz sessiz inleyen, sonunda gözlerine ak inen, hüznünü içinde gizleyen, şikâyetini sadece Allah’a ileten, ancak bir an bile ümidini yitirmeyen Hz. Yakup, güzel bir örnek sergilemiş, son derece itidalli ve sabırlı dav-ranarak Allah’a dönüp yönelmiş ve sabırla Allah’tan yardım istemiş, yakın bir gele-cekte Hz. Yusuf’un kendisine kavuşacağı umudunu asla kaybetmemiştir.

“… Artık bana düşen, güzel bir sabırdır. Anlattıklarınıza karşı yardımı istenilecek de ancak Allah’tır.”

Ümit etmek, müminlerin önemli bir vasfı, kişinin imanının da bir göstergesidir. Samimi iman sahibi bir mümin; her olayın yalnızca Allah’ın dilemesi ile gerçek-leştiğini bildiği için hiçbir konuda üzüntüye, karamsarlığa ve ümitsizliğe düşmez. Allah’ın müminlerin dualarına icabet ettiğinin şuurunda olduğu için, en kötü gö-rünen bir olayın bile imtihan ortamının bir parçası olduğundan ve müminler için mutlaka hayra dönüşeceğinden kuşku duymaz.

Hz. Yakup da, bu sırrın, yani her şeyin Allah tarafından yaratıldığının ve mü-minler için hayırlı olduğunun bilincinde olduğu için üstün bir ahlak sergilemiştir. Nitekim bu durum Kuran’da şöyle haber verilmiştir:

“Ey oğullarım! Gidin Yûsuf’u ve kardeşini araştırın. Allah’ın rahmetinden ümit kes-meyin. Çünkü kâfirler topluluğundan başkası Allah’ın rahmetinden ümidini kesmez.”

(Yûsuf, 12/87)

Hz. Yakup, oğullarının Hz. Yusuf’u bulacaklarına dair umudunu hiç yitirmemiş ve onlara Allah’ın rahmetinden umut kesmemelerini öğütlemiştir. Çünkü Allah’ın rahmetinden umut kesmek, Müslümanlara değil, inkâr edenlere ait bir ruh hâlidir. Hz. Yakup’un bu öğüdü de göstermektedir ki, şartlar ne kadar imkânsız gibi görü-nürse görünsün Allah’tan ümit asla kesilmemelidir.

Selam Yakup (a.s)’a ve ona tabi olanlara olsun…

“Andolsun biz, ‘Allah’a kulluk edin’ diye (uyarması için) Semûd kavmine, kardeşleri Salih’i peygamber olarak göndermiştik. Bir de ne görsün, onlar birbiriyle çekişen iki grup olmuşlar.” (Neml, 27/45)

Hz. Salih, Şam ile Hicaz arasında bir yurt olan Hicr ashabına gönderilmiştir.

Burada yaşayan milletin adı Semud diğer adı ise “Ashabu’l-Hicr” (Hicr Halkı) idi.

Semûd milleti, kayaları oymuş, tepelere saraylar kurmuştu. Ovalara inmiş, köşk-ler dizmişti. Taş oymacılığının en şaheser örneklerini sunmuştu. Ayrıca bol servet-lere, parlak ve göz alıcı bahçelere ve akarsulara da sahiptiler. Ancak tevhid inancını unutup Allah’a ortak koşmuşlar, kendi elleriyle yaptıkları putlara tapar hâle gelmiş-lerdi (A’râf, 7/74; Şuara, 26/146-152).

Salih (a.s) onlara Allah’ın nimetlerini hatırlatarak kurtuluş ve saadet yolunu gös-terdi. Putlara tapmayı engellemeye çalıştı.

“Ben size gönderilmiş güvenilir bir peygamberim.”

“Öyle ise Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin!”

“Buna karşılık sizden hiçbir ücret istemiyorum. Benim ücretim ancak âlemlerin Rabbi olan Allah’a aittir.” (Şuara, 26/143-145)

“Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin O’ndan başka hiçbir ilâhınız yok. O, sizi yer-yüzünden (topraktan) yarattı ve sizi oranın imarında görevli (ve buna donanımlı) kıldı. Öyle ise O’ndan bağışlanma dileyin; sonra da O’na tövbe edin. Şüphesiz Rabbim yakındır ve dualara cevap verendir.” (Hûd, 11/64) diyordu.

Ancak insanların çoğu Hz. Salih’in kendilerine verdiği tüm öğütlere yüz çevi-rerek onu yalanladılar, onu sihirbaz olmakla itham ettiler. Babalarının dinini terk etmek istemediklerini belirterek, kıyamet ve hesap günü olacağı düşüncesini de reddederek onunla alay etmeye, yurtlarından kovmaya çalıştılar. 26/153-154; Kamer, 54/24-25).

Bunun üzerine Hz. Salih şöyle dedi:

“Andolsun, ben size Rabbimin vahyettiklerini tebliğ ettim ve size nasihatte bulundum. Fakat siz nasihat edenleri sevmiyorsunuz.” (A’râf, 7/79)

Hz. Salih kavmini hak yola yöneltebilmek için ciddi bir mücadele verdi. Ancak Hz. Salih’in uyarılarına aldırış etmeyen Semûd milleti sapıklıklar içinde yüzmeye devam etti. Üstelik bir de, Hz. Salih (a.s)’ten, kendisinin doğruluğuna tanıklık ede-cek bir mucize getirmesini istediler. O da, onlara “deve mucizesini” getirdi. Mucize olarak getirilen devede, Hz. Salih (a.s)’in doğruluğunu gösteren birçok büyük ala-metler vardı. Çünkü deve, sert bir kayanın içinden çıkmıştı. Kayanın nasıl yarıldığı-nı ve içinden hamile bir devenin çıktığını gözleriyle görmüşlerdi. İstedikleri mucize gelmişti. Şaştılar. Salih’i aciz bırakmak istemişlerdi, kendileri aciz kaldılar. Ancak bu mucize inanmalarına yetmedi. Salih (a.s), milletinden devenin serbestçe otlaması-nın teminini ve kendi sularından ona su vermelerini de istedi. Aksi halde Allah’ın azabının kendilerine geleceğini söyledi (Hûd, 11/64; Şuara, 26/155-156; Şems, 91/11-15).

Bütün bunlara rağmen nasihat kabul etmeyen, isyan ile taşkınlığın gözlerini kör ettiği, Allah’ın davetini kabul etmekten kaçıp kulaklarını sağır kıldığı zorbalar, de-veyi öldürmekten başka bir şey düşünmüyorlar ve çabucak onu boğazlamak istiyor-lardı. Nitekim bu durum Kur’an-ı Kerim’de şöyle anlatılmaktadır:

“Nihayet deveyi kestiler, Rablerinin emrine karşı geldiler ve ‘Ey Salih! Sen eğer (dediğin gibi) peygamberlerden isen, haydi bizi tehdit ettiğin azabı getir’ dediler. Derken, onları o kuvvetli sarsıntı yakaladı da yurtlarında yüzüstü hareketsiz çöke kaldılar.” (A’râf, 7/77-78)

“Zulmedenleri o korkunç uğultulu ses yakaladı da yurtlarında diz üstü çöke kaldılar. Sanki orada hiç yaşamamışlardı. Biliniz ki Semûd kavmi Rablerini inkâr etti. (Yine) biliniz ki Semûd kavmi Allah’ın rahmetinden uzaklaştı.” (Hûd, 11/67-68)

Evet, Semûd milletini bir çığlık alıp götürdü. Fakat Salih’e inananlar kurtulmuştu. “(Helâk) emrimiz geldiğinde Salih’i ve beraberindeki iman etmiş olanları tarafımızdan bir rahmetle helâkten ve o günün rezilliğinden kurtardık. Şüphesiz Rabbin mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Hûd, 11/66; ayrıca bk. Fussılet, 41/16-17)

Semûd milletinden geriye kalan ise harabe bir şehir, çökmüş evler, alınacak ders ve ibretler…

Selam Salih (a.s)’a ve ona tabi olanlara olsun…

“Eğer siz ona (Peygamber’e) yardım etmezseniz, (biliyorsunuz ki) inkâr edenler onu iki kişiden biri olarak (Mekke’den) çıkardıkları zaman, ona bizzat Allah yardım etmişti. Hani onlar mağarada bulunuyorlardı. Hani o arkadaşına, ‘üzülme, çünkü Allah bizimle beraber’ diyordu. Allah da onun üzerine güven duygusu ve huzur indirmiş, sizin kendilerini görmediğiniz birtakım ordularla onu desteklemiş, böylece inkâr edenlerin sözünü alçaltmıştı. Allah’ın sözü ise en yücedir. Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe, 9/40)

Müşriklerin, Müslümanlara verdiği sıkıntıların bitmek tükenmek bilmemesi üzerine Allah’ın izniyle Peygamberimiz, müminlere onlar için en uygun yer olan Medine’ye hicreti emretti. Bunun üzerine Müslümanlar, gruplar hâlinde Medine’ye hicret etmeye başladılar. Fakat Kureyşliler bu durumdan çok rahatsız oldu. Çünkü Medine’de Müslümanların güçlü bir birliktelik oluşturacağını biliyorlardı. Medine, Mekke ile Şam yolu üzerindeydi ve Mekke’nin ileride ticari yönden zayıflamasına neden olabilirdi. Bu sebeple bütün kabilelerden kuvvetli gençler seçilerek bir çete oluşturuldu ve Hz. Peygamber’i öldürmeye, Allah Resulü’nün evde olduğu bir gece saldırıya geçmeye karar verdiler. Ancak Hz. Allah, müşriklerin bu kararını Resulüne bildirdi ve hicret etmesi emrini verdi. Ayeti kerimede bu olay şöyle anlatılmaktadır:

“Hani kâfirler seni tutuklamak veya öldürmek, ya da (Mekke’den) çıkarmak için tuzak kuruyorlardı. Onlar tuzak kuruyorlar. Allah da tuzak kuruyordu. Allah, tuzak kuranların en hayırlısıdır.”

Efendimiz, Hz. Ebubekir’e uğrayıp hicret için hazırlık yapmasını söyledi. Kendi-sine bırakılan emanetleri sahiplerine vermesi için Hz. Ali’ye bıraktı ve geceleyin ken-di yatağına onu yatırarak evinden çıktı. Hz. Ebubekir ile buluşup beraber Mekke’yi terk edip Sevr dağına doğru yola koyuldular.

