Eğitim, öğrenme ve öğretme tanımları birbirlerinin tamamlayıcısı olan kavramlardır. Bu kavramlar birbirlerine bir zincirin halkaları gibi bağlıdırlar. Bu kavramları birbirinden ayrı düşünmek imkânsızdır. Öğrenme, bireyin yaşantısı sonucu davranışlarında kalıcı izli bir değişiklik oluşturma sürecinin tamamını kapsamaktadır. Birey, hayatının her alanında bir takım etkileşimler içerisinde olmasına rağmen, her etkileşim kendisinde kalıcı bir davranış değişikliği oluşturmaz. Bundan dolayı, bireyin yaşamındaki her etkileşimde bir öğrenme olayı gerçekleşmez. Birey her anında eğitimle iç içe olduğuna konunun başında değinmiştik. Yalnız eğitimle iç içe olmak demek her şeyi öğrendiğimiz anlamına gelmemektedir.
Örnek olarak; birey yaşadığı toplumun doğru ve yanlışlarını bilir ve sürekli bunlarla birlikte yaşar. Eğer bir çocuk; yalan söylemenin yanlış bir şey olduğunu biliyor fakat yalan söylemeye devam ediyorsa, bu çocuğun bu davranışı yeterince öğrenmediği ve kendi zihninde anlamlandıramadığının göstergesidir. Öğretimin olmazsa olmazı, bir kurumun varlığıdır. Zira öğretim, “kurumlarda yapılan planlı ve programlı etkinlikler bütünüdür.” Öğretim deyince akla eğitim ve öğretim kurumu olan okullarımız gelmektedir.
Eğitim aslına bakıldığı zaman öğretimin uygulamaya konulmasıdır. Eğitim; hal, fiil ve eylemlerden oluşan bir bütündür. Öğretim ise; o fiilin ve eylemin bilgisini içerir. İkisi birbirine kenetlenmiş durumdadır. Her ikisini de birbirinden ayrı düşünmek olmaz. Eğitim ve öğretim kavramları eski zamanlarda talim ve terbiye olarak adlandırılmıştır. Talim; öğretime, terbiye ise eğitime karşılık olarak kullanılmıştır. Ne kadar bilgimiz olursa olsun faydalı olan bilgilerimizi hayatımıza uygulayamadıktan sonra bu kadar bilmenin bizim için hiçbir önemi bulunmamaktadır. Uygulamaya dönüştürülemeyen bilgiler, unutulmaya yüz tutmuş bilgilerdir. Eğitim ve öğretimin birbirine olan bağlılıkları burada da karşımıza çıkmaktadır. Bu konu hakkında dini vecibeler üzerinden bir misal verecek olursak; çocuk namaz kılmanın her ne kadar dini bir gereklilik olduğunu bilse de bu vecibeyi yerine getirmemiş ve hayatında iz bırakmamışsa bu yapılan öğretimin gerektiği gibi yapılmaktan yoksun olduğunun göstergesidir. Yani öğretim amacına ulaşamamıştır.
Öğretim akla hitap ederek insanı geliştiren bilgileri kazandırırken, eğitim ise, akla seslenmekle birlikte kalbe de etki ederek, bilgileri olgunlaştırmayı hedef alarak, duyguların ahlak açısından gelişmesine yardımcı olmaktadır.
Arzu Bozkurt
SAMER