Markus İncili ilk rivayet İncili olarak kabul edilmektedir. Bu İncil temelde iki ana kısımdan oluşmaktadır: 1) İsa’nın anlattığı anekdotlar ve sarf ettiği sözler (öğretisi), 2) İsa’nın tutuklanması, yargılanması ve idam edilmesi (çarmıha gerilmesi) ile ilgili bilgiler.
Markus ve diğer rivayet İncilleri sözlü geleneğin izlerini taşır. Bu izlerde genelde iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki hatırla maya yardımcı olması için aynı veya benzer şekle sahip materyalin bir araya getirilmeye çalışılması eğilimidir. Örneğin, İsa’nın muhalifleriyle münakaşası hakkındaki bir anekdot olayını nakleden kişiye diğer bir benzer olayı hatırlatır veya anlatılan bir öykü konuşmacıya diğer bir öy küyü hatırlatır. İsa’nın muhalifleri ile girdiği çatışmalarla ilgili rivayetleri veya öyküleri kümelemekle Markus İncilinin yazarı, naklettiği olay ve öykülerin hangi bağlam çerçevesinde ortaya çıktığını bilmediğini açıkça ortaya koymaktadır. İşte bu noktadan hareket eden araştırmacılara göre Markus İncili yazarı bir tarihçi değildir. Çünkü o İncilinde İsa ile ilgili ri vayetleri toplarken hiçbir şekilde olayların sırası veya kronolojisiyle ala kadar olmamıştır. İkinci önemli nokta ise Matta ve Luka’nın Markus İnci lindeki materyali serbestçe kullanması ve bu materyale yeni bağlamlar tayin etmeleridir. Markus İncili ile ilgili zikredilmesi gereken bir diğer önemli nokta da tıpkı diğer İnciller gibi -Matta, Luka, Yuhanna- onun seyahat rivayeti özelliği taşımasıdır. Zira bu İncilin muhtevasına göz attı ğımızda isa’nın eylemde bulunurken ve halka yönelik konuşmalar ya parken devamlı surette bir yerden diğer bir yere seyahat ettiğini görürüz. Yani Matta İncilinde İsa’ya atfedilen söz ve eylemleri İsa belirli bir yerde değil de gezginci bir vaiz olarak değişik yöreleri gezerken irat etmiştir.
En erken rivayet İncili olan Markus’un yazarının, naklettiği sözle rin ve olayların görgü tanığı olmadığı açıktır. Onun naklettiği bilgiler üçüncü bir şahıs veya şahıslar tarafından kendisine nakledilmiştir. Hatta Markus İncili yazarı, bilgileri edindiği kişilerin isimlerini de bilmemekte dir. Yani Markus İncili yazarı, naklettiği bilgileri anonim kaynaklardan elde etmiştir.
Prof. Dr. Mahmut Aydın