Sevr dağı, Mekke’nin güneyinde beş km. uzaklıktadır. Sevr oluşmakta ve burada irili ufaklı pek çok mağara bulunmaktadır

Bu sebeple işte bu ayette, bu mağarada Resûlullah’ın saklandığı ve bu esnada yanında sadece bir arkadaşının bulunduğu onun da düşmanın takibinden büyük endişe duyduğu, ama Hz. Peygamber’in Allah’ın yardım edeceğine güvenerek me-tanetini koruduğu hatırlatılmaktadır. Âyette adı geçmemekle beraber tarihî bilgiler bu kişinin Hz. Ebûbekir olduğunu kesin biçimde ortaya koymaktadır. Konuyla ilgili güvenilir rivayetler, Hz. Ebûbekir’in bu yolculukta ve özellikle sığındıkları mağarada geçirdikleri üç gün boyunca Resûlullah’ın üzerine titreyen davranışlarıyla ona olan bağlılığının ne kadar içten olduğunu göstermektedir. İşte Kur’an’ın Hz. Ebubekir’in Hz. Peygamber’e olan bu eşsiz sadakatini dolaylı olarak övmesi onun İslamî litera-türde “yâr-ı gâr (Resûlullah’ın mağaradaki can yoldaşı)” diye anılmasını sağlamıştır.

Bununla birlikte âyette, Hz. Ebûbekir gibi mutlak teslimiyet sahibi ve yüce Allah’ın her şeye kadir olduğuna yürekten inanmış bir kişinin bile ümitsizliğe veya endişeye kapıldığı fevkalâde kritik bir durumda resulüne güven duygusu veren ve ona umulmadık destekler sağlayan Cenâb-ı Allah’ın bu defa da yine başarı nasip ede-ceğinden kimsenin kuşku duymaması gerektiği hatırlatılmaktadır. Aynı âyette, bir taraftan Allah’ın sözünün yani İslam mesajının hep en yüce kalacağı ve inkârcıların iddialarının eninde sonunda boşa çıkacağı müjdesi verilerek İslam meşalesinin söndürülebileceği endişesine mahal bulunmadığının altı çizilmiş, diğer taraftan da iman mücadelesinde asla gevşek davranmaksızın sorumluluk bilincinin daima zin-de tutulması için çağrıda bulunulmuştur. Bu iki husus, İslamiyet’te Allah’a dayanıp güvenme ruhunu hiç kaybetmeksizin kul planında herkesin üzerine düşeni yapma-sı ve bu dengenin daima korunması gerektiğine dikkat çekme açısından oldukça manidardır. “Allah’ın sözü” diye çevirdiğimiz “kelimetullah” tamlamasına, “Allah’ın dini, birliği, kelime-i tevhîd” (Taberî, X, 137), “O’nun İslam’a çağrısı” (Zemahşerî, II,152-gibi manalar da verilmiş

Sevr mağarasında üç gün geçtikten, Mekkelilerin arama ve kontrol çabaları boşa çıktıktan sonra Hz. Peygamber ve aziz dostu, dördüncü günün sabahı Medine top-raklarına doğru yola koyuldu. Hicret olayında en zor anlar Sevr mağarasında ya-şanmıştı. Hz. Peygamber’in Mekke’den çıkarken yatağına Hz. Ali’yi yatırması, Hz. Ebubekirle önce Medine yönüne değil güney istikametine gitmeleri ve hemen yola düşmeyip bir mağarada geçici olarak saklanmaları, gerektiğinde düşmanı şaşırtma taktiklerine başvurma ve can güvenliği için mümkün olan önlemleri alma açısından dikkate şayan birer çabadır.

Allah’ın Peygamberi sıfatıyla O’nun himayesinde olduğunu bilen Resûlullah’ın dahi insan olarak elinden gelen tedbirleri eksiksiz alması, zafere ve başarıya ulaşmak isteyen müminler için önemli bir örnektir. Âyet bu hususların tasvirine girmeksizin sadece mağaraya sığınma figürüne değinmiş, böylece tarihî araştırmalardan yararla-narak konunun bu yönü üzerinde düşünmeye dolaylı bir çağrıda bulunmuş, buna karşılık Hz. Peygamber’in beşerî tedbirlerin tükendiği yerde Allah’a olan güvenin yitirilmemesi gerektiğini gösteren örnek tutumuna açık bir biçimde yer verip imanlı bir insan için Allah’ın yardımından ümit kesmenin söz konusu olmayacağı ve Allah dilerse umulmadık yollarla başarı ve zaferin gerçekleşeceğini hatırlatmıştır (Kur’an Yolu, III, 11-14).

“Şüphesiz biz Nûh’u, kavmine, ‘Kendilerine elem dolu bir azap gelmeden önce kavmini uyar’ diye peygamber olarak gönderdik. Nûh, şöyle dedi: ‘Ey kavmim! Şüphesiz, ben sizin için apaçık bir uyarıcıyım. Allah’a ibadet edin. O’na karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin ki sizin günahlarınızı bağışlasın ve sizi belli bir vakte kadar ertelesin. Şüphesiz, Allah’ın belirlediği vakit gelince ertelenmez. Keşke bilseydiniz.’ Nûh, şöyle dedi:

‘Ey Rabbim! Gerçekten ben kavmimi gece gündüz (imana) davet ettim. Fakat benim davetim ancak onların kaçışını artırdı. Kuşkusuz sen onları bağışlayasın diye kendilerini her davet edişimde parmaklarını kulaklarına tıkadılar, elbiselerine büründüler, inanmamakta direndiler ve büyük bir kibir gösterdiler.’” (Nuh, 71/1-7)

Bu ayeti kerimelerde Hz. Nûh’un, kendisinden önce gelen birçok peygamber gibi

halkının ileri gelenlerini İslam’a davet ettiği, ancak onların inanmadığı anlatılmak-tadır. Ayrıca halkın kendilerini felakete sürükleyen kimselere tabi olduklarını ifade buyurarak onların servet ve evlatlarıyla övünen kimselere tabi olmalarını Cenab-ı Hakk’a şikayet etmektedir. Ayetlerde sadece dünyevî nimet ve ikballere önem ver- menin uzun vadede mutlaka manevî değerleri yok edip toplumun temel dokusunu tahrip edeceği gerçeğine de ayrıca vurgu yapılmaktadır.

Peygamberlerin ve onların varisi olan âlimlerin görevi, üzerlerine düşen davet görevini eksiksiz yapmaktır. Nitekim Hz. Nûh’un gece gündüz demeden bütün gücüyle halkının kurtuluşu için çalıştığı, böylece sorumluluğunu yerine getirdiği bildirilmektedir. İnsanların bu daveti kabule yönelmesi ise Allah’ın hidayet etme-sine bağlıdır. Hz. Nuh’un, oğlu ve hanımının iman etmelerini sağlayamaması, Pey-gamberimizin amcası Ebu Talib’e iman ettirmede muvaffak olamaması bunun en güzel delilidir. Hidayet ve dalalet, Allah Teâlâ’nın elindedir. İmanı olmayanı veya imanının gereklerini yerine getirmeyeni Peygamber dâhil kimse kurtaramaz. Zira Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: “Kimi ameli geri bırakırsa, nesebi onu (ahirette) öne geçirmez.” Bu nedenle halkımız arasında yaygın olan “ben hoca oğluyum, ben hacı oğluyum” gibi sözler yersiz laflardır. Peygamberimiz (s.a.s) kızı Fatıma’ya şöyle seslenmiştir:

“Ey Muhammed’in kızı Fatıma! Kendini ateşten koru. Ben Allah katında sizin için hiçbir şey yapamam.”

Ayeti kerimelerde, insanlar iman ederlerse; mutlu ve huzurlu olarak yaşayıp öle-cekleri, ama iman etmezlerse mutsuz ve huzursuz yaşayacakları, nihayet hayatları-nın da felaketlerle son bulacağı anlatılmaktadır. İman ne kadar toplumun huzur ve esenliğinin kaynağı ise işlenen günahlar da o kadar huzur ortamının gerilemesine sebeptir. Nitekim Allah Teala şöyle buyurmuştur:

“(O) ülkelerin halkı inanıp (Allah’ın azabından) korunsalardı, elbette üzerlerine gök-ten ve yerden bolluklar açardık; fakat yalanladılar, biz de onları kazandıklarıyla yakala-dık.”

Hz. Nûh’un, şartlara ve kişilerin özelliklerine göre tebliğlerini açıktan veya gizli olarak sürdürdüğü bildirilmekte, böylece de irşat ve tebliğde bulunan Müslüman-ların bu farklı davet ve tebliğ metotlarını kullanabileceklerine işaret edilmektedir.

Ayrıca tebliğde muhatabı ikna ve ilzam için çeşitli deliller getirilmesi de öğre-tilmektedir. Nitekim Hz. Nûh, Allah’ın insanı aşama aşama yaratarak mükemmel bir varlık hâline getirdiğini hatırlatıp insanın O’na minnettar olması, varlığını ve birliğini tanıyıp kulluk etmek suretiyle minnet ve şükrünü göstermesi gerektiğini ifade etmiştir.

“Allah, ‘onu (asanı) yere at ey Musa!’ dedi. Musâ da onu (asasını) attı. Bir de ne görsün o, hızla akan bir yılan olmuş!” (Tâ-hâ, 20/19-20)

“(Firavun’un imana yanaşmaması üzerine) Musa’ya, ‘Kullarımı

(İsrailoğullarını) geceleyin (Mısır’dan) yürütüp çıkar. Yakalanmaktan korkmaksızın, endişe etmeksizin onlara denizde kuru bir yol aç’ diye vahyettik. Bunun üzerine Firavun askerleriyle birlikte onların peşine düştü de, deniz onları görülmedik bir şekilde kuşatıp yuttu.” (Tâ-hâ, 20/77-78)

Kur’an-ı Kerim’in en büyük özelliklerinden birisi, geçmiş kavim ve peygamber-lerin ibretli olaylarından haber vermesidir. Allah Teâlâ, insanlara seçilmiş örnek-ler olarak gönderdiği peygamberlerini hiçbir zaman kendi başlarına bırakmamıştır. Onları daima kontrol altında tutarak bedenî tehlikelerden koruduğu gibi, yaymakla görevli bulundukları ilahî mesajın anlatılması konusunda da sonsuz kudretiyle da-ima desteklemiştir. Bu bağlamda peygamberlere bahşedilen ilahî desteklerden biri de mucizelerdir.

Hz. Musa (a.s)’nın, sihirbazlar karşısında asasının yılan şekline dönüşmesi ve iman edenlerle birlikte denizde açılan yoldan geçerek Firavun’dan kurtarılması, Kur’an-ı Kerim’de anlatılan ilginç hadiselerden biridir. Bu olay Kur’an’da şöyle an-latılmaktadır:

Hz. Musa (a.s)’nın tevhid dinini anlatmaya başlamasıyla birlikte saltanatına za-rar geleceğini düşünen Firavun, Hz. Musa (a.s)’ya verilen mucizeleri sihir olduğu iddiasıyla inkâr eder. Firavun daha da ileri giderek Hz. Musa (a.s)’ya, “sihrin ile bizi yurdumuzdan çıkarmak için mi geldin? Biz de mutlaka sana karşı onun gibi bir sihir yapacağız” der ve bunun için bir buluşma vakti belirlemesini ister (Tâ-hâ, 20/56–58). Hz. Musa, halkın en kalabalık olduğu zaman olan bayram gününün kuşluk vaktine randevu verir. Hz. Musa ile sihirbazlar o vakitte kozlarını paylaşmak üzere buluşurlar. Sihirbazlar gururla ortaya çıktıklarında Hz. Musa, önce onların maharetlerini ortaya koymalarına müsaade eder. Bunun üzerine onlar sihirlerini or-taya koyarlar. Sihrin etkisi ile ipleri ve değnekleri, Hz. Musa’ya doğru hızla sürünen birer yılan gibi görünür (Tâ-hâ, 20/59, 65-66; ayrıca bk. Yûnus, 10/79-92). Musa, oracıkta endişelenince Cenâb-ı Hak imdadına yetişir ve şöyle buyurur:

“Korkma (ey Musa!). Çünkü sensin en üstün olan. Sağ elindekini (değneğini) at ki, onların yaptıklarını yutsun. Şüphesiz yaptıkları bir sihirbaz hilesidir. Sihirbaz ise nereye varsa kurtuluşa eremez.” (Tâ-hâ, 20/68-69)

Hz. Musa (a.s) değneğini bırakınca, onların sihirlerini yutan bir yılan hâline dö-nüşüverir. Bu mucize karşısında sihirbazlar imana gelirler (Tâ-hâ, 20/70). Sihir-bazların iman edip Hz. Musa’nın safına geçtiklerini gören Firavun ise kızgınlıktan küplere biner ve şöyle der:

“Demek, ben size izin vermeden önce ona (Musa’ya) inandınız ha! Şüphe yok, o size sihri öğreten büyüğünüzdür. Şimdi andolsun sizin ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim ve mutlaka sizi hurma dallarına asacağım. Hangimizin azabı daha şiddetli ve daha kalıcıymış, mutlaka iyice göreceksiniz.” (Tâ-hâ, 20/71)

Firavun bu sözleri ile etrafa ne kadar dehşet salmak istese de, Musa’nın Rabbi’ne iman eden sihirbazlar bu korkuya aldırış etmeksizin, “Şüphesiz ki biz, günahlarımı-zı ve bize zorla yaptırdığın sihri affetmesi için Rabbimize inandık. Allah’ın vereceği mükâfat daha hayırlı, azabı ise daha kalıcıdır” diyerek imandaki kararlılıklarını or-taya koyarlar (Tâ-hâ, 20/72-73).

Firavun’un imana yanaşmaması üzerine Allah Teâlâ, Hz. Musa’ya, İsrailoğulla-rından kendisine iman eden kullarını geceleyin korkusuzca Mısır’dan çıkarmasını ve onlara denizde kuru bir yol açmasını bildirdi. Hz. Musa da öyle yaptı. Sonuçta Cenâb-ı Hak, denizde açılan kupkuru yoldan inananları karşıya geçirip Firavun’dan kurtardı. Firavun ise müminlere saldırmak için askerleriyle birlikte onları takibe koyuldu. Tabi ki hep birlikte boğulup gittiler (Tâ-hâ, 20/77-78; Yûnus, 10/90). Fi-ravun boğulma anında, “İsrailoğullarının iman etmiş olduğu Allah’tan başka hiçbir ilah olmadığına inandım. Ben de müslümanlardanım” diyerek Allah’a teslimiyetini ifade etti. Ne var ki Allah, ümitsizlik hâlinde zuhur eden ve manevi cebir altındaki iradeden kaynaklanan bu imanı kabul etmediğini haber verdi. Şöyle ki:

“Şimdi mi (iman ettin)? Oysa daha önce isyan etmiş ve bozgunculardan olmuştun. Biz de bugün arkandan geleceklere ibret olması için senin bedenini koruyacağız. Çünkü insan-lardan birçoğu ayetlerimizden gerçekten habersizdir.” (Yûnus, 10/91-92)

Görüldüğü gibi yüce Allah, yolunda yürüyen ve kendi uğrunda çalışanları, çe-şitli sıkıntılarla imtihan etse de, sadece ebedî mükâfata aday etmekle kalmaz, onları en sonunda sıkıntılarından ve düşmanlarından da kurtarır. Düşmanlarını ise, önce mühlet verse de en sonunda amansız şekilde cezalandırır. Ümitsizlik hâlinde ortaya konan imanı da kabul etmez. Çünkü ümitsizlik hâlinde irade manevi bir zorlama al-tına girmiş durumdadır. Hâlbuki iman serbest irade işidir. Kişi, ancak hür iradesiyle Allah’a iman ettiği takdirde imanı kabul edilecektir.

“Onu (bebek Musa’yı) sandığın içine koy ve denize (Nil’e) bırak ki, deniz onu kıyıya atsın da kendisini, hem bana düşman, hem de ona düşman olan birisi (Firavun) alsın. Sana da, ey Musa, sevilesin ve gözetimimizde yetiştirilesin diye tarafımızdan bir sevgi bırakmıştım.” (Tâ-hâ, 20/39)

Allah’ın dininin tebliğ görevlisi olan peygamberler, peygamberlik öncesinde ve peygamberlik dönemlerinde yüce Yaratıcının özel gözetimi altında itina ile korun-muşlardır. Bu konudaki ilginç örneklerden birisi, Kur’an’da kavmiyle olan ilişkile-rinden sıkça söz edilen Hz. Musa’ya aittir. Şöyle ki:

Rivayetlere göre, Firavun Hz. Musa’nın doğumuna tesadüf eden yılda korkunç bir rüya görür. Yorumcular tarafından bu rüya, “o sene doğacak bebeklerden biri-nin, ileride Firavun’un saltanatına son vereceği” şeklinde yorumlanır. Bunun üze-rine Firavun, saltanatına son verecek bebeğin hangisi olduğunu bilemediği için, o sene içerisinde doğan bütün bebeklerin toplatılıp öldürülmesini emreder. Böyle de uygulanır. Ancak Allah Teâlâ, Hz. Musa’nın annesine, bebek Musa’yı bir sandık içe-risine koyarak Nil nehrine atmasını ilham eder (Tâ-hâ, 20/38).

Yukarıda verilen ayetlerde açıkça belirtildiği gibi, Hz. Musa’nın annesi, ciğerpare yavrusunu Allah’a havale ederek bir sandığın içerisine yerleştirip nehre bırakır. Allah Teâlâ tarafından çizilen senaryo gereği, nehre atılan sandık kıyıya vurur. Firavun’un adamları bu sandığı bulup saraya götürürler. Sarayda açılan sandığın içerisinde bir de ne görsünler, sevimli mi sevimli bir bebek… Allah Teâlâ bu bebeğe, Firavun ailesinin, onu sevip alıkoyacakları, sonra da büyütüp besleyecekleri bir sevgi ve gü-zellik bahşetmiştir (Tâ-hâ, 20/39). Bu sevgiyle Firavun ve eşi, bebek Musa’yı sarayda büyütüp yetiştirmeye karar verirler. Öte yanda ise bebek Musa’nın annesi, yavrusu-nun hasretiyle yanıp tutuşmaktadır. Her şeye kâdir olan yüce Mevlâ, anne ile bebeği bir araya getirecek senaryoyu da hazırlamıştır. Zira bebek Musa, hiçbir sütannenin memesini kabul etmemiş ve bu olay çevreye yayılmıştır. O noktada Musa’nın kız kardeşi devreye girer ve doğruca Firavun ailesine koşar, der ki: “Size onun bakımını üstlenecek birini göstereyim mi?” (Tâ-hâ, 20/40). Bebeğin sevgisiyle vurulan Firavun ai-lesi, çaresizlik içerisinde bu teklifi kabul eder. İşaret edilen hanım, Musa’yı dünyaya getiren ve öz yavrusunu Allah’ın emriyle nehre atan “anne”dir. Anne saraya çağrılır. Bebek Musa, bu kez öz annesinin memesine hasretle sarılıp kana kana emer. Artık, bebek de anne de, Firavun sarayının en kıymetli süresiz misafiri, daha doğrusu Fi-ravun ailesinin birer ferdi olurlar.

Konu ile ilgili olarak Allah Teâlâ, Hz. Musa’ya hitapla, “gözü aydın olsun ve üzülmesin diye seni annene döndürdük” (Tâ-hâ, 20/40) buyurmaktadır. Bundan sonra Cenâb-ı Mevlâ, yeryüzünde bir sünnetini uygulamaya koyacaktır. Bu “sünnetullah”; “Firavunların sarayında ve onların bakımında “Musa”lar yetiştirmek, onlar aracılığı ile de Firavunların batıla dayanan saltanatlarını yok etmek.” Kaynaklarda bu husus darbı mesel olarak anlatılmaktadır.

Cenâb-ı Hakk, Hz. Musa’nın bebekliğinde başına gelen bu tehlikeli macera ile ilgili olarak “Andolsun, biz sana bir kere daha iyilikte bulunmuştuk” buyurarak, bu olayı “lütuf ve iyilik” (Tâ-hâ, 20/37) olarak nitelemektedir.

Görüldüğü gibi, Allah Teâlâ, ileride risalet görevini yüklenecek olan Hz. Musa’yı daha bebekken, Allah’a ve onun yolundakilere amansız düşman olan Firavun’un uyguladığı nesil katliamından, akıllara durgunluk verecek bir yöntemle korumuş-tur. Bu olay Kur’an’da, bize ibret olması için anlatılmıştır. Cenâb-ı Hakk, kendi yo-lunda yürüyen müminleri de mutlak güç ve kudretiyle, çeşitli vesilelerle korumaya ve gözetmeye muktedirdir. Nitekim Kur’an’da belirtildiği gibi, “Allah bir kimseye za-rar dokundurmak isterse o zararı hiç kimse gideremez. Birisine de fayda murad ederse, onu da hiç kimse engelleyemez.” (Bk. Yûnus, 11/107).

Bu hadisenin bir çağrışımı olarak, Peygamber Efendimiz (s.a.s)’in şu hadisini de kulağımıza küpe etmeliyiz:

“Allah’ı (n koyduğu hükümlerini) gözet ki Allah da seni gözetsin. Allah’ı gözet ki, O’nu karşında bulasın! (…) Şunu bil ki, bütün mahlûkat, sana bir fayda vermek için bir araya gelseler, Allah’ın yazdığından başka bir fayda bahşedemezler. Aynı şekilde, bütün mahlûkat, sana bir zarar vermek için bir araya gelseler, Allah’ın takdir ettiğinden başka bir zarar veremezler.”

“Sen yine de öğüt ver. Çünkü öğüt müminlere fayda verir.” (Zâriyât, 51/55)

Yüce Allah, insanlara, Allah’a karşı olan görevlerini gereği gibi yerine getirebil-meleri için çeşitli zamanlarda ilâhî mesajlarını iletecek elçiler göndermiştir. Bu elçi-ler, her zaman Allah’ın tüm emir ve yasaklarını insanlara bildirmişlerdir.

Hz. Muhammed de her zaman kavmini bir olan Allah’a iman etmeye davet et-miş, aksi takdirde azapla karşılık görecekleri yönünde uyarıda bulunmuş ve Kur’an ayetlerinden şu misalleri vermiştir:

“Şüphesiz Allah, benim de Rabbim, sizin de Rabbinizdir. Öyle ise Ona ibadet edin. İşte bu doğru yoldur.” (Âl-i İmran, 3/51)

“Eğer siz Allah’ı seviyorsanız bana uyun; Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışla-sın.” (Âl-i İmran, 3/31)

Hz. Peygamber, Safa tepesine çıkıp Mekkelileri Allah’a inanmaya çağırarak: “Size şu dağın arkasında düşman ordusu var desem bana inanır mısınız” dediğinde ora-dakiler, ‘elbette inanırız, çünkü biz senin yalan söylediğini hiç duymadık.’ Dedik-lerinde; “Ben Allah’ın size ve bütün insanlığa gönderdiği son peygamberiyim. Öyle ise sizi, bir olan, eşi ve benzeri bulunmayan Allah’a ve öldükten sonra geri dirilmeye inanmaya davet ediyorum.” demiştir. Ancak, geçmiş peygamberlerde olduğu gibi, kavminden birçok kimse Hz. Peygambere inanmadı, ona kâhin, deli veya büyücü dediler. Buna karşılık yüce Allah, “(Ey Muhammed) O hâlde, sen öğüt ver. Rabbinin nimeti sayesinde, sen ne bir kâhinsin, ne de bir delisin.” (Tur, 52/29) diye onu teselli eti.

Hz. Muhammed’in daveti dün olduğu gibi, bugün de yaşayan tüm insanlar için geçerlidir. Kur’an da peygambere itaatin Allah’a itaat olduğunu belirtmiştir. Peygamberimiz, insanları dikkatle dinler, karşılaştığında selam verir ve onların hâl ve hatırlarını sorardı. İnsanların da böyle yapmalarını isterdi:

“Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yü-rekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için Allah’tan bağışlama dile.” (Âl-i İmran, 3/159)

O, insanlara daima Allah’ın tek ilah olduğunu söylemiş ve inkârcılığa karşı onları uyarmıştır:

“De ki: İşte bu benim yolumdur. Ben ve bana uyanlar bilerek Allah’a çağırırız. Allah’ın şanı yücedir. Ben Allah’a ortak koşanlardan değilim.”

“De ki: Şüphesiz ben ancak Rabbime ibadet ederim ve O’na hiçbir kimseyi ortak koş-mam.”

O, müminlere öğüt verip dua ederken, Allah’ın en güzel isim ve sıfatlarını anar; O’nun gücünü, üstünlüğünü ve büyüklüğünü zikrederdi. Müslüman’a öğüt verir-ken önce Allah’a hamd ve senada bulunur, O’nun bir olduğunu belirtirdi.

O, Müslümanlara güvenilir olmayı, emanetlere ihanet etmemelerini öğüt ver-miştir. O’nun öğütlerini tutmak, davranış ve hareketlerini örnek almak, dine hiz-met etmek bizim görevimizdir. Peygamberimizin öğüt ve tavsiyeleri; makam ve mevkisi, zenginlik ve fakirlikleri, dili, dini, rengi, ırkı veya cinsiyeti ne olursa olsun Allah’ın yarattığı bütün insanlara yönelikti. O, insanlar arasında hoşgörülü olmayı tavsiye etmiş ve kendisi de buna uymuştur. Hoşgörü, bir şeyi anlayışla karşılamak, insanın, kendisine yapılan kusur ve kabahatleri, kabalık ve görgüsüzlükleri affede-bilmesi demektir.

Hz. Muhammed, işlerini danışarak yapar, çevresindeki insanların görüşlerine değer verir ve onları dinlerdi. O, hakkında vahiy bulunmayan konularda daima arkadaşlarına danışmış, kendisinin bir öğretici ve bir nasihatçi olarak gönderildiğini söylemiştir. O, Rabbinden ilâhî mesajları öğreniyor; öğrendiklerini öğretiyor; öğret-tiklerini bizzat uygulayarak gösteriyordu. Onun öğrettikleri Kur’an’dı. Peygamber, insanlara sevgi ile yaklaşmış, hoşgörü ile davranmış, kul hakkı konusunda birçok uyarılarda bulunmuş ve bunu bizzat hayatında da uygulamıştır.

Yüce Allah, insanlara güçlerinin ve akıllarının yettiğince hitap edilmesini istemiş ve onları, tüm insanları gönderdiği elçilere uymak ve onlara itaat etmekle sorumlu tutmuştur. Kendisine düşman olan insanlara öğüt vermek, hatalarını açıkça söyle-yerek onları doğru yola çağırmak elbette ki güç bir sorumluluktur. Peygamberin yo-lunda gidenlerin, onun verdiği her öğüt ve davetine uymaları gerekir. Peygamberin davet ve öğütlerini kabul etmeyen kimselerin inancı makbul değildir.

“(Ey Muhammed!) De ki: Ey insanlar! Şüphesiz ben, yer ve göklerin hükümranlığı kendisine ait olan Allah’ın hepinize gönderdiği peygamberiyim. O’ndan başka hiçbir ilah yoktur. O, diriltir ve öldürür. O halde Allah’a ve O’nun sözlerine inanan Resûlüne, o ümmî peygambere iman edin ve ona uyun ki doğru yolu bulasınız.” (A’râf, 7/158)

Mealini verdiğimiz bu âyet, Hz. Muhammed (s.a.s)’in yalnız Araplara değil, diğer bütün insanlara da peygamber olarak gönderildiğinin kesin delillerindendir. Bu hu-sus, Sebe’ sûresinin 28. âyetinde de “Biz seni ancak bütün insanlara müjdeleyici ve uya-rıcı olarak gönderdik. Fakat insanların çoğu bilmezler.” buyrulmak suretiyle Hz. Pey-gamberin mesajının ve peygamberliğinin evrenselliği vurgulanmaktadır. Bu âyetler aynı zamanda, “Muhammed gerçekten peygamberdir, ama sadece Arapların pey-gamberidir; Yahudilere gönderilmemiştir” diyen Yahudilerin bu iddialarını da red-dederek onlara cevap vermektedir. Bu itibarla Kur’an’da Ehl-i kitap diye ifade edilen Hıristiyan ve Yahudiler de dâhil olmak üzere bütün insanlar Hz. Muhammed’in peygamberliğine iman edip; hidayete erebilmeleri için Hz. Muhammed’e tâbi olma-ya çağırılmaktadır (Bk. Kur’an Yolu, II/607-608).

Meâlini verdiğimiz âyette ayrıca göklerin ve yerin mülkünün Allah’a ait olduğu, öldüren ve diriltenin ancak Allah olduğu hatırlatılarak O’nun kudretine ve mutlak hükümranlığına vurgu yapılmıştır. Böylece İslam dininin tevhîd inancı ve şirkten uzak durmak konusunda gösterdiği hassasiyet ortaya konulmuştur. Zaten ilk in-san ve ilk peygamber Hz. Âdem’le başlayıp son peygamber Hz. Muhammed’le son bulan hak dinin inanç esasları, ibadetin kime yapılacağı ve temel ahlakî prensipleri hususlarında bir değişiklik söz konusu olmamıştır. Fakat zaman ve mekânın, sosyal şartların değişmesine ve gelişmesine bağlı olarak bazı hükümlerde değişiklikler ol-muştur. Fikirler geliştikçe, medeniyet ilerledikçe Allâh (c.c) gönderdiği peygamber-leriyle ortaya koyduğu dinlerini de tekamül ettirmiştir. Bu tekâmül süreci, sahifeler hâlinde başlayan ilahî kitaplar, Tevrat ve İncil’den sonra, kıyamete kadar sürecek olan sonsuz mucize Kur’an-ı Kerim’le noktalanmıştır.

Peygamberimiz Hz. Muhammed gibi kitabımız Kur’an-ı Kerim’i de diğer kitap-lardan farklı kılan en önemli özellik, onun belirli bir topluma değil bütün insanlığa gönderilmiş olması ve en son ilahî mesaj oluşudur. Çünkü kitabımız Kur’an, diğer kitapların da ihtiva ettiği temel esasları yeniden ortaya koymuş; daha önceki kitap-larda yer alan gerçekleri tasdik etmiş, tahrif edilen hususları da düzeltmiştir. Bütün insanlığa hitab eden ve evrensel bir mesaj getiren tevhid dini İslam, mutlak irade sahibi Allah Teâlâ tarafından en mükemmel düzeye ulaştırılmıştır:

“Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim. Size nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslam’ı seçtim” (Mâide 5/3); “Allah katında din İslam’dır” (Âl-i İmrân 3/19); “Kim İslam’dan başka bir din ararsa, (bilsin ki O din) ondan kabul edilmeyecek ve ahirette kay-bedenlerden olacaktır” (Âl-i İmrân 3/85).

Bu âyetlere bağlı olarak biz Müslümanlar, bütün peygamberlere ve gönderilen kitapların hepsine gönderildiği şekliyle inanırız. Kur’an-ı Kerim’in son ilahî kitap olduğunu, ondan sonra başka bir ilahî kitabın gelmeyeceğini, onun hükümlerinin kıyamete kadar geçerli olup değişmeyeceğini, onun dinî anlamda her asrın ihtiyaç-larını karşılayacak hakikat ve hikmetlerle dolu olduğunu kabul ederiz.

“(Ey Muhammed!) Seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik.” (Enbiya, 21/107)

Allah Teala’nın, insanlara kendi içlerinden peygamberler göndermesi, O’nun kullarına büyük bir lütuf ve rahmetidir. Çünkü ilâhî mesajı insanlara ulaştıran, on-lara yaratılış ve var oluş sebebini anlatan, iyiyi, doğruyu, yanlışı, helali, haramı öğ-reten, kısaca dünya ve ahiret mutluluğunun yollarını gösteren, bu kutsal elçilerdir. Nitekim bu gerçek Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilmiştir:

“Andolsun, Allah, müminlere kendi içlerinden, onlara ayetlerini okuyan, onları terte-miz yapan, onlara kitab ve hikmeti öğreten bir Peygamber göndermekle büyük bir lütufta bulunmuştur…” (Âl-i İmran, 3/164)

Yüce Rabbimizin tüm insanlığa gönderdiği son rahmet elçisi, Hz. Muhammed Mustafa (s.a.s)’dır. O belli bir topluluğa değil, bütün insanlığa gelmiş Allah’ın elçisi’dir. “Biz, seni ancak bütün insanlara müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik…” (Sebe, 34/28) ayeti de bunu açık bir şekilde ifade etmektedir.

Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.s), peygamberler zincirini tamamlayan son davetçi, dini açıklayıp öğreten, bütün ahlakî güzellikleri kendisin-de barındıran ve yaşayarak bizlere öğüt veren örnek bir şahsiyettir. Onun varlığı izahını yaptığımız ayette de ifade edildiği gibi tüm âlemlere rahmettir. Çünkü o, bütün insanlığın kurtuluşu için gönderilmiş model bir şahsiyettir. Bu özelliği ile o, insanların acılarını sıkıntılarını içinde hissederek duyan biridir. Müminlere karşı çok şefkatli ve çok merhametlidir. Allah Teala, Kur’an-ı Kerim’de peygamberimiz için raûf (çok şefkatli) ve rahîm (çok merhametli) tabirlerini kullanarak (Tevbe, 9/128), onun insanlara ne kadar düşkün olduğunu bizlere haber vermektedir. Yüce Allah, kendisine ait olan bu iki güzel ismi, resullerinden sadece Peygamberimiz için kul-lanmıştır. Onun sevgisi insanları aşıp, diğer canlıları, dağı, taşı, bitkileri, ağaçları kaplamıştır. O, dağı seven ve dağ tarafından sevildiğini ifade eden bir peygamberdir.

“Âlemlere rahmet” vasfı, sevgili Peygamberimizin örnekliğinin evrensel olduğu-nu, yani tüm insanlığı ve varlık âlemini ilgilendirdiğini göstermektedir. Onun rah-meti, iman edenlerden başlayarak tüm insanlara, hayvanlara, bitkilere ve bilip bil-mediğimiz bütün varlıklara kadar uzanır. Dolayısıyla peygamberimizin gönderilişi, Allah’ın bizlere olan rahmet, şefkat ve lütfunun bir sonucudur. Çünkü o gelmeden önce insanlık her türlü değer ölçülerini yitirmiş, yollarını şaşırmış, toplum hayatı bozulmuş, ahlak tamamen kaybolmuştu. Kadın toplumun dışına itilmiş, esir mua-melesi görerek eşya gibi alınıp satılır olmuş, kız çocukları ise uğursuzluk işareti sayı-lıp diri diri toprağa gömülmeye başlamıştı. Can ve mal güvenliği kalmamış, şiddet, kavga, savaş alabildiğine yaygınlaşmıştı. Adalet, doğruluk, dürüstlük, güvenilirlik, hoşgörü, müsamaha, acıma vb. kavramlar toplum hayatından yok olmaya yüz tut-muş, sapıklık ve küfür alabildiğine yaygınlaşmıştı.

İşte böyle bir durumda iken Allah Teala, insanlığı içinde bulunduğu insanlık dışı düşünce ve davranışlardan kurtarmak için sevgili peygamberimizi göndermiştir. O, getirmiş olduğu evrensel prensipler sebebiyle tüm insanlık için bir rahmet ve kur-tuluş vesilesi olmuştur. Hz. Peygamber bize, Allah’a gönülden iman etmeyi, O’nu sevmeyi, O’na bağlanarak iç barışı ve doğru yolu bulmayı, ibadetlerle hayatımızı anlamlı kılmayı, dürüstlüğü öğütledi.

O, haksızlığın yerine adaleti; nefretin yerine sevgiyi; düşmanlığın yerine kardeş-liği; sürtüşmenin yerine dayanışmayı; cimriliğin yerine cömertliği; savaşın yerine barışı; şiddetin yerine müsamaha ve hoşgörüyü; kabalığın yerine yumuşak huylulu-ğu ve nezaketi getirdi. Bunun yanında yalan, hile, fitne, gıybet, iftira, kin v.b. toplum huzurunu bozan davranışları söz ve uygulamalarıyla önlemeye çalışarak gerekli ted-birleri aldı. Yetimin ve kimsesiz çocukların elinden tutmayı, açı doyurmayı, düşeni kaldırmayı, çalışmayı, emeğin hakkını vermeyi, çalmamayı, insanlara yararlı olma-yı, kimseyi incitmemeyi, emaneti korumayı, gülmeyi, tebessümü, yardımlaşmayı, komşularla iyi geçinmeyi, akrabalık bağlarına riayet etmeyi, ırkından cinsinden ve sosyal statüsünden dolayı insanları dışlamamayı o öğretti. Bizler bağışlama ve hoş-görünün en mükemmel örneğini, insana saygının en yücesini, şefkat ve merhametin en güzel tezahürlerini, en zor durumda iken bile insanı kazanmayı, beddua etme-meyi, en güçlü durumda iken bile affetmeyi sevgili Peygamberimizden öğrendik.

Kur’an-ı Kerim, sevgili Peygamberimizin yüce bir ahlak üzere olduğunu vurgu-ladıktan sonra (Kalem, 68/4), onun bizler için ideal bir örnek olduğunu, Allah’a ve ahiret gününe inanan her bir kişinin onun ahlakını örnek alması gerektiğini belirt-mektedir (Ahzâb, 33/21). Bu nedenle küçüğünden büyüğüne, gencinden yaşlısına, kadınından erkeğine, kısaca toplumdaki tüm fertlerin, onun getirmiş olduğu ilahî mesaja ve bunun hayata geçirilmiş olan örnekliğine her zaman ve her mekânda ihtiyacı vardır. Bu da ancak Hz. Peygamber’i çok iyi tanıyıp anlamak ve sünnetini yaşantımıza geçirmekle mümkün olacaktır. Çünkü Allah Teala, kendisini sevenlere şu mesajı duyurmasını istiyor Resulümüzden:

“De ki: Eğer Allah’ı seviyorsanız bana uyun ki, Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın…” (Âl-i İmran, 3/31)

Netice olarak bugün insanlığın içinde bulunduğu sıkıntı, kavga, şiddet, aile ara-sındaki geçimsizlik, beşerî ilişkilerdeki olumsuzluklar, onu yeterince anlayamamak ve hayatımızın içinde yeterince yer vermemekten kaynaklanmaktadır. Toplumun ve tüm insanlığın huzuru, onun bize öğrettiği yüksek ahlaki ilkeleri hayatımıza geçir-meye bağlıdır. Bu nedenle tüm âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber’i ve onun tebliğ etmiş olduğu evrensel mesaj olan Kur’an’ı doğru anlamaya ve anlat-maya, onun sevgisinde birleşmeye bu gün çok daha muhtacız…

“Bunun üzerine (Meryem, çocukla konuşun diye) ona işaret etti. ‘Beşikteki bir bebekle nasıl konuşuruz?’ dediler. Bebek şöyle konuştu: ‘Şüphesiz ben Allah’ın kuluyum. Bana Kitab’ı (İncil’i) verdi ve beni bir peygamber yaptı.’” (Meryem, 19/29-30)

Allah’ın dininin tebliğ görevlisi olan peygamberler, gerek peygamberlikten ön-cesinde ve gerekse peygamberlikten itibaren yüce Yaratıcının özel gözetimi altında itina ile korunmuşlardır. Yerine göre bunların aileleri de harikulade bir tarzda Allah (c.c) tarafından desteklenmiştir. Kur’an’da anlatılan Hz. İsa (a.s)’nın doğumu ve an-nesi Hz. Meryem’in buna karşı tutumu bu hadiselerin tipik bir örneğidir. Hz. Mer-yem, Allah’ın güç ve kudretinin eseri olarak, oğlu İsa’ya babasız bir şekilde hamile kalmış ve bebek İsa babasız olarak dünyaya gelmiştir. Yüce Yaratıcının hazırladığı bir senaryo olarak, Hz. İsa’nın henüz doğduğu günlerde beşikte iken konuşması olayı, hem o günlerde kavmine karşı zor durumda kalan annesi Meryem’i töhmetten kurtaran, hem de ileride “İsa Allah’ın oğlu” iddiasıyla (Bakara, 2/116; Mâide, 5/72-73) tevhid çizgisinden sapan Hıristiyanların bu batıl iddialarını yıllar öncesinde çürüt-meyi amaçlamıştır.

Kur’an’da anlatıldığına göre Hz. Meryem, İmran’ın kızıdır. İmrân ailesi, dünyada Allah tarafından seçilmiş olarak Hz. Âdem, Hz. Nuh ve Hz. İbrahim’in soyundan gelmektedir. Meryem’in annesi olan İmran’ın karısı, kızı Meryem’e hamile oldu-ğunda, karnındaki yavrusunu Allah’a hizmet için adadığını ilan etmiştir. Meryem

dünyaya geldiğinde Zekeriya (a.s), Allah Teâlâ tarafından onun bakım ve gözetimi ile görevlendirilmiştir. Buna rağmen Meryem, harikulade bir şekilde kendisine te-mel ihtiyaç maddeleri gönderilerek Allah tarafından rızıklandırılmıştır (Âl-i İmrân, 33-37; bk. M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, II, 305). Küçüklüğünden itibaren Zekeriya (a.s)’nın mescidinde kendini ibadete veren Hz. Meryem, Allah’ın özel olarak seçtiği, ruhunu temizlediği ve kulluğuna davet ettiği has kullarındandır (Âl-i İmrân, 42-43).

İnsanlardan uzak bir şekilde mescitte hususi bir odaya kapanan Hz. Meryem’e Allah Teâlâ bir gün, Cebrail (a.s)’i gönderir. Hz. Meryem, kendisine insan suretinde görünen Cebrail’den korkar ve bir kötülük etmesinden Allah’a sığınır. Cebrail (a.s), olayın iç yüzünü açıklayarak, Allah’ın elçisi olduğunu ve bir çocuk müjdelemek için gönderildiğini belirtir. Bunun üzerine Hz. Meryem şaşkınlık içerisinde “bana hiçbir insan dokunmadığı ve iffetsiz bir kadın olmadığım halde benim nasıl çocuğum ola-bilir?” diye haykırır. Cebrail (a.s) de bu seslenişe şöyle cevap verir:

“Evet öyle. Rabbim diyor ki: o benim için çok kolaydır. Onu insanlara bir mucize, katı-mızdan bir rahmet kılmak için böyle takdir ettik. Bu, zaten (ezelde) hükme bağlanmış bir iştir.”

Böylece Hz. Meryem, Hz. İsa’ya hâmile kalır. Asıl korku da bundan sonra başlar. Çevresi tarafından töhmetle karşılanacak olan durumu nasıl izah edecek? Elbette izahı mümkün olmayan bir durum. Bunun için, artık mescitten de ayrılıp, herkes-ten uzak bir yere çekilmeyi tercih eder (Meryem, 19/22). Malumdur ki, o şayet evli bir kadın olsaydı bu sıkıntıyı hiç duymayacaktı. Çünkü evli bir kadın için hamile kalmak doğal bir hadiseydi. Ama kaderin cilvesi, kocasız da olsa olan oldu. Ortada oynayan, ilâhî bir senaryo vardı.

Artık toplumdan uzak bir yerde yaşayan Hz. Meryem, hamilelik günlerini sür-dürürken doğum sancıları başlayınca, oracıktaki bir hurma ağacının altına sığınır. Doğum sancılarıyla birlikte töhmet korkuları da o kadar artmıştır ki, bu endişe ona, “keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitmiş olsaydım” dedirtmiştir. Bu nok-tada Cebrail (a.s), Allah’ın emriyle imdadına koşar ve seslenir:

“Üzülme, Rabbin senin hemen altında bir dere akıttı. Hurma ağacını kendine doğru salla ki sana taze hurma dökülsün. Ye, iç, gözün aydın olsun. Şayet insanlardan birini gö-recek olursan, ‘ben Rahman’a susmayı adadım. Bu gün hiçbir kimseyle konuşmayacağım’ de!”

Bu ifadeler, olayın Allah tarafından tertiplendiğine, kutlu bir hadise olduğuna, ayrıca Hz. Meryem’in yalnız olmadığına ve Allah tarafından korunup gözetildiğine işaret ediyordu. Bir bakıma Hz. Meryem’e, “çocukla ilgili çevrene bir şey söylemen gerekmez. Bu konuda eleştirilere cevap verme sorumluğu bize aittir” denmiş oluyor-du. Böylelikle Meryem’in içine az da olsa soğuk su dökülmüş oluyordu.

Hz. Meryem, artık bu manevi destekle, kucağına çocuğunu alıp kavminin yanı-na gidebilirdi. Öyle yaptı. Ne var ki korktuğu başına geldi ve toplum onu en kötü şekilde ayıpladı. Dediler ki: “Ey Meryem! Çok çirkin bir şey yaptın! Ey Harun’un kız kardeşi, senin baban kötü bir kimse değildi. Annen de iffetsiz değildi.”

Bunun üzerine Hz. Meryem, bebeğe işaret etti. Neler olup bittiğini ona sorun, demek istiyordu. Etrafındaki insanlar, “beşikteki bebekle nasıl konuşuruz?” deyin-ce, bebek İsâ lisana geldi ve dedi ki:

“Şüphesiz ben Allah’ın kuluyum. (Rabbim) bana Kitab’ı (İncil’i) verdi ve beni peygamber kıldı. Nerede olursam olayım beni kutlu ve erdemli kıldı. Yaşadığım sürece bana, namazı ve zekâtı emretti. Beni anama saygılı kıldı. Beni azgın bir zorba yapmadı. Doğduğum gün, öleceğim gün ve diriltileceğim gün bana selâm (esenlik verilmiştir).”

Görüldüğü gibi Bebek Îsâ, bu sözleriyle annesinden töhmeti uzaklaştırdığı gibi, kendinin Allah tarafından peygamber olarak gönderileceğini de ilan etmiş oluyor-du. Bunu yaparken de peygamberlerin esenlik içinde olduklarını, dolayısıyla selama lâyık olduklarını belirterek namaz, zekât ve ana-babaya saygının önemine vurguda bulunuyordu.

Beşikte konuşturulan yavrunun sözlerinden sonra, Cenâb-ı Hakk söze girerek asıl temayı bizlere şöyle vurguluyor:

“Hakkında şüpheye düştükleri Meryem oğlu İsa işte budur. Allah’ın çocuk edinmesi düşünülemez. Allah yücedir, bu (iddia)dan uzaktır. Bir işe hükmettiği zaman ona sadece ‘ol!’ der, o da oluverir.”

Allah Teâlâ, bu ayetlerle, Hz. İsa’nın babasız olarak dünyaya geldiğini, toplumun gözü önünde kimsenin inkâr edemeyeceği bir şekilde ortaya koydu. Bu olay, ileride “İsa Allah’ın oğludur” iddiasıyla inkârcılığa sapacak olan Hıristiyanların, gökleri bile çatlatan bu iftiraya yeltenmemeleri için, daha İsa’nın doğduğu günlerde, Allah’ın güç ve kudretini ortaya koyan bir tarzda, tarihî bir gerçek, bir mucize ve belge ola-rak insanlığa sunulmuştur.

“Meryem oğlu İsa’yı ve annesini büyük bir mucize kıldık ve her ikisini de oturmaya elverişli, akarsulu yüksek bir yere yerleştirdik.” (Mü’minûn, 23/50)

Hz. Meryem, insanlık tarihinin en önemli sembol şahsiyetlerinden biridir. O, iffetin, dindarlığın, hanımefendiliğin, sabrın, tahammülün ve anneliğin simgesidir. Hz. Meryem’in annesi, Meryem daha doğmadan onu kayıtsız şartsız Allah’a adamıştı (Âl-i İmrân, 3/35). O dönemde Kudüs’teki tapınakta ibadet ile dolu bir hayat yaşa-maları için erkek çocukların Allah’a adanması bir âdetti. Fakat Meryem’in annesi Hanna ne bilecekti ki, karnında taşıdığı yavru, bir kız çocuğu idi (Âl-i İmrân, 3/36). Allah bu güzel adağı kabul edip onu teyzesinin kocası Zekeriya’nın himayesinde tıpkı nadide bir çiçek gibi yetiştirdi (Âl-i İmrân, 3/37).

Zekeriya tapınakta küçük çocuk için, ancak merdivenle ulaşılabilen bir mihrap inşa etmişti (Taberî, el-Câmî, III, 246). O, ne zaman Hz. Meryem’in yanına, mihraba gir-se Meryem’in yanında yiyecek bulurdu. Çünkü Allah’ın hesapsız rızkı Hz. Meryem’e lütuf olarak geliyordu (Âl-i İmrân, 3/37).

İffet ve dindarlığın, şahsında toplandığı hanımefendi, evli değildi. Fakat bir gün Allah’ın emriyle Melek Cebrail, hiç evlenmemiş olan bu hanıma Allah’ın ruhunu üfledi (Meryem, 19/18-22). İmran’ın kızı Meryem, artık Allah’ın kelimesine, mucize çocuğa hamileydi. Bu çocuk, tıpkı atası Âdem gibi harikulade olarak babasız dün-yaya gelecekti (Âl-i İmrân, 3/59). Artık İsa Peygamber, dünyayı aydınlatmaya geli-yordu. Kral Agustus’tan sonraki kırk ikinci yılda, Julius Sezar’ın Roma imparatoru olduğu dönemde, İsa Mesih, Filistin’de Beytüllahim (Bethlehem)’de dünyaya geldi (Nesaî, “Salat”,1).

Bazıları Hz. Meryem’i iffetsizlikle suçladı (Nisâ, 4/156). Nasıl olur da, babasız bir çocuk dünyaya gelirdi ki? Ağaç tohumsuz olur muydu? Bulut olmadan yağmur yağar mıydı? Olmazdı işte! Allah’ın yeryüzünde kılı kırk yaran tabiat kanunları vardır, elbette! Fakat Allah bazen tabiat kanunlarının dışında iş yapar. Buna da mucize denir. İsa Mesih’in doğumu da, Salih Peygamber’in kayadan çıkan devesi gibi, Musa Peygamber’in yılana dönüşen asası gibi, Efendimiz Muhammed aleyhisselâmın İsrâ’sı gibi bir mucizeydi. Ne yazık ki, maddeci düşüncenin etkisi altında olan çoğu insan mucizeleri kavrayamaz.

Tüm kadınların örnek almaları gereken iffet timsali, adanmış kadın, iftirala-ra karşı sabretti. İftiracılara kundaktaki çocuğu gösterdi. İsa Peygamber, daha bebekken onlarla konuştu, peygamberliğini yüzlerine haykırdı (Âl-i İmrân, 3/46; Mâide, 5/110).

Roma, o dönemde putperestti. İsa Peygamber, Allah’ın birliğini insanlara anlat-mak üzere gönderilmişti ve bu görevi yerine getirirken, her peygamber gibi eziyet ve işkenceye maruz kaldı. Bir avuç insan O’na inandı (Âl-i İmrân, 3/52-53). İnançsızlara göre, O’nu susturmanın en iyi yolu öldürmekti. Denediler de bunu. Fakat Allah onları şaşırttı ve İsa Peygamber diye çarmıha bir başkasını astılar (Nisâ, 4/157). Allah, bir mucizeyle bu dünyaya gönderdiği Peygamberini yine bir mucizeyle çekip al-mıştı, katına (Nisâ, 4/158). Başı mucize, sonu mucize Resul, insanlığa İncil’i, Müjdeyi armağan ederek çekilmişti, Allah katına. Fakat insanlar rahat durmadılar. Kutsal kitaplar hidayet bulmak için değil de, birilerinin maddî çıkarlarına hizmet etmek için gönderilmiş gibi, tahrife koyuldular İncil’i! Oysa İncil, kendi gibi bir müjde olan iki kitabı tasdik ediyordu. Kendinden önceki Tevrat’ı ve kendinden sonraki Kur’an’ı (Âl-i İmrân, 3/50). Üstelik İncil, Adı Ahmed olan bir Peygamberin geleceği haberini vererek, insanlığa verilebilecek en büyük müjdeyi veriyordu (Sâff, 61/6).

Pek çok kişi ya İsa Mesih’e hiç inanmadı ya da onun tebliğ ettiği Allah’ın birliği inancını çarpıtarak, ‘Allah üçtür’ iddiasında bulundu. İsa Peygamber’in babasız do-ğuşunu anlayamadılar ve ‘İsa, Allah’ın oğludur’ dediler (Nisâ, 4/171; Mâide, 5/72; Tevbe, 9/31). Oysa Hz. İsa, Allah’ın kulu ve peygamberidir ve Allah her şeyden yücedir. İsa Peygamber insanlardan Allah’a inanmalarını, O’na kulluk etmelerini istemişti (Zuh-ruf, 43/63-64). Ve İsa Peygamber, (Allah) bana, anneme iyi davranmamı emretti. Beni bedbaht ve zorba kılmadı’ demişti (Meryem, 19/32).

Hiçbir peygamber Allah’ın emirlerini bildirme bakımından diğerinden farklı de-ğildir. Fark sadece uygulamadaki bazı ayrıntılarda olabilir. İsa Peygamber de kutlu peygamberlik zincirinin en güzide halkalarından biridir. O, dünyaya adalet, barış, huzur ve imanı armağan etmek istedi. Ona reva görülen, ateşe atıldığında atası İb-rahim Peygambere reva görülenle ya da son peygamber Muhammed (s.a.s)’e karşı yapılan eziyetlerle aynıdır. Annesi Hz. Meryem’e yapılan iftiranın Hz. Aişe’ye yapı-lan iftirayla aynı olduğu gibi.

Yollarına gül sermek gereken bu kutlu peygamberlerin yollarına diken serpildi. Karşılarında saygıyla eğilip hayırla anılması gereken anneler incitildi. İnsanlık tarihi bu tür zorbalıklarla doludur. İnsan suretinde olan, fakat ruhî melekelerini yitirmiş insanlar, peygamberlere, Peygamber eşlerine, Peygamber hanımlarına iftira ederken, aslında kendilerine verilen müjdeyi, başlarına gelecek azapla değiştirdiklerinin far-kında olsalardı, aynı şeyi yaparlar mıydı?

İnsanlık, İsa Peygamber’den Allah’ın birliğini, anneye nezaketi, vefayı ve sabrı öğrendi. Dünyanın en büyük imparatorluğu size karşı da olsa, Allah’a sığınıldığında en güçlünün siz olduğunu öğretti. Ve Allah istemedikçe kimsenin canının alınama-yacağını!

İsa Peygamber beşikte konuştuğu gibi, bir ibret vesikası olarak, sanki hâlâ bizim-le konuşuyor. Çünkü o, Allah’ın kelimesi! (Enbiyâ, 21/91).

Kur’an’ın tüm insanlığa verdiği mesajı bir daha hatırlayalım:

“De ki ‘Ey kitap ehli! Bizimle sizin aranızda ortak bir söze gelin: Yalnız Allah’a ibadet edelim. O’na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Allah’ı bırakıp da kimimiz kimimizi ilah edin-mesin.’ Eğer onlar yine yüz çevirirlerse, deyin ki: ‘Şahit olun, biz Müslümanlarız.’” (Âl-iİmrân, 3/64)

O halde, selam olsun İsa Peygamber’e!

Selam olsun Musa Peygamber’e!

Ve selam olsun sevgililer sevgilisi Muhammed’e!

“Hani İmran’ın karısı, ‘Rabbim! Karnımdakini sırf sana hizmet etmek üzere adadım. Benden kabul et. Şüphesiz sen hakkıyla işitensin, hakkıyla bilensin’ demişti. Onu doğurunca ‘Rabbim’ dedi, ‘Onu kız doğurdum.’ -Oysa Allah onun ne doğurduğunu daha iyi bilir- Erkek, kız gibi değildir. Ona Meryem adını verdim. Onu ve soyunu kovulmuş şeytandan senin korumana bırakıyorum.” (Âl-i İmran, 3/35-36)

Hz. Meryem, Allah tarafından insanlara rehberlik yapmak üzere gönderilen pey-gamberlerden birisi olan Hz. İsa’nın annesidir. Hz. İsa Kudüs’e yakın bir beldede Hz. Meryem’den babasız olarak dünyaya geldi. Bu doğum, yüce Rabbimizin bir mucizesidir.

Hz. Meryem Kur’an’da özel olarak adı geçen ve bir sureye ismi verilen, mübarek ve müstesna bir şahsiyettir. Yüce Kitabımız Kur’an-ı Kerim’in on dokuzuncu sûresi Meryem sûresidir. Hz. Meryem, Kur’an’da ismiyle anılan yegâne kadındır. Babasının adı İmran’dır (Âl-i İmrân, 3/35; Tahrîm, 66/12). Kur’an’da, annesinin adı verilmeden İmran’ın karısı diye bahsedilir. Yüce Allah Hz. Meryem’i taltif etmiş, onu övmüş ve yetiştirmiştir. Melekler ona, “Ey Meryem! Allah seni seçti; seni tertemiz yarattı ve seni bütün dünya kadınlarına üstün kıldı. Rabbine ibadet et, secdeye kapan, eğilenlerle beraber sen de eğil” diye tavsiyelerde bulunurlar (Âl-i İmrân, 3/37, 42-43).

Yüce Rabbimiz Kur’an’da, Hz. Meryem’i ve oğlu Hz. İsa’yı dünyaya getirişini bizlere özetle şöyle anlatır:

“(Ey Muhammed!) Kitapta (Kur’an’da) Meryem’i de an. Hani ailesinden ayrılarak doğu tarafında bir yere çekilmiş ve (kendini onlardan uzak tutmak için) onlarla arasında bir perde germişti. Biz, ona Cebrail’i göndermiştik de ona tam bir insan şeklinde görün-müştü. Meryem, ‘Senden, Rahman’a sığınırım. Eğer Allah’tan çekinen biri isen (bana kötü-lük etme),’ dedi. Cebrail, ‘Ben ancak Rabbinin elçisiyim. Sana tertemiz bir çocuk bağışla-mak için gönderildim,’ dedi. Meryem, ‘Bana hiçbir insan dokunmadığı ve iffetsiz bir kadın olmadığım halde, benim nasıl çocuğum olabilir?’ dedi. Cebrail, ‘Evet, öyle.’ Rabbin diyor ki, ‘O benim için çok kolaydır. Onu insanlara bir mucize, katımızdan bir rahmet kılmak için böyle takdir ettik. Bu zaten (ezelde) hükme bağlanmış bir iştir,’ dedi. Böylece Meryem çocuğa gebe kaldı ve onunla uzak bir yere çekildi. Doğum sancısı onu bir hurma ağacına yöneltti. ‘Keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitmiş olsaydım!’ dedi. Bunun üzerine (Cebrail) ağacın altından ona şöyle seslendi: ‘Üzülme, Rabbin senin alt tarafında bir çay akıttı. Hurma ağacını kendine doğru silkele ki sana taze hurma dökülsün. Ye, iç, gözün aydın olsun. İnsanlardan birini görecek olursan, ‘Şüphesiz ben Rahmân’a susmayı adadım. Bugün hiçbir insan ile konuşmayacağım’ de. Kucağında çocuğu ile halkının yanına geldi. Onlar şöyle dediler: ‘Ey Meryem! Çok çirkin bir şey yaptın! Ey Hârûn’un kız kardeşi! Senin baban kötü bir kimse değildi. Annen de iffetsiz değildi.’ Bunun üzerine (Meryem, çocukla konuşun diye) ona işaret etti. ‘Beşikteki bir bebekle nasıl konuşuruz?’ dediler. Bebek şöyle konuştu: ‘Şüphesiz ben Allah’ın kuluyum. Bana kitabı (İncil’i) verdi ve beni bir peygamber yaptı. Nerede olursam olayım beni kutlu ve erdemli kıldı ve bana yaşadığım sürece namazı ve zekâtı emretti. Beni anama saygılı kıldı. Beni azgın bir zorba kılmadı. Doğduğum gün, öleceğim gün ve diriltileceğim gün bana selâm (esenlik verilmiştir).’ Hakkında şüpheye düştükleri hak söze göre Meryem oğlu İsa işte budur.”

Yüce Rabbimiz, Tahrîm suresi 12 ayetinde de, “İmrân kızı Meryem’e ruhumuz-dan üfledik” buyurarak Hz. Meryem’in Hz. İsa’ya nasıl hamile kaldığını bizlere anlatır.

Hz. Meryem, Kur’an’da ve hadislerde en çok övülen kadınların başında gelir. O iffet, ismet ve takva gibi faziletleri kendinde toplamış bir şahsiyettir (Âl-i İmrân, 3/45; Enbiyâ, 21/91; Tahrîm 66/12). Hz. Meryem bedenî ve ruhî saflığı, kendini Allah’a ibadete adaması, iffet ve namusunu koruması sebebiyle “Betül” diye isimlendirilir. Betül ayrıca manevî mükemmellikle birlikte fizikî güzelliği de ifade ettiği için Hz. Meryem, zamanının en güzel ve en mükemmel kadını olarak anıldı (Lisânü’l-’Arab, “btl” md.; Hâzin, I, 273). Ayet-i kerimeye göre Meryem tertemiz bir kadındı (Âl-i İmrân, 3/42). Sevgili Peygamberimiz bir hadisinde Hz. Meryem’in Âsiye, Fâtıma ve Hatice ile birlikte cennet kadınlarının önde gelenlerinden olduğunu söylemiştir

64,80, 135). Bir başka hadisinde ise “Zamanındaki dünya kadınlarının en hayırlısı İm-ran kızı Meryem, bu ümmetin kadınlarının en hayırlısı da Hatice’dir” buyurulur (Buharî,

“Şehâdât”, 30, “Enbiyâ, 3”, 32, 45-46, “Menâkıbü’l-Ensâr”, 20).

“Şöyle dediler: Şüphesiz biz suçlu bir millete gönderildik.” (Hicr, 15/58)

Hz. Lût Kur’an-ı Kerim’de adı geçen peygamberlerdendir. Hz. İbrahim’in kar-deşi Hârân’ın oğludur. Filistin yakınlarında bulunan Lût gölü civarındaki Sedum (Sodom) halkına peygamber olarak gönderilmiştir. Buradaki halka Hz. İbrahim’in dinini tebliğ etmekle görevlendirilmiştir.

Hz. Lût’un peygamber olarak gönderildiği Sedum halkı ahlaken çirkin ve kötü suçu işliyorlardı. Bunlar, cinsî sapıklık içerisindeydiler. Eşleri kadınları bırakıp er-keklerle düşüp kalkıyorlardı ki bu gün buna livata-homoseksüellik denmektedir. Hz. Lût, halkını bu çirkin davranışlarda bulunmamaları konusunda uyarmış, onlara daha önce hiçbir topluluk tarafından yapılmayan, kadınları bırakıp da erkeklerle ilişki kurma davranışını terk etmelerini, bunun bir aşırılık (A’râf, 7/80-81) ve cahillik (Neml, 27/55) olduğunu söylemiş; yine büyük bir azgınlık göstergesi olan yol kesme eylemlerine de son vermelerini istemiştir (Ankebût, 29/29).

Hz. Lût eşi dâhil hiç kimseye söz geçirememiş, kavmi tarafından yalanlanmıştır. Hatta halkı Hz. Lût’u, onları eleştirme ve ikazlarından vazgeçmediği takdirde sürgün etmekle tehdit etmişler (Şu’ara, 26/167); onun davetiyle alay ederek, peygamberlerini yalanlayan tüm toplulukların söylediği gibi, şayet söyledikleri gerçekse kendilerine azap getirmesini istemişlerdir (Ankebût, 29/29). Bunun üzerine Hz. Lût, “Rabbim, beni ve ailemi bunların yaptıklarından kurtar” (Şu’ara, 26/169) diyerek yüce Yaratanımızdan yardım istemiştir (Ankebût, 29/30).

Hz. Lût ve kavmi arasında yaşanan bu olayların ardından yüce Rabbimiz Hz. Lût’un kavmini cezalandırmak üzere elçi melekler göndermiştir. Melekler önce ço-cuk müjdesi vermek için Hz. Lût’un amcası Hz. İbrahim’e uğramışlar, daha sonra Lût kavmine gitmişlerdir. Hz. İbrahim ile elçi melekler arasındaki konuşma başta okuduğumuz ayet ve devamında yüce Kitabımızda şu şekilde dile getirilmektedir: Bunun üzerine Allahu Teala, Hz. Lût’un öğütlerine ve davetine uymayan kavmini yok etmek üzere “elçiler” (melekler) görevlendirdi. Melekler, önce Hz. İbrahim’e uğradılar ve orada Hz. Lût’un kavmini cezalandırmak üzere geldiklerini söylediler. Hz. İbrahim’in Hz. Lût’un da o kavmin içinde bulunduğunu söylemesi ve endişe duyması üzerine melekler, karısı hariç Hz. Lût ve ailesinin bu cezalandırmadan et-kilenmeyeceğini söylediler (Ankebût, 29/31-32).

Melekler Hz. İbrahim’in yanından ayrılıp Hz. Lût’un bulunduğu kasabaya gi-dince Hz. Lût onların kim olduğunu bilemedi ve kavminin bu misafirleri taciz et-mesinden endişe ettiği için gerginlik ve sıkıntı yaşamaya başladı (Hûd, 11/77). Daha sonra endişe ettiği durum başına geldi ve misafirlerin geldiğini duyan azgın halk gelerek (Hicr, 15/67) Hz. Lût’un misafirlerine cinsel tacizde bulunmaya başladılar (Ka-mer, 54/37). Bunun üzerine Hz. Lût onlara, kendisini misafirlerinin yanında mahcup etmemelerini, Allah’tan korkmalarını söylemiş (Hicr, 15/68-69); şayet isterlerse kendi kızlarını onlara nikâhlamayı önermiştir (Hûd,11/78). Gözü dönmüş halk, Hz. Lût’un bu teklifini geri çevirmiş, azgınlıklarına devam etmişlerdir. Hz. Lût’un, sığınacak bir yer arayacak kadar darda kalması (Hûd, 11/80) üzerine melekler kendilerinin Allah’ın elçisi olduğunu belirtip bu azgın topluluğun hiçbir zarar veremeyeceğini söylemiş-ler ve onu sakinleştirmeye çalışmışlardır (Hûd, 11/81).

Bütün bu yaşananların ardından artık Allah’ın azabının vakti gelmişti. Elçiler Hz. Lût’a, eşi hariç aile bireylerini alarak geceleyin bulunduğu şehirden ayrılmala-rını istediler. Zira inanmadığı için Hz. Lût’un eşi de Allah’ın azabına uğrayanlardan olacaktı (Hûd, 11/81). Daha sonra yüce Rabbimizin emri gerçekleşti ve yığın yığın yağan sert taşlarla Hz. Lût’un kavmi helak edildi (Hûd, 11/82-83). Yüce Kitabımız, bu cezalandırmada gerçekleri görebilen insanlar için ibretler olduğunu belirtmekte, he-lak edilen o şehrin kalıntılarının hâlâ durmakta olduğunu haber vermektedir (Hicr, 15/73, 77).

Hz. Lût’un bu kıssasından almamız gereken önemli dersler vardır. Öncelikle yaşantımızda Sünnetullah diye ifade eden yüce Allah’ın koyduğu prensiplere uy-gun hareket etmemiz gerekir. Zira aynı cinsten insanların cinsel birliktelik yaşaması Allah’ın koyduğu temel kurallara aykırı olup insan haysiyet ve şerefiyle bağdaşma-yan bir durumdur. Bu durum tarihte bir toplumun toplu olarak cezalandırılmasına vesile oluyorsa bunun ne derece büyük bir günah olduğunu bilmemiz gerekir. Ya-panları da toplum olarak düzeltmek için elimizden geldiğince çaba sarf etmemiz ge-rekir. Öte yandan insan her ne kadar mahlûkatın en şereflisi olarak yaratılmışsa da sınır tanımazlığın onu nerelere götüreceği bu kıssada açıkça ortaya çıkmaktadır. Hz. Lût kıssasında olduğu gibi tarihte toplu olarak helak edildiği bize yüce Kitabımızda haber verilen diğer toplumların da suçları farklı olsa bile ortak noktalarının sınır tanımazlık olduğunu söyleyebiliriz. Bu yüzden davranışlarımızda aşırıya gitmemeli, haram helal sınırının dışına çıkmamalıyız.

“Kitap’ta İsmail’i de an. Şüphesiz o, sözünde duran bir kimse idi. Bir resûl, bir nebî idi. Ailesine namaz ve zekâtı emrederdi. Rabbi’nin katında da hoşnutluğa ulaşmıştı.” (Meryem, 19/54-55)

Kur’an-ı Kerim’de adı zikredilen peygamberlerden biri olan Hz. İsmail (a.s), bir teslimiyet abidesidir. Önce bir müjde olarak, ardından babası Hz. İbrahim’in, annesi Hâcer’in ve manevi annesi Sare’nin sınandığı bir imtihan olarak karşımıza çıkmak-tadır.

Hz. İsmail, Hz. İbrahim’e saçı sakalı ağardığı bir zamanda verilen bir müjdeydi, fakat bir son değil yepyeni bir başlangıçtı. Onun ardından “İshak” gelecekti “Sare” anneden.

Hz. İsmail’in neslinden son peygamber Hz. Muhammed, Hz. İshak’ın neslinden Hz. Yakup, Hz. Yusuf, Hz. Musa, Hz. Harun ve daha nice peygamberler gelecekti.

Hz. İbrahim (a.s), Allah’a kendine sâlih bir evlat vermesi için dua etmişti. Allah da onun duasını kabul ederek ona İsmail (a.s)’i bahşetmişti. Nitekim Hz. İbrahim de öyle diyordu:

“Hamd, iyice yaşlanmış iken bana İsmail’i ve İshak’ı veren Allah’a mahsustur. Şüphesiz Rabbim duayı işitendir.” (İbrahim, 14/39)

Ardından daha adı dahi konulmamış Mekke yolunda çıkar karşımıza. Çölde ağır aksak ilerleyen iki silik iz. Bir yanda nebi İbrahim (a.s), diğer yanda cefâkâr anne Hâcer ve elde bir küçük bebek: İsmail.

Allah’ın emriyle konaklayan, Allah’ın emriyle ilerleyen ve Hicaz’a doğru yol alan bir küçük kafile. Her taraf ıssız ve susuz.

Hz. İbrahim Allah Teâlâ’nın emriyle hanımı Hâcer ve oğlu İsmail’i Kâbe’nin daha sonra inşa edildiği yere yakın bir yerde büyük bir ağacın yanına bıraktı. Yanlarına bir dağarcık hurma ve biraz su koydu.

Hz. İbrahim dönüp giderken Hâcer, “Ey İbrahim, bizi bu ıssız ve kimsesiz va-dide bırakıp da nereye gidiyorsun?” dedi. Hâcer tekrar, “Ey İbrahim! Bizi burada bırakmanı sana Allah mı, emretti?” diye seslendi. Hz. İbrahim, “Evet Allah emretti” deyince, Hâcer, “Öyleyse Allah bize yeter, bizi o korur” diyerek Allah’a tevekkül etti. Hz. İbrahim de Beytullah’a dönerek şöyle dua etti:

“Rabbimiz! Ben çocuklarımdan bazısını, senin kutsal evinin (Kâbe’nin) yanında ekin bitmez bir vadiye yerleştirdim. Rabbimiz! Namazı dosdoğru kılmaları için (böyle yaptım). Sen de insanlardan bir kısmının gönüllerini onlara meylettir, onları ürünlerden rızıklandır, umulur ki şükrederler.” (İbrahim, 14/37)

Aradan günler geçti. Yanlarındaki su ve hurma bitti. Etrafta kimseler yoktu, ço-cuk susuzluktan ağlıyordu.

İşte, bu çöl ikliminde, susuzluktan kıvranan çocuğunun hayatından endişe du-yan ve belki bir su bulurum umuduyla iki tepe (Safa ve Merve) arasında koşuşturan ve dilinde dua Allah’a yalvaran Hâcer; Allah’a güvenin ve sabrın sınavında…

İşte bu sabrın hediyesi zemzem ve sa’y; artık iki direk arasından ibaret kalan o büyük semboller Safa ve Merve…

Ardından yine sınav ve yine o teslimiyet:

İsmail “Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. Allah’ın dilemesiyle beni sabredenlerden bulacaksın.” (Sâffât, 37/102) dedi.

Babası, “Yavrucuğum, rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm. Bir düşün, ne der-sin” diyordu. O güzel dilde işte bu teslimiyet. Bu teslimiyetin hep birer hediyesidir: Kurban, Kâbe, Hacc.

“Hani İbrahim ve İsmail evin (Kâbe’nin) temellerini yükseltiyor ve şöyle dua ediyordu:

“Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur. Şüphesiz sen hakkıyla işitensin, hakkıyla bilensin. Ey rabbimiz! Bizi sana teslim olmuş kimseler kıl. Soyumuzdan da sana teslim olmuş bir ümmet kıl. Bize ibadet yerlerini ve ilkelerini göster. Tövbemizi kabul et. Çünkü sen, tövbe-leri çok kabul edensin, çok merhametli olansın.” (Bakara, 2/127-128)

İşte bu duanın bir sonucuyum ben diyordu Hz. Peygamber. Ardından bir çağrı da sevgili Peygamberimize geliyordu:

“Kitap’ta İsmail’i de an. Şüphesiz o, sözünde duran bir kimse idi. Bir resûl, bir nebî idi.” (Meryem, 19/54)

İşte bir resûlün örnek alınıp hayata aktarılsın diye Kur’an-ı Kerim’de anlatılan hayatı…

Ayette sözünde durmanın önemine işaret edilmiş, ahde vefa erdemiyle temayüz eden Hz. İsmail övülmüştür.

Hz. İsmâil, Allah’ın verdiği nimetlerin kadrini bilerek ruhunu güzelliklerle beze-meye ve rabbinin buyruklarına mutlak bir teslimiyet içinde görevini yerine getirme-ye çalışmış, böylelikle Allah’ın rızâsını kazanmıştı. Halkını dinin direği olan namazı kılmaya ve toplumsal dayanışmayı sağlayan zekâtı vermeye teşvik etmişti.

Hz. İsmail’in kurban edilmek üzere boynunu bıçağa uzatması ve başta Rabbine, sonra da babasına itaat etmesi gençlerimiz için iman, itaat ve teslimiyette mükem-mel bir örnektir. Bu şekilde teslim olanı Allah yarı yolda koymaz. Onların yâr ve yardımcısıdır. Zira en büyük ibadet, yaratılış amacımız olan âlemlerin rabbi olan Allah’a teslim olmaktır.

Selam İsmail (a.s)’a ve ona tabi olanlara olsun…